Samenvatting
Samenvatting Nectar VWO H14
Samenvatting Nectar 5vvwo. Hoofdstuk 14 over zintuigen
[Meer zien]Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
Voorbeeld 2 van de 7 pagina's
In winkelwagengesponsord bericht van onze partner
Gekoppeld boek
Titel boek:
Auteur(s):
- Uitgave:
- ISBN:
- Druk:
Verkoper
Volgen
Voorbeeld van de inhoud
14.1Zintuigcellen: gespecialiseerde cellen (in ogen of oren bijv.) reageren op een specifieke prikkel
waarop een bepaald zintuig reageert-> adequate prikkel. In evenwichtszintuigen heb je zintuigcellen
die reageren op beweging-> je 2 evenwichtszintuigen bevinden zich in inwendige deel van oren en
registreren welke beweging je hoofd maakt. Evenwichtszintuigen bestaan uit een centraal deel=
vestibulum en 3 halfcirkelvormige kanalen-> staan loodrecht op elkaar. vestibulum en kanalen zijn
gevuld met een vloeistof= endolymfe. Over de stand van je hoofd tov de zwaartekracht en over een
rechtlijnige versnelling krijg je info uit 2 kleine zintuigorgaantjes in het vestibulum= maculae (nemen
versnelling waar). De haarcellen (zintuigcellen) in de macula steken met lange ciliën (zintuigharen) in
een geleilaag met daarop een laagje kalksteentjes. Massa van kalksteentjes maakt haarcellen
gevoelig voor zwaartekracht + geleilaag krijgt er een traagheid door-> bij starten (versnellen) of
stoppen (vertragen) van beweging: ciliën buigen in bepaalde richting-> die info geven haarcellen door
aan hersenen. Maculae reageren alleen op verandering van snelheid (bij constante snelheid merk je
niets). Info over draaibewegingen van je hoofd komt uit halfcirkelvormige kanalen. Richtingen: ja-
knikken (bovenkanaal), van linker naar rechter schouder=nou ja schudden (achterkanaal) en nee-
schudden (zijkanaal). Elk kanaal heeft aan de basis een knobbel met daarin haarcellen met lange
ciliën-> steken in geleiachtige massa=cupula-> kan bewegen met de endolymfe. Bij draaiing van
hoofd bewegen kanalen mee, maar door traagheid van vloeistof beweegt endolymfe niet direct mee.
Aan begin en einde draaiing bewegen de cupulae door de trage endolymfe tov wand van de kanalen.
Ciliën buigen-> haarcellen sturen impulsen, via sensorische evenwichtszenuw, naar
evenwichtscentrum in hersenstam-> neemt waar dat je hoofd draait. Als je hoofd van rechts naar
links draait: hoofd en kanalen bewegen naar links, maar endolymfe blijft achter en beweegt tov
hoofd en kanalen naar rechts-> cupula met ciliën ook naar rechts-> ciliën buigen= prikkel (dmv
neurotransmitters en actiepotentialen) waardoor zintuigcellen prikkels doorgeven.
Zintuigcellen reageren op verandering in prikkelsterkte: in druk/beweging/licht/geur/temp.
Receptorcellen: zintuigcellen die info verzamelen. Zintuigcellen in cupulae en maculae zijn
mechanoreceptoren: gevoelig voor mechanische prikkels-> buigen van ciliën. Sommige receptoren in
huid zijn dat ook-> verschil in druk/rek. Andere receptoren in huid reageren op temp.=
thermoreceptoren. Zintuigcellen in tong en neus reageren op stoffen= chemoreceptoren.
Receptoren in ogen reageren op licht= fotoreceptoren. Receptorcellen hebben ook rustpotentiaal en
een adequate prikkel leidt tot verandering van membraanpotentiaal door openen/sluiten van
ionpoorten. Bij mechanoreceptoren oiv vormverandering celmembraan, bij thermoreceptoren door
warmtegevoelig eiwit, bij chemo- en fotoreceptoren spelen een signaalcascade en secundaire
boodschapperstof een rol. Secundaire boodschapper bindt aan doelwitmolecul op ionpoort->
opent/sluit. Als prikkeldrempel (drempelwaarde) van receptormembraan is bereikt, vindt
depolarisatie plaats: Ca-poorten openen en stromen naar binnen-> receptorcellen lozen exciterende
neurotransmitter (stimulerend) in synaps met sensorisch neuron. Hoeveelheid neurotransmitter
bepaalt de impulsfrequentie die ontstaat in sensorisch neuron. Frequentie geeft info over sterkte
prikkel. Pijnreceptoren zijn geen zintuigcellen, maar zenuwceluiteinden-> reageren op prikkels die
schade kunnen geven (hoge temp bijv). prikkeldrempel van pijnreceptor ligt veel hoger dan die van
zintuigcellen. Pijnreceptoren geven info via ruggenmerg aan pijncentra in hersenen door.
Door langdurige constante prikkel kan prikkeldrempel van receptorcel omhooggaan-> reageert
minder op adequate prikkel= gewenning/adaptie. In ene type zintuigen treedt adaptie sneller op dan
in andere (oppervlakkige zintuigen snel adaptie-> voelt kleding niet) Pijnzintuigen vertonen geen
adaptie.
, Maculae geven bij staan info door aan evenwichtscentrum -> in combinatie met info van ogen,
spieren, huid, enz. kan je evenwicht geregeld worden. Kleine hersenen doen mee en koppelen info
naar de spieren om op tijd bij te kunnen sturen. Als info uit evenwichtszintuigen niet klopt met
andere zintuigen (ogen bijv.) dan kan je misselijk ofzo worden.
Voordelen van het kopen van samenvattingen bij Stuvia op een rij:
Verzekerd van kwaliteit door reviews
Stuvia-klanten hebben meer dan 700.000 samenvattingen beoordeeld. Zo weet je zeker dat je de beste documenten koopt!
Snel en makkelijk kopen
Je betaalt supersnel en eenmalig met iDeal, creditcard of Stuvia-tegoed voor de samenvatting. Zonder lidmaatschap.
Focus op de essentie
Samenvattingen worden geschreven voor en door anderen. Daarom zijn de samenvattingen altijd betrouwbaar en actueel. Zo kom je snel tot de kern!
Veelgestelde vragen
Wat krijg ik als ik dit document koop?
Je krijgt een PDF, die direct beschikbaar is na je aankoop. Het gekochte document is altijd, overal en oneindig toegankelijk via je profiel.
Tevredenheidsgarantie: hoe werkt dat?
Onze tevredenheidsgarantie zorgt ervoor dat je altijd een studiedocument vindt dat goed bij je past. Je vult een formulier in en onze klantenservice regelt de rest.
Van wie koop ik deze samenvatting?
Stuvia is een marktplaats, je koop dit document dus niet van ons, maar van verkoper brittgouda03. Stuvia faciliteert de betaling aan de verkoper.
Zit ik meteen vast aan een abonnement?
Nee, je koopt alleen deze samenvatting voor €2,99. Je zit daarna nergens aan vast.
Is Stuvia te vertrouwen?
4,6 sterren op Google & Trustpilot (+1000 reviews)
Afgelopen 30 dagen zijn er 73314 samenvattingen verkocht
Opgericht in 2010, al 14 jaar dé plek om samenvattingen te kopen