H3 Sensatie en Perceptie
3.1 Hoe verandert stimulatie in sensatie?
Sensatie is onze eerste gewaarwording van de stimulus. Het is een vroeg
stadium van perceptie waarin receptoren een stimulus omzetten in een
patroon van zenuwimpulsen. Deze signalen worden vervolgens voor
verdere bewerking doorgestuurd naar de hersenen.
Perceptie is het proces waarbij aan het patroon van sensorische
zenuwimpulsen een gedetailleerde betekenis wordt toegekend. Perceptie
wordt sterk beïnvloed door herinnering, motivatie, emotie en andere
psychologische processen.
Perceptie creëert een interpretatie van de sensatie.
De hersenen nemen de wereld indirect waar, omdat de zintuigen alle
stimuli (prikkels) omzetten in de taal van het zenuwstelsel: neurale
impulsen.
Van begin: stimulatie tot eind: perceptie
,Eerst wordt een prikkel gezien door het oog. In het voorbeeld hierboven de
vlinder die lichtgolven afgeeft. Transductie is het proces waarbij het oog
dit waarneemt en dat de prikkel wordt omgezet in neurale impulsen. Deze
neurale impulsen worden naar de hersenen geleid en worden hierin
verwerkt tot sensaties. Het proces van perceptie zorgt ervoor dat deze
sensaties een betekenis krijgen.
Transductie is het proces waarbij fysische energie (de lichtgolven van de
vlinder) wordt omgezet in neurale impulsen (hetgeen wat naar je hersenen
gestuurd wordt)
Onze zintuigen zijn vooral gericht op veranderingen.
Sensorische adaptie wil zeggen dat zintuigen steeds minder gevoelig
worden naarmate stimulus langer aanhoudt. Schrikken van koud water,
daarna eraan wennen en er goed in kunnen zwemmen is een goed
voorbeeld.
Absolute drempel is de minimumhoeveelheid fysische energie die nodig
is om tot een sensorische ervaring te leiden. Oftewel, de hoeveelheid
stimulatie die nodig is voordat de stimulus wordt opgemerkt. Deze
drempel varieert van persoon tot persoon.
De verschildrempel (juist waarneembare verschil (JWV)) is het kleinst
mogelijke verschil waarbij de stimulus nog de helft van het aantal
pogingen wordt opgemerkt. Voorbeeld: een tv staat te hard, deze wordt
zachter gezet maar je merkt nog geen verschil. Hierbij ligt dus de drempel
voor de ene persoon lager of hoger waardoor de ene wel verschil in geluid
opmerkt en de andere niet.
De Wet van Weber stelt dat de grootte van het JWV proportioneel
samenhangt met de intensiteit van de stimulus. De JWV is groot als de
intensiteit van de stimulus groot is en klein als de intensiteit van de
stimulus klein is. Voorbeeld: Als de tv heel hard staat moet het volume
behoorlijk wat veranderen voordat er verschil op te merken valt. Als de tv
zacht staat wordt deze verandering al veel sneller opgemerkt.
Signaaldetectietheorie is een theorie die stelt dat sensatie afhankelijk is
van de kenmerken van de stimulus, de achtergrondstimuli en de detector.
De theorie erkent het feit dat de detector, waarvan de lichamelijke en
geestelijke toestand voortduren verandert, een sensorische ervaring moet
vergelijken met constant veranderende verwachtingen en biologische
omstandigheden.
Met behulp van signaaldetectietheorie kunnen we ook begrijpen waarom
drempelwaarden voor dezelfde persoon verschillen.
,
, 3.3 Wat is de relatie tussen perceptie en sensatie?
Je kunt pas begrijpen wat de sensorische informatie voor jou betekent als
die is verwerkt door de perceptuele machinerie in je hersenen.
Een percept is niet alleen een sensatie, het is ook de betekenis die
daarmee samenhangt.
De Wat-route is een neurale route die visuele informatie vanuit de
primaire cortex projecteert op de temporale kwab, die over de identificatie
van voorwerpen gaat.
De Wat-route bestaat dus uit twee takken, de ene haalt informatie over
specifieke objecten en de ander identificeert omgevingen.
De Waar-route is een neutrale route die visuele informatie projecteert op
de pariëtaal kwab; verantwoordelijk voor de lokalisatie van voorwerpen in
de ruimte.
(Is het voorwerp voor ons, kunnen we ertegenaan lopen?)
Als je je niet meer bewust bent van de voorwerpen om je heen ben je
blindzicht. Hierbij werken de wat/waar-route niet goed meer.
Bij top-downverwerking spelen onze doelen, vroegere ervaringen,
kennis, verwachtingen, herinneringen, motivaties of culturele achtergrond
een rol bij de perceptie van objecten.
Top heeft betrekking op de hersenen die boven aan het perceptuele
verwerkingssysteem staat. Bijvoorbeeld: je bent op zoek naar je
autosleutels.
Telkens als je afhankelijk bent van een beeld of idee in je geest om een
stimulus te interpreteren maak je gebruik van de top-downverwerking.
Bij bottum-upverwerking hebben de kenmerken van de stimulus (en
niet een beeld in onze geest) een sterke invloed op onze waarnemingen.
Het is vooral afhankelijk van de kenmerkdetectoren van de hersenen om
stimuluskenmerken op te merken. Je gebruikt bottum-upverwerking
bijvoorbeeld als je een bewegende vis in het aquarium opmerkt of een
hete peper in een wokmaaltijd.
Sensorische gegevens worden via receptoren naar de hersenen gestuurd,
waar ze worden geleid naar de cortex.
Het vermogen om een voorwerp vanuit verschillende hoeken en vanaf
verschillende afstanden in dezelfde vorm waar te nemen is perceptuele
constantie. Er bestaan vele vormen.
- Kleurconstantie; waarneming van de kleur in verschillende soorten licht
hetzelfde blijft.
- Constantie van grootte; stelt ons in staat om een persoon op
verschillende afstanden als even groot waar te nemen. Helpt ook bij
waarnemen van diepte
3.1 Hoe verandert stimulatie in sensatie?
Sensatie is onze eerste gewaarwording van de stimulus. Het is een vroeg
stadium van perceptie waarin receptoren een stimulus omzetten in een
patroon van zenuwimpulsen. Deze signalen worden vervolgens voor
verdere bewerking doorgestuurd naar de hersenen.
Perceptie is het proces waarbij aan het patroon van sensorische
zenuwimpulsen een gedetailleerde betekenis wordt toegekend. Perceptie
wordt sterk beïnvloed door herinnering, motivatie, emotie en andere
psychologische processen.
Perceptie creëert een interpretatie van de sensatie.
De hersenen nemen de wereld indirect waar, omdat de zintuigen alle
stimuli (prikkels) omzetten in de taal van het zenuwstelsel: neurale
impulsen.
Van begin: stimulatie tot eind: perceptie
,Eerst wordt een prikkel gezien door het oog. In het voorbeeld hierboven de
vlinder die lichtgolven afgeeft. Transductie is het proces waarbij het oog
dit waarneemt en dat de prikkel wordt omgezet in neurale impulsen. Deze
neurale impulsen worden naar de hersenen geleid en worden hierin
verwerkt tot sensaties. Het proces van perceptie zorgt ervoor dat deze
sensaties een betekenis krijgen.
Transductie is het proces waarbij fysische energie (de lichtgolven van de
vlinder) wordt omgezet in neurale impulsen (hetgeen wat naar je hersenen
gestuurd wordt)
Onze zintuigen zijn vooral gericht op veranderingen.
Sensorische adaptie wil zeggen dat zintuigen steeds minder gevoelig
worden naarmate stimulus langer aanhoudt. Schrikken van koud water,
daarna eraan wennen en er goed in kunnen zwemmen is een goed
voorbeeld.
Absolute drempel is de minimumhoeveelheid fysische energie die nodig
is om tot een sensorische ervaring te leiden. Oftewel, de hoeveelheid
stimulatie die nodig is voordat de stimulus wordt opgemerkt. Deze
drempel varieert van persoon tot persoon.
De verschildrempel (juist waarneembare verschil (JWV)) is het kleinst
mogelijke verschil waarbij de stimulus nog de helft van het aantal
pogingen wordt opgemerkt. Voorbeeld: een tv staat te hard, deze wordt
zachter gezet maar je merkt nog geen verschil. Hierbij ligt dus de drempel
voor de ene persoon lager of hoger waardoor de ene wel verschil in geluid
opmerkt en de andere niet.
De Wet van Weber stelt dat de grootte van het JWV proportioneel
samenhangt met de intensiteit van de stimulus. De JWV is groot als de
intensiteit van de stimulus groot is en klein als de intensiteit van de
stimulus klein is. Voorbeeld: Als de tv heel hard staat moet het volume
behoorlijk wat veranderen voordat er verschil op te merken valt. Als de tv
zacht staat wordt deze verandering al veel sneller opgemerkt.
Signaaldetectietheorie is een theorie die stelt dat sensatie afhankelijk is
van de kenmerken van de stimulus, de achtergrondstimuli en de detector.
De theorie erkent het feit dat de detector, waarvan de lichamelijke en
geestelijke toestand voortduren verandert, een sensorische ervaring moet
vergelijken met constant veranderende verwachtingen en biologische
omstandigheden.
Met behulp van signaaldetectietheorie kunnen we ook begrijpen waarom
drempelwaarden voor dezelfde persoon verschillen.
,
, 3.3 Wat is de relatie tussen perceptie en sensatie?
Je kunt pas begrijpen wat de sensorische informatie voor jou betekent als
die is verwerkt door de perceptuele machinerie in je hersenen.
Een percept is niet alleen een sensatie, het is ook de betekenis die
daarmee samenhangt.
De Wat-route is een neurale route die visuele informatie vanuit de
primaire cortex projecteert op de temporale kwab, die over de identificatie
van voorwerpen gaat.
De Wat-route bestaat dus uit twee takken, de ene haalt informatie over
specifieke objecten en de ander identificeert omgevingen.
De Waar-route is een neutrale route die visuele informatie projecteert op
de pariëtaal kwab; verantwoordelijk voor de lokalisatie van voorwerpen in
de ruimte.
(Is het voorwerp voor ons, kunnen we ertegenaan lopen?)
Als je je niet meer bewust bent van de voorwerpen om je heen ben je
blindzicht. Hierbij werken de wat/waar-route niet goed meer.
Bij top-downverwerking spelen onze doelen, vroegere ervaringen,
kennis, verwachtingen, herinneringen, motivaties of culturele achtergrond
een rol bij de perceptie van objecten.
Top heeft betrekking op de hersenen die boven aan het perceptuele
verwerkingssysteem staat. Bijvoorbeeld: je bent op zoek naar je
autosleutels.
Telkens als je afhankelijk bent van een beeld of idee in je geest om een
stimulus te interpreteren maak je gebruik van de top-downverwerking.
Bij bottum-upverwerking hebben de kenmerken van de stimulus (en
niet een beeld in onze geest) een sterke invloed op onze waarnemingen.
Het is vooral afhankelijk van de kenmerkdetectoren van de hersenen om
stimuluskenmerken op te merken. Je gebruikt bottum-upverwerking
bijvoorbeeld als je een bewegende vis in het aquarium opmerkt of een
hete peper in een wokmaaltijd.
Sensorische gegevens worden via receptoren naar de hersenen gestuurd,
waar ze worden geleid naar de cortex.
Het vermogen om een voorwerp vanuit verschillende hoeken en vanaf
verschillende afstanden in dezelfde vorm waar te nemen is perceptuele
constantie. Er bestaan vele vormen.
- Kleurconstantie; waarneming van de kleur in verschillende soorten licht
hetzelfde blijft.
- Constantie van grootte; stelt ons in staat om een persoon op
verschillende afstanden als even groot waar te nemen. Helpt ook bij
waarnemen van diepte
