lOMoARcPSD|2668334
, lOMoARcPSD|2668334
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 inleiding.............................................................................................................................4
Hoofdstuk 2- Socialisatie........................................................................................................................5
2.3 Waarden...........................................................................................................................................5
2.4 Normen............................................................................................................................................5
2.6 Rollen en rollenconflicten.................................................................................................................6
2.8 Institutionalisering............................................................................................................................6
2.9 Sociale controle................................................................................................................................6
2.10 Normen handhaven en overschrijden............................................................................................7
Hoofdstuk 3 Cultuur...............................................................................................................................7
3.3 Hoge en lage cultuur........................................................................................................................7
3.4 Cultuur is minder vanzelfsprekend dan het lijkt...............................................................................7
3.5 Verschillen tussen culturen..............................................................................................................8
3.6 Onderscheid maken.........................................................................................................................9
3.7 Subculturen......................................................................................................................................9
3.8 Referentiekader................................................................................................................................9
3.9 Dalend kindertal.............................................................................................................................10
Hoofdstuk 4 Sociaal bewustzijn............................................................................................................10
4.3 Het symbolische interactionisme...................................................................................................10
4.4 Verwachtingen en voorspellingen..................................................................................................10
4.5 Blaming the victim..........................................................................................................................11
4.6 Het risico van reductie....................................................................................................................11
4.7 Manifeste en latente verklaring.....................................................................................................11
4.8 Afleiders en compensatie bij sociaal bewustzijn............................................................................11
4.9 Ideologie.........................................................................................................................................12
Hoofdstuk 5 Sociale verbanden............................................................................................................13
5.2 Groeperingen.................................................................................................................................13
5.3 Andere kenmerken van groeperingen............................................................................................13
5.4 Formele organisaties......................................................................................................................14
, lOMoARcPSD|2668334
5.5 Netwerken en posities....................................................................................................................15
5.6 Structuur........................................................................................................................................15
5.7 Structuur kenmerken.....................................................................................................................16
5.8 Samenhang in de samenleving: het functionalisme.......................................................................16
5.9 Spanning in de samenleving...........................................................................................................17
Hoofdstuk 6 Sociale ongelijkheid.........................................................................................................18
6.3 Sociaaleconomische ongelijkheid 1: standen en kasten.................................................................19
6.4 Sociaaleconomische ongelijkheid 2: de klassentegenstelling.........................................................19
6.5 Sociaaleconomische ongelijkheid 3: stratificatie............................................................................20
6.6 Sociale mobiliteit............................................................................................................................20
6.7 Inkomstenverdeling........................................................................................................................20
6.8 Enkele effecten van sociaaleconomische ongelijkheid...................................................................21
6.9 Werkeloosheid in een open maatschappij?...................................................................................21
6.10 Sociale ongelijkheid tussen vrouw en man (gender)....................................................................21
6.11 Sociale ongelijkheid tussen jong en oud.......................................................................................22
6.12 Sociale ongelijkheid tussen etnische groeperingen......................................................................22
6.14 Samenhang tussen de ongelijkheden...........................................................................................22
Hoofdstuk 7 Sociaal bewustzijn en sociale ongelijkheid.......................................................................22
7.2 Sociaal bewustzijn..........................................................................................................................22
7.3 Mogelijkheden en sociale positie...................................................................................................23
7.4 Man-vrouwverwachtingen.............................................................................................................23
7.5 De noodzaak van onderwijs en de ideologie in het onderwijs........................................................23
7.6 De invloed van onderwijs op sociale ongelijkheid..........................................................................24
7.7 Verklaring van sociale ongelijkheid op onderwijskansen...............................................................24
Hoofdstuk 8 Sociale verandering..........................................................................................................25
8.2 De gemeenschap............................................................................................................................25
8.3 De mediterrane dorpsgemeenschap..............................................................................................26
8.4 Ontwikkelingen binnen de gemeenschap.......................................................................................26
8.5 Het industriële tijdperk...................................................................................................................27
8.6 Golfbeweging.................................................................................................................................28
8.7 Oorzaken van verandering.............................................................................................................29
, lOMoARcPSD|2668334
8.8 Vooruitgang of aantasting van bestaande waarden, kansen of risico’s..........................................29
8.9 Individualisering, integratie en vervreemding................................................................................30
Hoofdstuk 10 Rechtvaardigheid, conflict en emancipatie....................................................................30
10.2 Geschiedenis van het denken over rechtvaardigheid...................................................................31
10.3 Hedendaagse invulling van het rechtvaardigheidsbegrip.............................................................32
10.4 Achterstelling en marginalisering.................................................................................................32
10.5 Minoriteiten en dominanten........................................................................................................33
10.6 De ontwikkeling van emancipatiebewegingen.............................................................................34
10.7 Fasen en fracties...........................................................................................................................36
10.8 Mensen die met mensen werken.................................................................................................36
10.9 De emancipatieparadox en het zieligheidssyndroom...................................................................37
Hoofdstuk 1 inleiding
Menselijke betrekkingen en gedrag dat daaruit voortvloeit, is het onderwerp van sociologie. In
sociologie slaat ‘sociaal’ op de menselijke betrekkingen, en omdat mensen te alle tijde deel uitmaken
van een samenleven, kunnen zij in een sociologische context als het ware niet niet-sociaal zijn.
Sociologie is de enige wetenschap die zich richt op het menselijk gedrag en de menselijke
betrekkingen. Psychologie onderzoekt naar gedrag en gevoelens bij dat gedrag vanuit het individuele
gezichtspunt. Economie onderzoekt naar de wijze waarop de productie en distributie vaan schaarse
goederen in de samenleving wordt geregeld. Politicologie onderzoekt de manier waarop mensen
vormgeven aan de toekomst van de samenleving. De sociologie houdt zich bezig met het verklaren
van gedrag van individuen en groepen van mensen vanuit maatschappelijke invloeden die ze
ondergaan. Daarmee levert sociologie een instrumentarium dat kan helpen om achtergronden van
problemen beter te begrijpen, als je eenmaal weet hoe iets werkt, ben je tevens in staat om tot
zekere hoogte voorspellingen te doen over toekomstig gedrag of over de voorwaarden voor
verandering. Met het begrip sociologische verbeeldingskracht wordt bedoeld dat mensen
ogenschijnlijk los van elkaar staande persoonlijke ervaringen, situaties en problemen moeten leren
zien in het licht van de manier waarop de maatschappij functioneert.
De sociologie heeft drie functies:
1. Kritische functie:
2. Beheersfunctie: het is een wetenschap die inzicht geeft in menselijk gedrag vanuit de
samenlevingsverbanden ook goed bruikbaar zijn om de samenleving te besturen
3. Ordenende functie: de sociologen mede tot taak hebben om in een min of meer
onoverzichtelijke werkelijkheid een zodanige samenhang aan te brengen.
Er zijn 6 criteria om een probleem als een sociologisch relevant probleem te identificeren:
1. Er moet sprake zijn van een aanzienlijk aantal getroffenen
2. Het moet gaan om persoonlijk letsel van die getroffenen
, lOMoARcPSD|2668334
Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1 inleiding.............................................................................................................................4
Hoofdstuk 2- Socialisatie........................................................................................................................5
2.3 Waarden...........................................................................................................................................5
2.4 Normen............................................................................................................................................5
2.6 Rollen en rollenconflicten.................................................................................................................6
2.8 Institutionalisering............................................................................................................................6
2.9 Sociale controle................................................................................................................................6
2.10 Normen handhaven en overschrijden............................................................................................7
Hoofdstuk 3 Cultuur...............................................................................................................................7
3.3 Hoge en lage cultuur........................................................................................................................7
3.4 Cultuur is minder vanzelfsprekend dan het lijkt...............................................................................7
3.5 Verschillen tussen culturen..............................................................................................................8
3.6 Onderscheid maken.........................................................................................................................9
3.7 Subculturen......................................................................................................................................9
3.8 Referentiekader................................................................................................................................9
3.9 Dalend kindertal.............................................................................................................................10
Hoofdstuk 4 Sociaal bewustzijn............................................................................................................10
4.3 Het symbolische interactionisme...................................................................................................10
4.4 Verwachtingen en voorspellingen..................................................................................................10
4.5 Blaming the victim..........................................................................................................................11
4.6 Het risico van reductie....................................................................................................................11
4.7 Manifeste en latente verklaring.....................................................................................................11
4.8 Afleiders en compensatie bij sociaal bewustzijn............................................................................11
4.9 Ideologie.........................................................................................................................................12
Hoofdstuk 5 Sociale verbanden............................................................................................................13
5.2 Groeperingen.................................................................................................................................13
5.3 Andere kenmerken van groeperingen............................................................................................13
5.4 Formele organisaties......................................................................................................................14
, lOMoARcPSD|2668334
5.5 Netwerken en posities....................................................................................................................15
5.6 Structuur........................................................................................................................................15
5.7 Structuur kenmerken.....................................................................................................................16
5.8 Samenhang in de samenleving: het functionalisme.......................................................................16
5.9 Spanning in de samenleving...........................................................................................................17
Hoofdstuk 6 Sociale ongelijkheid.........................................................................................................18
6.3 Sociaaleconomische ongelijkheid 1: standen en kasten.................................................................19
6.4 Sociaaleconomische ongelijkheid 2: de klassentegenstelling.........................................................19
6.5 Sociaaleconomische ongelijkheid 3: stratificatie............................................................................20
6.6 Sociale mobiliteit............................................................................................................................20
6.7 Inkomstenverdeling........................................................................................................................20
6.8 Enkele effecten van sociaaleconomische ongelijkheid...................................................................21
6.9 Werkeloosheid in een open maatschappij?...................................................................................21
6.10 Sociale ongelijkheid tussen vrouw en man (gender)....................................................................21
6.11 Sociale ongelijkheid tussen jong en oud.......................................................................................22
6.12 Sociale ongelijkheid tussen etnische groeperingen......................................................................22
6.14 Samenhang tussen de ongelijkheden...........................................................................................22
Hoofdstuk 7 Sociaal bewustzijn en sociale ongelijkheid.......................................................................22
7.2 Sociaal bewustzijn..........................................................................................................................22
7.3 Mogelijkheden en sociale positie...................................................................................................23
7.4 Man-vrouwverwachtingen.............................................................................................................23
7.5 De noodzaak van onderwijs en de ideologie in het onderwijs........................................................23
7.6 De invloed van onderwijs op sociale ongelijkheid..........................................................................24
7.7 Verklaring van sociale ongelijkheid op onderwijskansen...............................................................24
Hoofdstuk 8 Sociale verandering..........................................................................................................25
8.2 De gemeenschap............................................................................................................................25
8.3 De mediterrane dorpsgemeenschap..............................................................................................26
8.4 Ontwikkelingen binnen de gemeenschap.......................................................................................26
8.5 Het industriële tijdperk...................................................................................................................27
8.6 Golfbeweging.................................................................................................................................28
8.7 Oorzaken van verandering.............................................................................................................29
, lOMoARcPSD|2668334
8.8 Vooruitgang of aantasting van bestaande waarden, kansen of risico’s..........................................29
8.9 Individualisering, integratie en vervreemding................................................................................30
Hoofdstuk 10 Rechtvaardigheid, conflict en emancipatie....................................................................30
10.2 Geschiedenis van het denken over rechtvaardigheid...................................................................31
10.3 Hedendaagse invulling van het rechtvaardigheidsbegrip.............................................................32
10.4 Achterstelling en marginalisering.................................................................................................32
10.5 Minoriteiten en dominanten........................................................................................................33
10.6 De ontwikkeling van emancipatiebewegingen.............................................................................34
10.7 Fasen en fracties...........................................................................................................................36
10.8 Mensen die met mensen werken.................................................................................................36
10.9 De emancipatieparadox en het zieligheidssyndroom...................................................................37
Hoofdstuk 1 inleiding
Menselijke betrekkingen en gedrag dat daaruit voortvloeit, is het onderwerp van sociologie. In
sociologie slaat ‘sociaal’ op de menselijke betrekkingen, en omdat mensen te alle tijde deel uitmaken
van een samenleven, kunnen zij in een sociologische context als het ware niet niet-sociaal zijn.
Sociologie is de enige wetenschap die zich richt op het menselijk gedrag en de menselijke
betrekkingen. Psychologie onderzoekt naar gedrag en gevoelens bij dat gedrag vanuit het individuele
gezichtspunt. Economie onderzoekt naar de wijze waarop de productie en distributie vaan schaarse
goederen in de samenleving wordt geregeld. Politicologie onderzoekt de manier waarop mensen
vormgeven aan de toekomst van de samenleving. De sociologie houdt zich bezig met het verklaren
van gedrag van individuen en groepen van mensen vanuit maatschappelijke invloeden die ze
ondergaan. Daarmee levert sociologie een instrumentarium dat kan helpen om achtergronden van
problemen beter te begrijpen, als je eenmaal weet hoe iets werkt, ben je tevens in staat om tot
zekere hoogte voorspellingen te doen over toekomstig gedrag of over de voorwaarden voor
verandering. Met het begrip sociologische verbeeldingskracht wordt bedoeld dat mensen
ogenschijnlijk los van elkaar staande persoonlijke ervaringen, situaties en problemen moeten leren
zien in het licht van de manier waarop de maatschappij functioneert.
De sociologie heeft drie functies:
1. Kritische functie:
2. Beheersfunctie: het is een wetenschap die inzicht geeft in menselijk gedrag vanuit de
samenlevingsverbanden ook goed bruikbaar zijn om de samenleving te besturen
3. Ordenende functie: de sociologen mede tot taak hebben om in een min of meer
onoverzichtelijke werkelijkheid een zodanige samenhang aan te brengen.
Er zijn 6 criteria om een probleem als een sociologisch relevant probleem te identificeren:
1. Er moet sprake zijn van een aanzienlijk aantal getroffenen
2. Het moet gaan om persoonlijk letsel van die getroffenen
