SWK 2A Begrippenlijst
Hoofdstuk 7.
Still Face experiment (Tronick):
Experiment waarbij de moeder eerst heel sensitief reageert op haar baby, vervolgens
omdraait en een stalen gezicht heeft. De moeder reageert niet meer op de baby. De baby
schiet daarbij helemaal in de stress als de moeder niet op de baby reageert. Baby’s zijn
sociale wezens. Zij kijken naar de expressie van primaire verzorger, om in te schatten hoe ze
om moeten gaan met de situatie.
Social referencing:
Social referencing is het doelbewust naar informatie over de gevoelens van anderen om
onduidelijke omstandigheden en gebeurtenissen te kunnen plaatsen. Het wordt gebruikt om
de betekenis van een situatie helder te krijgen en onze onzekerheid over wat er gebeurt te
verkleinen.
Hechting:
Intieme fysieke en emotionele contact tussen ouder en kind, dat volgens sommigen vlak na
de geboorte dient plaats te vinden. Gehechte kinderen voelen zich prettig bij die persoon en
worden op momenten van onrust of stress gerustgesteld door hun aanwezigheid.
Gaat ook over hoe je omgaat met stress. Is afhankelijk van heel veel factoren
(opvoedfactoren: sensitiviteit, gehechtheidsrepresentatie opvoeder, (be)angstig(end) gedrag
naar kinderen) (kindfactoren: temperament)
Gehechtheidstheorie (Bowlby en Ainsworth):
Deze beschrijft hoe vroegere ervaringen in de relatie met de opvoeders van belang zijn bij de
ontwikkeling van het zelfbeeld van kinderen en invloed hebben op relaties en
vriendschappen die iemand later aangaat.
Vreemde Situatie Procedure (Ainsworth):
Procedure om de hechting te meten. Bestaat uit een aantal in scene gezette situaties in 8
stappen.
1. Moeder en baby gaan onbekende ruimte in.
2. Moeder gaat zitten en laat baby ruimte zelf ontdekken.
3. Er komt onbekende volwassene binnen, praat eerst met moeder dan met baby.
4. Moeder verlaat ruimte en laat baby alleen met onbekende.
5. Moeder komt terug en begroet daarbij de baby en stelt deze gerust.
6. Moeder verlaat ruimte opnieuw, samen met onbekende. Baby blijft alleen.
7. Onbekende komt terug.
8. Moeder komt terug en onbekende vertrekt.
De reacties van kinderen kunnen enorm verschillen en zijn afhankelijk van de aard van de
hechting met moeder.
,Gehechtheidspatronen/-classificaties:
Veilig:
Kinderen die veilig gehecht zijn gebruiken hun moeder als een soort thuisbasis. Ze voelen
zich op hun gemak als hun moeder erbij is en durven de ruimte te ontdekken. Ze raken van
streek als moeder weggaat, en bij terugkomst gaan ze meteen naar haar toe en laten zich
troosten. Meeste kinderen vallen in deze categorie.
(Cirkel van veiligheid en vertrouwen)
Onveilig angstig-vermijdend:
10%. Kinderen zoeken niet de nabijheid van hun moeder. Als ze de ruimte verlaat lijken ze
niet van streek en ze vermijden haar bij terugkomst. Het lijkt of ze onverschillig zijn
tegenover haar.
Onveilig-ambivalent/angstig:
15%. Kinderen vertonen combinatie van positieve en negatieve reacties op hun moeder.
Lijken al nerveus voordat moeder weggaat en als ze inderdaad vertrekt, raken ze zeer
gestrest. Als ze terugkomt zoeken ze nabijheid, maar laten ook hun woede en teleurstelling
zien. Aantrekken en afstoten.
Oersoep niet goed opgediend, maar af en toe opgediend, symbiose niet goed afgesteld.
Hebben het gevoel dat de ander er niet altijd voor hen is. Er wordt niet voorzien in de
behoefte naar de oersoep. Leidt tot angstige basis met veel onzekerheid.
Onveilig-gedesorganiseerd:
10%. Kinderen lijken tegenstrijdige verwachtingen over de beschikbaarheid van de meoder
te hebben. Laten tegenstrijdige gedragingen en emoties zien (bijv bij terugkomst moeder
nabijheid zoeken, maar haar niet aankijken). Soms lijken ze zelfs in de war als moeder
terugkomt en reageren wisselend. Lijkt of de terugkeer van moeder stress eerder verhoogt
dan verlaagt. Ze vertonen gedrag waaruit blijkt dat ze niet weten wat ze met
situatie/moeder aanmoeten. Minst veilig gehechte kinderen.
Ouders geven ene moment sensitiviteit, anders moment boosheid/geweld/misbruik etc.
(insensitief). Kinderen worden bang en verward en raken buiten zichzelf. De cirkel van
vertrouwen is verstoord. Nauwelijks symbiotisch bevredigd, maar blijven er wel naar
hunkeren.
Sensitiviteit (Tronick):
Er zijn mogelijkheden tot aanleren sensitiviteit door interventies. Prompt en adequaat
reageren op signalen van kind. Signalen goed opvangen, tijdig reageren en een passende
actie uitvoeren.
Temperament:
Individuele stijl van reageren op de omgeving, die redelijk consistent is, zowel in
verschillende situaties als in de loop van de tijd.
Temperament is te meten met de grote vijf:
- Extraversie
- Vriendelijkheid
- Emotionele stabiliteit
- Ordelijkheid
- Openheid
, Positief effect positieve gevoeligheid voor omgeving (toenadering, impulsiviteit, activiteit,
lachen, plezier)
Negatief effect negatieve gevoeligheid voor omgevingsfactoren (angst, frustratie,
droefheid en terughoudendheid)
Moeilijke baby’s:
Hebben meer negatieve buien en hebben meer tijd nodig om aan te passen aan nieuwe
situaties. Als ze met nieuwe situatie worden geconfronteerd reageren ze terughoudend en
trekken zich meestal terug. 10% van de baby’s
Gemakkelijke baby’s:
Hebben positieve instelling. Hanteren vast dag- en nachtritme en passen zich rustig aan, aan
nieuwe ervaringen. Zijn nieuwsgierig naar nieuwe situaties en emoties hebben milde of lage
intensiteit. 40% van de baby’s.
Langzame starters/traag op gang komende baby’s:
Zijn inactief en reageren relatief kalm/koel op omgeving. Stemming is over algemeen
negatief. Trekken zich terug uit nieuwe situaties en passen zich langzaam aan. 15% van de
baby’s.
Intergenerationele overdracht van gehechtheidspatronen:
Kans is groot dat hoe jouw ouders je hebben opgevoed, zijzelf ook zo zijn opgevoed.
Opvoedpatronen zijn vier generaties terug te vinden soms.
Kans dat als jij onveilig gehecht bent, jouw kind ook onveilig gehecht gaat zijn omdat je doet
wat jijzelf hebt meegekregen.
Gehechtheidsbiografisch interview (Mary Main):
Het GBI is een semi-gestructureerd interview, waarmee men in een voorgeschreven
volgorde vraagt naar ervaringen met de belangrijkste hechtingsfiguren tijdens de kinderjaren
en naar de betekenis daarvan voor de geïnterviewde op dit moment. Meet hechting bij
volwassenen.
Hoofdstuk 7.
Still Face experiment (Tronick):
Experiment waarbij de moeder eerst heel sensitief reageert op haar baby, vervolgens
omdraait en een stalen gezicht heeft. De moeder reageert niet meer op de baby. De baby
schiet daarbij helemaal in de stress als de moeder niet op de baby reageert. Baby’s zijn
sociale wezens. Zij kijken naar de expressie van primaire verzorger, om in te schatten hoe ze
om moeten gaan met de situatie.
Social referencing:
Social referencing is het doelbewust naar informatie over de gevoelens van anderen om
onduidelijke omstandigheden en gebeurtenissen te kunnen plaatsen. Het wordt gebruikt om
de betekenis van een situatie helder te krijgen en onze onzekerheid over wat er gebeurt te
verkleinen.
Hechting:
Intieme fysieke en emotionele contact tussen ouder en kind, dat volgens sommigen vlak na
de geboorte dient plaats te vinden. Gehechte kinderen voelen zich prettig bij die persoon en
worden op momenten van onrust of stress gerustgesteld door hun aanwezigheid.
Gaat ook over hoe je omgaat met stress. Is afhankelijk van heel veel factoren
(opvoedfactoren: sensitiviteit, gehechtheidsrepresentatie opvoeder, (be)angstig(end) gedrag
naar kinderen) (kindfactoren: temperament)
Gehechtheidstheorie (Bowlby en Ainsworth):
Deze beschrijft hoe vroegere ervaringen in de relatie met de opvoeders van belang zijn bij de
ontwikkeling van het zelfbeeld van kinderen en invloed hebben op relaties en
vriendschappen die iemand later aangaat.
Vreemde Situatie Procedure (Ainsworth):
Procedure om de hechting te meten. Bestaat uit een aantal in scene gezette situaties in 8
stappen.
1. Moeder en baby gaan onbekende ruimte in.
2. Moeder gaat zitten en laat baby ruimte zelf ontdekken.
3. Er komt onbekende volwassene binnen, praat eerst met moeder dan met baby.
4. Moeder verlaat ruimte en laat baby alleen met onbekende.
5. Moeder komt terug en begroet daarbij de baby en stelt deze gerust.
6. Moeder verlaat ruimte opnieuw, samen met onbekende. Baby blijft alleen.
7. Onbekende komt terug.
8. Moeder komt terug en onbekende vertrekt.
De reacties van kinderen kunnen enorm verschillen en zijn afhankelijk van de aard van de
hechting met moeder.
,Gehechtheidspatronen/-classificaties:
Veilig:
Kinderen die veilig gehecht zijn gebruiken hun moeder als een soort thuisbasis. Ze voelen
zich op hun gemak als hun moeder erbij is en durven de ruimte te ontdekken. Ze raken van
streek als moeder weggaat, en bij terugkomst gaan ze meteen naar haar toe en laten zich
troosten. Meeste kinderen vallen in deze categorie.
(Cirkel van veiligheid en vertrouwen)
Onveilig angstig-vermijdend:
10%. Kinderen zoeken niet de nabijheid van hun moeder. Als ze de ruimte verlaat lijken ze
niet van streek en ze vermijden haar bij terugkomst. Het lijkt of ze onverschillig zijn
tegenover haar.
Onveilig-ambivalent/angstig:
15%. Kinderen vertonen combinatie van positieve en negatieve reacties op hun moeder.
Lijken al nerveus voordat moeder weggaat en als ze inderdaad vertrekt, raken ze zeer
gestrest. Als ze terugkomt zoeken ze nabijheid, maar laten ook hun woede en teleurstelling
zien. Aantrekken en afstoten.
Oersoep niet goed opgediend, maar af en toe opgediend, symbiose niet goed afgesteld.
Hebben het gevoel dat de ander er niet altijd voor hen is. Er wordt niet voorzien in de
behoefte naar de oersoep. Leidt tot angstige basis met veel onzekerheid.
Onveilig-gedesorganiseerd:
10%. Kinderen lijken tegenstrijdige verwachtingen over de beschikbaarheid van de meoder
te hebben. Laten tegenstrijdige gedragingen en emoties zien (bijv bij terugkomst moeder
nabijheid zoeken, maar haar niet aankijken). Soms lijken ze zelfs in de war als moeder
terugkomt en reageren wisselend. Lijkt of de terugkeer van moeder stress eerder verhoogt
dan verlaagt. Ze vertonen gedrag waaruit blijkt dat ze niet weten wat ze met
situatie/moeder aanmoeten. Minst veilig gehechte kinderen.
Ouders geven ene moment sensitiviteit, anders moment boosheid/geweld/misbruik etc.
(insensitief). Kinderen worden bang en verward en raken buiten zichzelf. De cirkel van
vertrouwen is verstoord. Nauwelijks symbiotisch bevredigd, maar blijven er wel naar
hunkeren.
Sensitiviteit (Tronick):
Er zijn mogelijkheden tot aanleren sensitiviteit door interventies. Prompt en adequaat
reageren op signalen van kind. Signalen goed opvangen, tijdig reageren en een passende
actie uitvoeren.
Temperament:
Individuele stijl van reageren op de omgeving, die redelijk consistent is, zowel in
verschillende situaties als in de loop van de tijd.
Temperament is te meten met de grote vijf:
- Extraversie
- Vriendelijkheid
- Emotionele stabiliteit
- Ordelijkheid
- Openheid
, Positief effect positieve gevoeligheid voor omgeving (toenadering, impulsiviteit, activiteit,
lachen, plezier)
Negatief effect negatieve gevoeligheid voor omgevingsfactoren (angst, frustratie,
droefheid en terughoudendheid)
Moeilijke baby’s:
Hebben meer negatieve buien en hebben meer tijd nodig om aan te passen aan nieuwe
situaties. Als ze met nieuwe situatie worden geconfronteerd reageren ze terughoudend en
trekken zich meestal terug. 10% van de baby’s
Gemakkelijke baby’s:
Hebben positieve instelling. Hanteren vast dag- en nachtritme en passen zich rustig aan, aan
nieuwe ervaringen. Zijn nieuwsgierig naar nieuwe situaties en emoties hebben milde of lage
intensiteit. 40% van de baby’s.
Langzame starters/traag op gang komende baby’s:
Zijn inactief en reageren relatief kalm/koel op omgeving. Stemming is over algemeen
negatief. Trekken zich terug uit nieuwe situaties en passen zich langzaam aan. 15% van de
baby’s.
Intergenerationele overdracht van gehechtheidspatronen:
Kans is groot dat hoe jouw ouders je hebben opgevoed, zijzelf ook zo zijn opgevoed.
Opvoedpatronen zijn vier generaties terug te vinden soms.
Kans dat als jij onveilig gehecht bent, jouw kind ook onveilig gehecht gaat zijn omdat je doet
wat jijzelf hebt meegekregen.
Gehechtheidsbiografisch interview (Mary Main):
Het GBI is een semi-gestructureerd interview, waarmee men in een voorgeschreven
volgorde vraagt naar ervaringen met de belangrijkste hechtingsfiguren tijdens de kinderjaren
en naar de betekenis daarvan voor de geïnterviewde op dit moment. Meet hechting bij
volwassenen.
