Recht samenvatting hoofdstuk 1
Terreinverkenning
1.2 Waarom recht?
Er zijn vier functies van het recht:
- Normatieve functie In de eerste plaats zijn er gedragsregels waarvan nagenoeg
iedereen in de samenleving vindt, dat zij moeten worden nageleefd en
opgevolgd. Die gedragsregels (normen) vinden we in moreel opzicht zo belangrijk,
dat wij ze schriftelijk vastleggen, met een straf als zij worden overschreven.
- Geschiloplossende functie We kennen een rechterlijke organisatie (de
rechterlijke macht) die bij uitsluiting oordeelt of iemand moet worden gestraft en
zo ja, op welke manier en met behulp van welke procedure.
- Additionele functie Als partijen vergeten zijn op een bepaald punt afspraken te
maken, geeft het recht aan welke regel geldt.
- Instrumentele functie Het gebruiken van het recht als instrument om een
probleem op te lossen.
1.3 Waar vinden we het recht?
Er zijn vier rechtsbronnen:
1. De wet
2. Het verdrag
3. De jurisprudentie
4. De gewoonte
1.3.1 Wet
Wetten met betrekking tot het privaatrecht
Privaatrecht Het recht dat geldt tussen burgers onderling.
Het bestaat uit:
- Personen- en publiekrecht Regelt zaken als geboorte, huwelijk, geregistreerd
partnerschap, echtscheiding, adoptie, ondercuratelestelling en de regeling van
het vermogen tussen echtgenoten. Veel van dit recht staat in BW 1.
- Vermogensrecht Binnen dit rechtsgebied, zo zouden we globaal kunnen
stellen, vallen alle op geld waardeerbare handelingen tussen burgers onderling
waaraan juridische gevolgen zijn gebonden. Het recht kunnen we vinden in BW
3,5 en 6.
Wetten met betrekking tot het ondernemersrecht
Ondernemersrecht Het rechtsgebied dat alles regelt
wat ondernemingen en bedrijven betreft. Het recht kan je
Privaatrecht
vinden in BW 2.
Wetten met betrekking tot het burgerlijk procesrecht
Procederen Heeft iemand een privaatrechtelijk geschil Personen- en
familierecht
Vermogensrecht Ondernemingsrecht
Burgelijk
procesrecht
met een ander, dan moet die persoon naar de rechter
stappen om zijn gelijk te krijgen. Je gaat dan naar de rechter om het verschil te laten
beslechten. Je moet dit zelf doen.
, De regels die op het voeren van juridische procedures op het terrein van privaatrecht van
toepassing zijn, worden tot het burgerlijk procesrecht gerekend en zijn voor een groot deel
in het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering aan te treffen.
Publiekrecht Recht dat betrekking heeft op de regels die van kracht zijn tussen de
overheid als zodanig en de burger.
Wetten met betrekking tot het strafrecht
Strafrecht Recht waarbij de staat door middel van het Openbaar Ministerie actief
optreedt om normen via sancties (boete, gevangenisstraf en dergelijke) af te dwingen van de
burgers.
Bij het strafrecht bezit de stat een monopolypositie. Alleen het OM kan tot vervolging van
strafbare feiten overgaan, zo luidt de hoofdregel. Je vindt dit in het Wetboek van strafrecht.
Wetten met betrekking tot het staatsrecht
Staatrecht Het staatrecht regelt ruwweg gesproken de wijze waarop het Nederlandse
staatsbestel wordt vormgegeven en de invloed die de burgers daarop kunnen uitoefenen.
Op het terrein van staatsrecht komen de Eerste en
Tweede kamer, de regering, verkiezingen en de
Publiekrecht
totstandkoming van wetten aan de orde.
Een zeer belangrijke wet op dit gebied is de
grondwet, waarin de basisregels van ons
staatsbestel staan opgesomd. De wetten die op Straf(proces)recht Staatsrecht Bestuurs(proces)recht
grond van een dergelijke opdracht tot stand komen
noemen we organieke wetten.
Wetten met betrekking tot het bestuursrecht
Bestuursrecht Het bestuursrecht heeft betrekking op de mogelijkheden die de overheid
heeft om regulerend op te reden ten aanzien van de maatschappij.
Wie zijn wetgever?
Veel regelgeving komt van andere organen of instanties. We kunnen op dit punt onderscheid
maken tussen wetgevers op centraal niveau en wetgevers op decentraal niveau.
Wetgever op centraal niveau is met name de nationale wetgever, die is samengesteld uit
enerzijds de regering en anderzijds de Staten-Generaal (Eerste en Tweede Kamer).
Decentrale wetgevers treffen we onder meer aan op provinciaal en gemeentelijk niveau.
Ook provincies en gemeenten vaardigen dus wetten uit. Die wetten heten vorderingen. De
vorderingen gelden enkel voor hun eigen provincie of gemeente.
Naast centrale en decentrale wetgevers zijn ook andere instanties in Nederland bevoegd
‘wetten’ uit te vaardigen. Een voorbeeld is dat waterschappen wetten kunnen uitvaardigen.
Terreinverkenning
1.2 Waarom recht?
Er zijn vier functies van het recht:
- Normatieve functie In de eerste plaats zijn er gedragsregels waarvan nagenoeg
iedereen in de samenleving vindt, dat zij moeten worden nageleefd en
opgevolgd. Die gedragsregels (normen) vinden we in moreel opzicht zo belangrijk,
dat wij ze schriftelijk vastleggen, met een straf als zij worden overschreven.
- Geschiloplossende functie We kennen een rechterlijke organisatie (de
rechterlijke macht) die bij uitsluiting oordeelt of iemand moet worden gestraft en
zo ja, op welke manier en met behulp van welke procedure.
- Additionele functie Als partijen vergeten zijn op een bepaald punt afspraken te
maken, geeft het recht aan welke regel geldt.
- Instrumentele functie Het gebruiken van het recht als instrument om een
probleem op te lossen.
1.3 Waar vinden we het recht?
Er zijn vier rechtsbronnen:
1. De wet
2. Het verdrag
3. De jurisprudentie
4. De gewoonte
1.3.1 Wet
Wetten met betrekking tot het privaatrecht
Privaatrecht Het recht dat geldt tussen burgers onderling.
Het bestaat uit:
- Personen- en publiekrecht Regelt zaken als geboorte, huwelijk, geregistreerd
partnerschap, echtscheiding, adoptie, ondercuratelestelling en de regeling van
het vermogen tussen echtgenoten. Veel van dit recht staat in BW 1.
- Vermogensrecht Binnen dit rechtsgebied, zo zouden we globaal kunnen
stellen, vallen alle op geld waardeerbare handelingen tussen burgers onderling
waaraan juridische gevolgen zijn gebonden. Het recht kunnen we vinden in BW
3,5 en 6.
Wetten met betrekking tot het ondernemersrecht
Ondernemersrecht Het rechtsgebied dat alles regelt
wat ondernemingen en bedrijven betreft. Het recht kan je
Privaatrecht
vinden in BW 2.
Wetten met betrekking tot het burgerlijk procesrecht
Procederen Heeft iemand een privaatrechtelijk geschil Personen- en
familierecht
Vermogensrecht Ondernemingsrecht
Burgelijk
procesrecht
met een ander, dan moet die persoon naar de rechter
stappen om zijn gelijk te krijgen. Je gaat dan naar de rechter om het verschil te laten
beslechten. Je moet dit zelf doen.
, De regels die op het voeren van juridische procedures op het terrein van privaatrecht van
toepassing zijn, worden tot het burgerlijk procesrecht gerekend en zijn voor een groot deel
in het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering aan te treffen.
Publiekrecht Recht dat betrekking heeft op de regels die van kracht zijn tussen de
overheid als zodanig en de burger.
Wetten met betrekking tot het strafrecht
Strafrecht Recht waarbij de staat door middel van het Openbaar Ministerie actief
optreedt om normen via sancties (boete, gevangenisstraf en dergelijke) af te dwingen van de
burgers.
Bij het strafrecht bezit de stat een monopolypositie. Alleen het OM kan tot vervolging van
strafbare feiten overgaan, zo luidt de hoofdregel. Je vindt dit in het Wetboek van strafrecht.
Wetten met betrekking tot het staatsrecht
Staatrecht Het staatrecht regelt ruwweg gesproken de wijze waarop het Nederlandse
staatsbestel wordt vormgegeven en de invloed die de burgers daarop kunnen uitoefenen.
Op het terrein van staatsrecht komen de Eerste en
Tweede kamer, de regering, verkiezingen en de
Publiekrecht
totstandkoming van wetten aan de orde.
Een zeer belangrijke wet op dit gebied is de
grondwet, waarin de basisregels van ons
staatsbestel staan opgesomd. De wetten die op Straf(proces)recht Staatsrecht Bestuurs(proces)recht
grond van een dergelijke opdracht tot stand komen
noemen we organieke wetten.
Wetten met betrekking tot het bestuursrecht
Bestuursrecht Het bestuursrecht heeft betrekking op de mogelijkheden die de overheid
heeft om regulerend op te reden ten aanzien van de maatschappij.
Wie zijn wetgever?
Veel regelgeving komt van andere organen of instanties. We kunnen op dit punt onderscheid
maken tussen wetgevers op centraal niveau en wetgevers op decentraal niveau.
Wetgever op centraal niveau is met name de nationale wetgever, die is samengesteld uit
enerzijds de regering en anderzijds de Staten-Generaal (Eerste en Tweede Kamer).
Decentrale wetgevers treffen we onder meer aan op provinciaal en gemeentelijk niveau.
Ook provincies en gemeenten vaardigen dus wetten uit. Die wetten heten vorderingen. De
vorderingen gelden enkel voor hun eigen provincie of gemeente.
Naast centrale en decentrale wetgevers zijn ook andere instanties in Nederland bevoegd
‘wetten’ uit te vaardigen. Een voorbeeld is dat waterschappen wetten kunnen uitvaardigen.
