Samenvatting communicatie
Doel van de colleges: Om op basis van het model van gepland gedrag, mensen te motiveren om iets te doen.
Als je op de hoogte bent op wat er nodig is om mensen te veranderen, dat er een besef komt dat het lastig is om
gedrag te veranderen.
Manier vinden om het gedrag van mensen te veranderen met behulp van communicatie en op de hoogte zijn van
alle ingenues (slim bedacht of gemaakt) strategieën die mensen hebben om er voor te zorgen dat ze dat juist niet
gaan doen (mensen weten dat het slecht is om te doen, maar het toch wel doen)
The Theory of Planned Behaviour adapted from Azjen (1991)
Om de voorspellende waarde van de theorie van beredeneerd gedrag te verbeteren. Azjen voegde gedragscontrole
toe als variabele; deze staat voor de mate waarin iemand denkt het gedrag te kunnen uitvoeren. Deze factor is
gerelateerd aan de zogenoemde eigen-effectiviteit.
Eigen-effectiviteit = self-efficacy: Vertrouwen van mensen dat zij het aanbevolen gedrag ook daadwerkelijk uit
kunnen voeren
Structuur van attitude vast te stellen = specifieke voor- en nadelen die persoon koppelt aan een bepaald
attitudeonderwerp (op korte of lange termijn; verschil in kennis en ervaring)
Overweging: Koppeling van kennis en ervaring aan een bepaald onderwerp
Waarderingen van gevolgen = In hoeverre worden de gevolgen als voor- of nadeel gezien
Variabele om dat gedrag te vertonen:
► Attidude towards the behaviour: Attitude ten aanzien van het nieuwe gedrag (drie componenten)
Cognitie ten aanzien van het gedrag moet positief zijn om het gedrag te willen veranderen
► Subjectieve norm: Dat wat gedacht wordt dat de norm is bij belangrijke anderen (persoonlijk aanspreken)
De subjectieve norm is een voorspeller van iemands gedragsintentie. Wat het individu overneemt van de
groep, conformeren tentamenvraag! (theorie van ASH: Wijze waarop mensen worden beïnvloed door de
sociale norm)
► Perceived behavioural control: Gepercipieerde gedragscontrole; De mate waarin je denkt in staat te zijn om
het gewenste gedrag uit te voeren. Veronderstelling dat je in staat bent om….
Intention = Voornemen, wat iemand wil bereiken
Overreden = Overtuigen
Overtuiging vindt plaats wanneer onze attitudes, onze voorkeuren en ons gedrag worden beïnvloed door
argumenten en feiten.
“Communicatie is de uitwisseling van symbolische informatie/boodschap, die plaatsvindt tussen mensen die zich
bewust zijn van elkaars aanwezigheid, onmiddellijk of gemedieerd” geen tentamenvraag
Deze informatie wordt deels bewust, deels onbewust gegeven, ontvangen en geïnterpreteerd
Aanleiding: Mensen bereiken door middel van communicatie is belangrijke methode om iets in beweging te krijgen
Nudging Bewust beïnvloeden van onbewust gedrag; door kleine prikkels in de omgeving mensen stuurt om
bepaald (milieuvriendelijk) gedrag te vertonen
Nudge: Beïnvloeding door mensen een duwtje in de goede richting te geven. Methoden om ongemerkt het gedrag
van mensen te beïnvloeden (optische illusie).
,Communicatie moet op verschillende manieren worden ingezet voor verschillende doelgroepen
Mensen worden beïnvloed diverse omstandigheden: Feiten, argumenten, heuristieken, emoties, automatisme,
voorkeur van anderen attitudes en voorkeuren omzetten in gedrag door er een gewoonte van te maken.
Interventies: Onderdeel van planmatige verandering, Ingrijpingen
Interventie op maat: Het beïnvloeden van andere door het verstrekken van informatie en/of feedback die is
toegesneden op de problemen, wensen, behoefte en vaardigheden van de doelgroep.
Mensen nemen informatie beter op als die informatie is afgestemd op overwegingen die voor hen relevant
zijn en tegemoetkomt aan hun wensen en behoeften
Bieden ook de mogelijkheid elk individu te volgen in het veranderingsproces
Feedback is eenvoudige
Evaluatieonderzoek: Onderdeel van planmatige gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering dat zich richt op de
evaluatie van een interventie.
Watzlawick: Pragmatische (praktische) aspecten van de menselijke communicatie; Watzlawick heeft
communicatieregels opgesteld
De regels zijn belangrijk (subjectieve normen = wat men denkt dat anderen ervan vinden van je gedrag)
Opereren in een regel geleidend systeem Geleidelijk, leidende regels
Zijn mensen bewust van de regels?
Feedback is belangrijk = Terugkoppeling van communicatie (of informatie over mate waarin doelen behaald zijn)
Feedback kan positieve effecten hebben op iemand motivatie om door te gaan.
Internetinterventies hebben invloed op kennisoverdracht en gedragsverandering.
Er moet feedback komen als er niet aan de regels wordt gehouden; stapsgewijze verbeteringen van gedrag
Communicatie vindt op meerdere niveaus (tegelijkertijd) plaats:
Inhoudsniveau: Wat er gezegd wordt
Appellerend: Iedere boodschap heeft tot doel invloed op een ander uit te oefenen
Betrekkingsniveau: Hoe het gezegd wordt
De uitgezonden boodschap is niet zonder meer gelijk aan de ontvangen boodschap:
Interpunctie
, Mensen construeren een werkelijkheid, en communiceren met gelijk gestemde (bevestiging bij andere)
Zakelijk: Weergave van de (letterlijke) feiten
Expressief: De zender laat iets merken, non-verbale communicatie vanuit de zender
Relationeel: Zender geeft de verhouding weer (tussen zender en ontvanger)
Appellerend: De zender wil iets van de ontvanger (wat er moet gebeuren; indirect gezegd)
De zender heeft een intentie van wat er gezegd wordt. De ontvanger heeft een perceptie van wat er gezegd wordt
Intentie = Wat iemand wilt bereiken formeel, voorgenomen handeling die verricht moet worden
Perceptie = Zoals iemand iets ervaart of beoordeeld; betekenis verlening van wat er gezegd wordt
Kortom: Overheid minder appellerend en relationeel communiceert
De effectiviteit van informatie kan begrepen worden door de vraag:
Who says What in which Channel to Whom with what Effect? = Wie zegt wat in welk medium tegen wie met welk effect?
Who = Kenmerken van de persoon die de boodschap communiceert
What = De informatie die wordt gecommuniceerd
Which channel = Medium dat gebruikt wordt voor deze informatie
To whom = Kenmerken van degene voor wie deze informatie is bedoeld
What effect = mate waarin meningen of voorkeuren uiteindelijk beïnvloed worden
Wat er gezegd wordt is eerst al bedacht in de hersenen
Om gezet in wat er daadwerkelijk wordt gezegd
Door zenuwen, emoties kan de boodschap anders uit je mond komen (gemoedstoestand).
Ook kan door emotie de boodschap verkeerd worden geïnterpreteerd.
Bij communiceren gaan we er vanuit dat wat we bedoelen ook zo uit ons mond komt
Als de boodschap niet overkomt kan het ook aan de zender liggen en niet perse aan de
ontvanger
Bepaalde kennis is nodig om gedrag van mensen te kunnen veranderen. Mensen moeten zich bewust zijn van de
problematiek (dat het een probleem is). Bewustwording door informatie aan te bieden.
Boodschap moet zo min mogelijk foutgevoelig zijn (zo kort mogelijk)
Belangrijk bij communicatie om de achtergrond/inzichten zijn van de doelgroep, daarop aansluiten
o Vertalen in de taal van de doelgroep
o Medium waarover het bericht wordt verstuurd afhankelijk van de doelgroep
Persuasieve communicatie (overreden) en theorie of planned behaviour beginnen met een attitude, in een
attitude zitten cognities. Om mensen te overreden of te verleiden om ander gedrag te vertonen is het
belangrijk om ze te informeren en kennis aanreiken over wat de zender wenselijk vindt.
Verschillende vormen van communiceren:
1. Door te informeren over het probleem
2. Oplossingen
3. Actieve houding
Doel van de colleges: Om op basis van het model van gepland gedrag, mensen te motiveren om iets te doen.
Als je op de hoogte bent op wat er nodig is om mensen te veranderen, dat er een besef komt dat het lastig is om
gedrag te veranderen.
Manier vinden om het gedrag van mensen te veranderen met behulp van communicatie en op de hoogte zijn van
alle ingenues (slim bedacht of gemaakt) strategieën die mensen hebben om er voor te zorgen dat ze dat juist niet
gaan doen (mensen weten dat het slecht is om te doen, maar het toch wel doen)
The Theory of Planned Behaviour adapted from Azjen (1991)
Om de voorspellende waarde van de theorie van beredeneerd gedrag te verbeteren. Azjen voegde gedragscontrole
toe als variabele; deze staat voor de mate waarin iemand denkt het gedrag te kunnen uitvoeren. Deze factor is
gerelateerd aan de zogenoemde eigen-effectiviteit.
Eigen-effectiviteit = self-efficacy: Vertrouwen van mensen dat zij het aanbevolen gedrag ook daadwerkelijk uit
kunnen voeren
Structuur van attitude vast te stellen = specifieke voor- en nadelen die persoon koppelt aan een bepaald
attitudeonderwerp (op korte of lange termijn; verschil in kennis en ervaring)
Overweging: Koppeling van kennis en ervaring aan een bepaald onderwerp
Waarderingen van gevolgen = In hoeverre worden de gevolgen als voor- of nadeel gezien
Variabele om dat gedrag te vertonen:
► Attidude towards the behaviour: Attitude ten aanzien van het nieuwe gedrag (drie componenten)
Cognitie ten aanzien van het gedrag moet positief zijn om het gedrag te willen veranderen
► Subjectieve norm: Dat wat gedacht wordt dat de norm is bij belangrijke anderen (persoonlijk aanspreken)
De subjectieve norm is een voorspeller van iemands gedragsintentie. Wat het individu overneemt van de
groep, conformeren tentamenvraag! (theorie van ASH: Wijze waarop mensen worden beïnvloed door de
sociale norm)
► Perceived behavioural control: Gepercipieerde gedragscontrole; De mate waarin je denkt in staat te zijn om
het gewenste gedrag uit te voeren. Veronderstelling dat je in staat bent om….
Intention = Voornemen, wat iemand wil bereiken
Overreden = Overtuigen
Overtuiging vindt plaats wanneer onze attitudes, onze voorkeuren en ons gedrag worden beïnvloed door
argumenten en feiten.
“Communicatie is de uitwisseling van symbolische informatie/boodschap, die plaatsvindt tussen mensen die zich
bewust zijn van elkaars aanwezigheid, onmiddellijk of gemedieerd” geen tentamenvraag
Deze informatie wordt deels bewust, deels onbewust gegeven, ontvangen en geïnterpreteerd
Aanleiding: Mensen bereiken door middel van communicatie is belangrijke methode om iets in beweging te krijgen
Nudging Bewust beïnvloeden van onbewust gedrag; door kleine prikkels in de omgeving mensen stuurt om
bepaald (milieuvriendelijk) gedrag te vertonen
Nudge: Beïnvloeding door mensen een duwtje in de goede richting te geven. Methoden om ongemerkt het gedrag
van mensen te beïnvloeden (optische illusie).
,Communicatie moet op verschillende manieren worden ingezet voor verschillende doelgroepen
Mensen worden beïnvloed diverse omstandigheden: Feiten, argumenten, heuristieken, emoties, automatisme,
voorkeur van anderen attitudes en voorkeuren omzetten in gedrag door er een gewoonte van te maken.
Interventies: Onderdeel van planmatige verandering, Ingrijpingen
Interventie op maat: Het beïnvloeden van andere door het verstrekken van informatie en/of feedback die is
toegesneden op de problemen, wensen, behoefte en vaardigheden van de doelgroep.
Mensen nemen informatie beter op als die informatie is afgestemd op overwegingen die voor hen relevant
zijn en tegemoetkomt aan hun wensen en behoeften
Bieden ook de mogelijkheid elk individu te volgen in het veranderingsproces
Feedback is eenvoudige
Evaluatieonderzoek: Onderdeel van planmatige gezondheidsvoorlichting en gedragsverandering dat zich richt op de
evaluatie van een interventie.
Watzlawick: Pragmatische (praktische) aspecten van de menselijke communicatie; Watzlawick heeft
communicatieregels opgesteld
De regels zijn belangrijk (subjectieve normen = wat men denkt dat anderen ervan vinden van je gedrag)
Opereren in een regel geleidend systeem Geleidelijk, leidende regels
Zijn mensen bewust van de regels?
Feedback is belangrijk = Terugkoppeling van communicatie (of informatie over mate waarin doelen behaald zijn)
Feedback kan positieve effecten hebben op iemand motivatie om door te gaan.
Internetinterventies hebben invloed op kennisoverdracht en gedragsverandering.
Er moet feedback komen als er niet aan de regels wordt gehouden; stapsgewijze verbeteringen van gedrag
Communicatie vindt op meerdere niveaus (tegelijkertijd) plaats:
Inhoudsniveau: Wat er gezegd wordt
Appellerend: Iedere boodschap heeft tot doel invloed op een ander uit te oefenen
Betrekkingsniveau: Hoe het gezegd wordt
De uitgezonden boodschap is niet zonder meer gelijk aan de ontvangen boodschap:
Interpunctie
, Mensen construeren een werkelijkheid, en communiceren met gelijk gestemde (bevestiging bij andere)
Zakelijk: Weergave van de (letterlijke) feiten
Expressief: De zender laat iets merken, non-verbale communicatie vanuit de zender
Relationeel: Zender geeft de verhouding weer (tussen zender en ontvanger)
Appellerend: De zender wil iets van de ontvanger (wat er moet gebeuren; indirect gezegd)
De zender heeft een intentie van wat er gezegd wordt. De ontvanger heeft een perceptie van wat er gezegd wordt
Intentie = Wat iemand wilt bereiken formeel, voorgenomen handeling die verricht moet worden
Perceptie = Zoals iemand iets ervaart of beoordeeld; betekenis verlening van wat er gezegd wordt
Kortom: Overheid minder appellerend en relationeel communiceert
De effectiviteit van informatie kan begrepen worden door de vraag:
Who says What in which Channel to Whom with what Effect? = Wie zegt wat in welk medium tegen wie met welk effect?
Who = Kenmerken van de persoon die de boodschap communiceert
What = De informatie die wordt gecommuniceerd
Which channel = Medium dat gebruikt wordt voor deze informatie
To whom = Kenmerken van degene voor wie deze informatie is bedoeld
What effect = mate waarin meningen of voorkeuren uiteindelijk beïnvloed worden
Wat er gezegd wordt is eerst al bedacht in de hersenen
Om gezet in wat er daadwerkelijk wordt gezegd
Door zenuwen, emoties kan de boodschap anders uit je mond komen (gemoedstoestand).
Ook kan door emotie de boodschap verkeerd worden geïnterpreteerd.
Bij communiceren gaan we er vanuit dat wat we bedoelen ook zo uit ons mond komt
Als de boodschap niet overkomt kan het ook aan de zender liggen en niet perse aan de
ontvanger
Bepaalde kennis is nodig om gedrag van mensen te kunnen veranderen. Mensen moeten zich bewust zijn van de
problematiek (dat het een probleem is). Bewustwording door informatie aan te bieden.
Boodschap moet zo min mogelijk foutgevoelig zijn (zo kort mogelijk)
Belangrijk bij communicatie om de achtergrond/inzichten zijn van de doelgroep, daarop aansluiten
o Vertalen in de taal van de doelgroep
o Medium waarover het bericht wordt verstuurd afhankelijk van de doelgroep
Persuasieve communicatie (overreden) en theorie of planned behaviour beginnen met een attitude, in een
attitude zitten cognities. Om mensen te overreden of te verleiden om ander gedrag te vertonen is het
belangrijk om ze te informeren en kennis aanreiken over wat de zender wenselijk vindt.
Verschillende vormen van communiceren:
1. Door te informeren over het probleem
2. Oplossingen
3. Actieve houding
