Psychosociale zorg bij palliatief
terminale cliënten
(JS
Watson Care, 2018)
Onderzoeksverslag Afstudeerfase HBO Verpleegkunde
Auteur/student
Naam
Studentnummer
Klas
E-mail
Organisatie
Opdrachtgever
E-mail
Onderwijsinstelling
Avans Hogeschool Breda
Begeleidend docent
Eerste beoordelaar
Leden Peergroep
,Voorwoord
Beste lezer,
Hierbij presenteer ik u mijn onderzoeksverslag ‘Psychosociale zorg bij palliatief terminale
cliënten’, dat is opgesteld in het kader van de afstudeerfase voor de opleiding hbo-
verpleegkunde aan Avans hogeschool in Breda. Het onderzoek is uitgevoerd en tot stand
gekomen in samenwerking met de naam organisatie..
Het onderzoek startte in april 2021 met de onderzoeksfase en is in december 2021
afgerond met het onderzoeksverslag wat voor u ligt. Met dit onderzoek is achterhaald
wat de medewerkers nodig om hebben om de kwaliteit van psychosociale zorg bij
palliatief terminale cliënten te waarborgen of te verbeteren. Door middel van kwalitatief
onderzoek is deze onderzoeksvraag beantwoord.
Gedurende de gehele onderzoeksperiode heb ik veel geleerd met betrekking tot mijn
nieuwe rol als onderzoeker. Daarnaast bracht de coronapandemie nog extra uitdagingen
met zich mee, zoals flexibiliteit door (tijdelijke) uitval van respondenten. Mede door de
tijd, energie en doorzettingsvermogen die erin is gestoken, met trots presenteer ik u dan
ook mijn onderzoeksverslag.
Uiteraard had ik dit niet alleen gekund en daarom wil ik dan ook mijn grote dank
uitspreken naar mijn begeleidend docent (naam docent), zij zorgde voor de leuke en
leerzame lessen. Zij was altijd bereikbaar voor feedback en vragen, daarnaast heeft zij
ervoor gezorgd dat ik gedurende de onderzoeksperiode gegroeid ben ik mijn rol als
onderzoeker. Natuurlijk wil ik ook opdrachtgever (naam opdrachtgever), zij heeft van
begin tot eind meegedacht en feedback gegeven zodat ik mijn onderzoek goed kon
uitvoeren. Bij vragen en hulp kon ik altijd bij haar terecht. Uiteraard wil ik ook iedereen
van de (naam organisatie) bedanken voor het meedenken, participeren en de interesse
naar mijn afstudeeronderzoek, maar natuurlijk ook voor de fijne en vertrouwde sfeer.
Natuurlijk wil ik ook mijn peergroepsleden bedanken: (naam peergroepsleden). Ondanks
dat wij elkaar nooit fysiek ontmoet hebben, hebben wij elkaar enorm geholpen door
middel van feedback geven en de fijne sfeer gedurende de bijeenkomsten. Dank jullie
wel hiervoor.
Ik wens u heel veel leesplezier toe.
,Inhoudsopgave
SAMENVATTING............................................................................................................................................ 4
INLEIDING...................................................................................................................................................... 5
HOOFDSTUK 1: METHODE PRAKTIJKGERICHT ONDERZOEK.............................................................................9
1.1 ONDERZOEKSDESIGN.........................................................................................................................................9
1.2 SETTING & POPULATIE.......................................................................................................................................9
1.3 DATAVERZAMELING.........................................................................................................................................10
1.3.1 Meetinstrument....................................................................................................................................10
1.3.2 Procedure.............................................................................................................................................10
1.4 DATA-ANALYSE...............................................................................................................................................11
1.5 KWALITEIT & VALIDITEIT..................................................................................................................................12
1.6 ETHISCHE VERANTWOORDING...........................................................................................................................12
HOOFDSTUK 2: RESULTATEN PRAKTIJKGERICHT ONDERZOEK.......................................................................14
2.1 RESPONS.......................................................................................................................................................14
2.2 KENMERKEN RESPONDENTEN............................................................................................................................14
2.3 SCHEMATISCH OVERZICHT RESULTATEN...............................................................................................................14
2.4 RESULTATEN INTERVIEWS.................................................................................................................................15
HOOFDSTUK 3: DISCUSSIE............................................................................................................................ 18
3.1 ONDERZOEKSRESULTATEN IN VERGELIJKING MET BESTAANDE LITERATUUR..................................................................18
3.2 STERKE EN ZWAKKE PUNTEN VAN HET ONDERZOEK................................................................................................19
HOOFDSTUK 4: CONCLUSIE.......................................................................................................................... 21
HOOFDSTUK 5: AANBEVELINGEN................................................................................................................. 23
HOOFDSTUK 6: COMMUNICATIE.................................................................................................................. 25
LITERATUURLIJST......................................................................................................................................... 26
BIJLAGE 1: ZELFREFLECTIE PROFESSIONEEL GEDRAG.....................................................................................29
BIJLAGE 2: FEEDBACKFORMULIER OPDRACHTGEVER....................................................................................31
BIJLAGE 3: INFORMATIEBRIEF RESPONDENTEN............................................................................................32
BIJLAGE 4: INFORMED CONSENTFORMULIER................................................................................................33
BIJLAGE 5: TOPICLIJST.................................................................................................................................. 34
BIJLAGE 6: TOPICLIJST AANGEPAST............................................................................................................... 35
BIJLAGE 7: LOGBOEK.................................................................................................................................... 36
BIJLAGE 8: TRANSCRIPTEN EN CODEBOEK..................................................................................................... 37
, Samenvatting
De afgelopen decennia is het aantal sterfgevallen toegenomen in Nederland, het ging
hierbij vooral om sterfgevallen met een niet-acute dood in de thuissituatie. Zij ontvingen
hierbij al terminale thuiszorg, waarbij de focus ligt op het geven van comfortzorg. Uit
onderzoek is gebleken dat verpleegkundigen en verzorgenden psychosociale zorg binnen
de terminale zorg de meest belangrijke zorg vinden, maar ook geven zij aan dat hun
kennis en kunde hierover niet toereikend is. Zo ook bij (naam organisatie) wordt
aangegeven dat kennis en ervaring gemist wordt om kwalitatief goede terminale zorg te
verlenen. Hieruit is de volgende onderzoekvraag gekomen:
Wat hebben zorgmedewerkers van (naam organisatie) nodig om psychosociale zorg te
verlenen in de palliatief/terminale zorgsituaties, zodat de kwaliteit van zorg gewaarborgd
of verbeterd kan worden?
Allereerst is er gezocht naar relevante bronnen en literatuur om de probleemanalyse te
ondersteunen. Hierbij is ervoor gekozen om een kwalitatief onderzoek uit te voeren, door
middel van zes interviews met zorgmedewerkers die voldeden aan bepaalde criteria, om
antwoord te krijgen op de onderzoeksvraag. Dit zijn verzorgende IG’ers en
verpleegkundigen die vast in dienst zijn van (naam organisatie), daarnaast hebben zij
praktijkervaring met palliatieve- en terminale zorgverlening. De interviews zijn
uitgevoerd aan de hand van een topiclijst, deze komt voort uit de bestaande literatuur en
kennis van de onderzoeker.
Alle interviews zijn getranscribeerd en hierna geanalyseerd aan de hand van open, axiale
en selectieve coderingen. Uit de resultaten bleek dat medewerkers psychosociale zorg als
een van de mooiste en belangrijkste zorg vinden, maar daarnaast vinden zij het ook een
zware, kwetsbare zorg en willen zij het zo goed mogelijk uitvoeren. Hierbij zijn een
aantal factoren van belang die de kwaliteit van de terminale zorg beïnvloeden, zoals
kennis, ervaring opdoen en een duidelijk aanspreekpunt. De resultaten zijn vergeleken
met de literatuur, wat grotendeels overeenkomstig is. De kwaliteit van het onderzoek is
gewaarborgd door gebruik te maken van member-checking, opname-, transcriberen- en
analyseren van het interview op een systematische manier
Vanuit dit onderzoek kan geconcludeerd worden dat er vanuit de organisatie het
meelopen met een collega en de mogelijkheid tot het evalueren niet genoeg gefaciliteerd
wordt, daarnaast heerst er kennistekort en is de stap om de palliatief verpleegkundige te
consulteren voor sommige medewerkers te groot. Vanuit de resultaten en conclusie
volgen een viertal logische aanbevelingen die hierop aansluiten: het is van belang dat
(naam organisatie) het meelopen met een collega actief gaat faciliteren, evenals het
evalueren van terminale casussen. Tevens moeten er structurele scholingen aangeboden
worden om de kennis op peil te houden. Als laatst is het van belang om een
aandachtsvelder te werven om de kennis en kwaliteit binnen de teams te kunnen
waarborgen. Deze aanbevelingen zijn gecommuniceerd met de teamleider,
opdrachtgever en wijkverpleegkundigen.
terminale cliënten
(JS
Watson Care, 2018)
Onderzoeksverslag Afstudeerfase HBO Verpleegkunde
Auteur/student
Naam
Studentnummer
Klas
Organisatie
Opdrachtgever
Onderwijsinstelling
Avans Hogeschool Breda
Begeleidend docent
Eerste beoordelaar
Leden Peergroep
,Voorwoord
Beste lezer,
Hierbij presenteer ik u mijn onderzoeksverslag ‘Psychosociale zorg bij palliatief terminale
cliënten’, dat is opgesteld in het kader van de afstudeerfase voor de opleiding hbo-
verpleegkunde aan Avans hogeschool in Breda. Het onderzoek is uitgevoerd en tot stand
gekomen in samenwerking met de naam organisatie..
Het onderzoek startte in april 2021 met de onderzoeksfase en is in december 2021
afgerond met het onderzoeksverslag wat voor u ligt. Met dit onderzoek is achterhaald
wat de medewerkers nodig om hebben om de kwaliteit van psychosociale zorg bij
palliatief terminale cliënten te waarborgen of te verbeteren. Door middel van kwalitatief
onderzoek is deze onderzoeksvraag beantwoord.
Gedurende de gehele onderzoeksperiode heb ik veel geleerd met betrekking tot mijn
nieuwe rol als onderzoeker. Daarnaast bracht de coronapandemie nog extra uitdagingen
met zich mee, zoals flexibiliteit door (tijdelijke) uitval van respondenten. Mede door de
tijd, energie en doorzettingsvermogen die erin is gestoken, met trots presenteer ik u dan
ook mijn onderzoeksverslag.
Uiteraard had ik dit niet alleen gekund en daarom wil ik dan ook mijn grote dank
uitspreken naar mijn begeleidend docent (naam docent), zij zorgde voor de leuke en
leerzame lessen. Zij was altijd bereikbaar voor feedback en vragen, daarnaast heeft zij
ervoor gezorgd dat ik gedurende de onderzoeksperiode gegroeid ben ik mijn rol als
onderzoeker. Natuurlijk wil ik ook opdrachtgever (naam opdrachtgever), zij heeft van
begin tot eind meegedacht en feedback gegeven zodat ik mijn onderzoek goed kon
uitvoeren. Bij vragen en hulp kon ik altijd bij haar terecht. Uiteraard wil ik ook iedereen
van de (naam organisatie) bedanken voor het meedenken, participeren en de interesse
naar mijn afstudeeronderzoek, maar natuurlijk ook voor de fijne en vertrouwde sfeer.
Natuurlijk wil ik ook mijn peergroepsleden bedanken: (naam peergroepsleden). Ondanks
dat wij elkaar nooit fysiek ontmoet hebben, hebben wij elkaar enorm geholpen door
middel van feedback geven en de fijne sfeer gedurende de bijeenkomsten. Dank jullie
wel hiervoor.
Ik wens u heel veel leesplezier toe.
,Inhoudsopgave
SAMENVATTING............................................................................................................................................ 4
INLEIDING...................................................................................................................................................... 5
HOOFDSTUK 1: METHODE PRAKTIJKGERICHT ONDERZOEK.............................................................................9
1.1 ONDERZOEKSDESIGN.........................................................................................................................................9
1.2 SETTING & POPULATIE.......................................................................................................................................9
1.3 DATAVERZAMELING.........................................................................................................................................10
1.3.1 Meetinstrument....................................................................................................................................10
1.3.2 Procedure.............................................................................................................................................10
1.4 DATA-ANALYSE...............................................................................................................................................11
1.5 KWALITEIT & VALIDITEIT..................................................................................................................................12
1.6 ETHISCHE VERANTWOORDING...........................................................................................................................12
HOOFDSTUK 2: RESULTATEN PRAKTIJKGERICHT ONDERZOEK.......................................................................14
2.1 RESPONS.......................................................................................................................................................14
2.2 KENMERKEN RESPONDENTEN............................................................................................................................14
2.3 SCHEMATISCH OVERZICHT RESULTATEN...............................................................................................................14
2.4 RESULTATEN INTERVIEWS.................................................................................................................................15
HOOFDSTUK 3: DISCUSSIE............................................................................................................................ 18
3.1 ONDERZOEKSRESULTATEN IN VERGELIJKING MET BESTAANDE LITERATUUR..................................................................18
3.2 STERKE EN ZWAKKE PUNTEN VAN HET ONDERZOEK................................................................................................19
HOOFDSTUK 4: CONCLUSIE.......................................................................................................................... 21
HOOFDSTUK 5: AANBEVELINGEN................................................................................................................. 23
HOOFDSTUK 6: COMMUNICATIE.................................................................................................................. 25
LITERATUURLIJST......................................................................................................................................... 26
BIJLAGE 1: ZELFREFLECTIE PROFESSIONEEL GEDRAG.....................................................................................29
BIJLAGE 2: FEEDBACKFORMULIER OPDRACHTGEVER....................................................................................31
BIJLAGE 3: INFORMATIEBRIEF RESPONDENTEN............................................................................................32
BIJLAGE 4: INFORMED CONSENTFORMULIER................................................................................................33
BIJLAGE 5: TOPICLIJST.................................................................................................................................. 34
BIJLAGE 6: TOPICLIJST AANGEPAST............................................................................................................... 35
BIJLAGE 7: LOGBOEK.................................................................................................................................... 36
BIJLAGE 8: TRANSCRIPTEN EN CODEBOEK..................................................................................................... 37
, Samenvatting
De afgelopen decennia is het aantal sterfgevallen toegenomen in Nederland, het ging
hierbij vooral om sterfgevallen met een niet-acute dood in de thuissituatie. Zij ontvingen
hierbij al terminale thuiszorg, waarbij de focus ligt op het geven van comfortzorg. Uit
onderzoek is gebleken dat verpleegkundigen en verzorgenden psychosociale zorg binnen
de terminale zorg de meest belangrijke zorg vinden, maar ook geven zij aan dat hun
kennis en kunde hierover niet toereikend is. Zo ook bij (naam organisatie) wordt
aangegeven dat kennis en ervaring gemist wordt om kwalitatief goede terminale zorg te
verlenen. Hieruit is de volgende onderzoekvraag gekomen:
Wat hebben zorgmedewerkers van (naam organisatie) nodig om psychosociale zorg te
verlenen in de palliatief/terminale zorgsituaties, zodat de kwaliteit van zorg gewaarborgd
of verbeterd kan worden?
Allereerst is er gezocht naar relevante bronnen en literatuur om de probleemanalyse te
ondersteunen. Hierbij is ervoor gekozen om een kwalitatief onderzoek uit te voeren, door
middel van zes interviews met zorgmedewerkers die voldeden aan bepaalde criteria, om
antwoord te krijgen op de onderzoeksvraag. Dit zijn verzorgende IG’ers en
verpleegkundigen die vast in dienst zijn van (naam organisatie), daarnaast hebben zij
praktijkervaring met palliatieve- en terminale zorgverlening. De interviews zijn
uitgevoerd aan de hand van een topiclijst, deze komt voort uit de bestaande literatuur en
kennis van de onderzoeker.
Alle interviews zijn getranscribeerd en hierna geanalyseerd aan de hand van open, axiale
en selectieve coderingen. Uit de resultaten bleek dat medewerkers psychosociale zorg als
een van de mooiste en belangrijkste zorg vinden, maar daarnaast vinden zij het ook een
zware, kwetsbare zorg en willen zij het zo goed mogelijk uitvoeren. Hierbij zijn een
aantal factoren van belang die de kwaliteit van de terminale zorg beïnvloeden, zoals
kennis, ervaring opdoen en een duidelijk aanspreekpunt. De resultaten zijn vergeleken
met de literatuur, wat grotendeels overeenkomstig is. De kwaliteit van het onderzoek is
gewaarborgd door gebruik te maken van member-checking, opname-, transcriberen- en
analyseren van het interview op een systematische manier
Vanuit dit onderzoek kan geconcludeerd worden dat er vanuit de organisatie het
meelopen met een collega en de mogelijkheid tot het evalueren niet genoeg gefaciliteerd
wordt, daarnaast heerst er kennistekort en is de stap om de palliatief verpleegkundige te
consulteren voor sommige medewerkers te groot. Vanuit de resultaten en conclusie
volgen een viertal logische aanbevelingen die hierop aansluiten: het is van belang dat
(naam organisatie) het meelopen met een collega actief gaat faciliteren, evenals het
evalueren van terminale casussen. Tevens moeten er structurele scholingen aangeboden
worden om de kennis op peil te houden. Als laatst is het van belang om een
aandachtsvelder te werven om de kennis en kwaliteit binnen de teams te kunnen
waarborgen. Deze aanbevelingen zijn gecommuniceerd met de teamleider,
opdrachtgever en wijkverpleegkundigen.
