1 Introductie in de organisatiepsychologie
1.1 Wat is organisatiepsychologie?
Organisatiepsychologie= de wetenschappelijke studie van het gedrag in organisaties
Om individuele gedrag + dat van groepen in organisaties beter te begrijpen.
Ook aandacht aan interactie tussen individu en groep – nagaan hoe het
individuele gedrag een invloed heeft op de groep maar ook hoe groepen het
individuele gedrag beïnvloeden (= interpersoonlijke dynamiek staat hierbij op
voorplan)
Aandacht aan organisatie op meer abstracte manier: organisatiestructuur en
cultuur komen op de voorgrond
o Geheel afsluiten met bespreking van wijze waarop
organisatieveranderingen plaats kunnen vinden
Organisatie (3 aspecten)= Bestaat uit twee of meer mensen die op een bewuste manier
samengebracht werden om bepaalde doelstellingen te realiseren en met het oog op de
realisatie van deze doelstellingen wordt een specifieke structuur ontwikkeld.
(je moet rekening houden met de interacties tussen mensen)
Aspect 1: gericht op meer mensen die samen werken
!! EENMANSBEDRIJF = GEEN organisatie !! (organisatie = meerdere mensen)
Aspect 2: mission statement
Leden van een organisatie stellen doelstellingen op:
De doelstelling vd organisatie vastgelegd in MISSION STATEMENT
Mission statement = verklaring waarin aangeduid wordt welke zaken de organisatie
nastreeft. Alle medewerkers dienen zich achter deze doelstelling te scharen, indien geen
consensus kan dit aanleiding geven tot disfuncties. (‘ de neuzen staan niet allemaal in
dezelfde richting’ medewerkers gaan versch. doelstellingen nastreven waardoor er niet
optimaal samengewerkt wordt. )
Bv: Hogeschool: kwaliteitsvol onderwijs te verzorgen voor studenten & wetenschappelijk
onderzoek te verrichten.
,Aspect 3: specifieke taakverdeling & structuur
Verdeling van het werk onder de leden van de organisatie.
Op welke wijze zullen de medewerkers samenwerken? Hoe worden de medewerkers
verdeeld in werkgroepen? …
Taakverdeling & coördinatie van taken =belangrijk onderwerp
Organisatiepsychologie aangeven hoe bepaalde structuren van invloed zijn op
leerprocessen van medewerkers of op motivatie van medewerkers
Aspect 4: gericht op continuïteit
Organisatie streeft naar continuïteit (robbins en coulter)
Richt zich op de toekomst & al hetgene dat gebeurd
De organisatie heeft de bedoeling om in de toekomst nog voort te bestaan
Voorbeelden organisaties: de bakker op de hoek, autofabriek, psychiatrische kliniek,.. ze
bestaan allemaal uit mensen die gericht zijn op realiseren van mission statement vd
organisatie en werk uitvoeren in kleine groepen
Een organogram (organisatieschema)= stelt op schematische wijze voor welke divisies er zijn
en welke hiërarchische verhoudingen er bestaan in de organisatie.
In organisatie: uitbesteding van niet-kerntaken (bv. in een autofabriek vormen het
assembleren van de onderdelen en het aanmaken van de motor de kerntaken.)
Mission statement van GfK:
GfK= marktonderzoeksbureau dat op continue basis de consumenten enquêteert over hun
gedrag en deze info ter beschikking stelt van organisaties
Weergave van:
- fundamentele doelstellingen van GfK
- wie er belang heeft bij verspreiden van deze info over consumentengedrag
,Stakeholders= groepen die belang hebben bij activiteiten vd organisatie maar kunnen
tezelfdertijd ook invloed hierop uitoefenen. ( zij hebben tegengestelde belangen dan
shareholders)
Mogelijke belanghebbenden bij organisatie= aandeelhouders/shareholders – medewerkers –
management – leveranciers – klanten – samenleving - omwonenden
Bv. als leveranciers veel geld vragen voor grondstoffen zal dit doorgerekend worden aan
klanten. Als medewerkers veel geld mee naar huis nemen, zal er voor de aandeelhouders niet
veel meer overblijven. management opdracht: al de tegengestelde belangen met elkaar
verzoenen
Corporate values= de waarden die een organisatie nastreeft
5 belangrijke waarden voor deze organisatie:
1. Cliëntgericht
2. Ontwikkeling van medewerkers
3. Innovatie
4. Lokaal en wereldwijd perspectief
5. groei
Organisatiepsychologie als wetenschap
systematische studie(wetenschappelijkheid van discipline) van gedrag in
organisaties waarbij aandacht is voor individuele en groepsgedrag
onderscheid tussen kennis & volkswijsheid gebaseerd op experimenteel en
survey-onderzoek
o experimenteel opzet : onafhankelijke variabelen worden
gemanipuleerd om op deze wijze na te gaan hoe verschillen in
afhankelijke variabelen ontstaan in functie van variaties in
onafhankelijke variabelen
manipuleren van werkomstandigheden : in praktijk moeilijk
o survey-onderzoek (meer gebruik): onderzoeker legt vragenlijst voor
aan de respondenten, zonder dat dat hierbij variabelen gemanipuleerd
worden
probleem = enkel samenhang tussen variabelen kunnen
vaststellen, zonder te kunnen spreken van causaliteit
, doelstelling deze organisatiepsychologie =
o verklaring bieden voor gedrag in organisaties zoals we dit vaststellen
o gedrag trachten voorspellen
onderzoek medewerkerstevredenheid : welke determinanten
van werk een rol spelen in verklaring van verschillen van
algemene tevredenheid
belangrijk om na te gaan hoe een beleving van deelaspecten
de algemene tevredenheid beïnvloedt
organisaties hebben/zijn:
o impact op omgeving
o Afhankelijk van omgeving
1.2 De economische omgeving van organisaties (NIET KENNEN)
1.3 Historiek van de organisatiepsychologie
1.3.1 De voorgeschiedenis
ADAM SMITH (= the wealth of nations)
Schotse filosoof uit 18e eeuw, grondlegger van hedendaagse economie, klassieke
liberalisme
Grondlegger van de organisatiepsychologie
Grondlegger vrije markt denken (= onzichtbare hand)
Was er van overtuigd dat het nastreven van individuele welvaart zou resulteren in
maximale welvaart.
Comparatieve voordelen en efficiëntiewinst door samenwerking en arbeidsverdeling
Volgens hem: productie kan verbeterd worden indien alle medewerkers een beperkte taak
moeten uitvoeren vaardigheden voor deze deeltaak kunnen sterk ontwikkeld worden
door deze beperkingen in het takenpakket.
Door beperkingen in takenpakket: vaardigheden voor deeltaak sterk
ontwikkeld worden
1.1 Wat is organisatiepsychologie?
Organisatiepsychologie= de wetenschappelijke studie van het gedrag in organisaties
Om individuele gedrag + dat van groepen in organisaties beter te begrijpen.
Ook aandacht aan interactie tussen individu en groep – nagaan hoe het
individuele gedrag een invloed heeft op de groep maar ook hoe groepen het
individuele gedrag beïnvloeden (= interpersoonlijke dynamiek staat hierbij op
voorplan)
Aandacht aan organisatie op meer abstracte manier: organisatiestructuur en
cultuur komen op de voorgrond
o Geheel afsluiten met bespreking van wijze waarop
organisatieveranderingen plaats kunnen vinden
Organisatie (3 aspecten)= Bestaat uit twee of meer mensen die op een bewuste manier
samengebracht werden om bepaalde doelstellingen te realiseren en met het oog op de
realisatie van deze doelstellingen wordt een specifieke structuur ontwikkeld.
(je moet rekening houden met de interacties tussen mensen)
Aspect 1: gericht op meer mensen die samen werken
!! EENMANSBEDRIJF = GEEN organisatie !! (organisatie = meerdere mensen)
Aspect 2: mission statement
Leden van een organisatie stellen doelstellingen op:
De doelstelling vd organisatie vastgelegd in MISSION STATEMENT
Mission statement = verklaring waarin aangeduid wordt welke zaken de organisatie
nastreeft. Alle medewerkers dienen zich achter deze doelstelling te scharen, indien geen
consensus kan dit aanleiding geven tot disfuncties. (‘ de neuzen staan niet allemaal in
dezelfde richting’ medewerkers gaan versch. doelstellingen nastreven waardoor er niet
optimaal samengewerkt wordt. )
Bv: Hogeschool: kwaliteitsvol onderwijs te verzorgen voor studenten & wetenschappelijk
onderzoek te verrichten.
,Aspect 3: specifieke taakverdeling & structuur
Verdeling van het werk onder de leden van de organisatie.
Op welke wijze zullen de medewerkers samenwerken? Hoe worden de medewerkers
verdeeld in werkgroepen? …
Taakverdeling & coördinatie van taken =belangrijk onderwerp
Organisatiepsychologie aangeven hoe bepaalde structuren van invloed zijn op
leerprocessen van medewerkers of op motivatie van medewerkers
Aspect 4: gericht op continuïteit
Organisatie streeft naar continuïteit (robbins en coulter)
Richt zich op de toekomst & al hetgene dat gebeurd
De organisatie heeft de bedoeling om in de toekomst nog voort te bestaan
Voorbeelden organisaties: de bakker op de hoek, autofabriek, psychiatrische kliniek,.. ze
bestaan allemaal uit mensen die gericht zijn op realiseren van mission statement vd
organisatie en werk uitvoeren in kleine groepen
Een organogram (organisatieschema)= stelt op schematische wijze voor welke divisies er zijn
en welke hiërarchische verhoudingen er bestaan in de organisatie.
In organisatie: uitbesteding van niet-kerntaken (bv. in een autofabriek vormen het
assembleren van de onderdelen en het aanmaken van de motor de kerntaken.)
Mission statement van GfK:
GfK= marktonderzoeksbureau dat op continue basis de consumenten enquêteert over hun
gedrag en deze info ter beschikking stelt van organisaties
Weergave van:
- fundamentele doelstellingen van GfK
- wie er belang heeft bij verspreiden van deze info over consumentengedrag
,Stakeholders= groepen die belang hebben bij activiteiten vd organisatie maar kunnen
tezelfdertijd ook invloed hierop uitoefenen. ( zij hebben tegengestelde belangen dan
shareholders)
Mogelijke belanghebbenden bij organisatie= aandeelhouders/shareholders – medewerkers –
management – leveranciers – klanten – samenleving - omwonenden
Bv. als leveranciers veel geld vragen voor grondstoffen zal dit doorgerekend worden aan
klanten. Als medewerkers veel geld mee naar huis nemen, zal er voor de aandeelhouders niet
veel meer overblijven. management opdracht: al de tegengestelde belangen met elkaar
verzoenen
Corporate values= de waarden die een organisatie nastreeft
5 belangrijke waarden voor deze organisatie:
1. Cliëntgericht
2. Ontwikkeling van medewerkers
3. Innovatie
4. Lokaal en wereldwijd perspectief
5. groei
Organisatiepsychologie als wetenschap
systematische studie(wetenschappelijkheid van discipline) van gedrag in
organisaties waarbij aandacht is voor individuele en groepsgedrag
onderscheid tussen kennis & volkswijsheid gebaseerd op experimenteel en
survey-onderzoek
o experimenteel opzet : onafhankelijke variabelen worden
gemanipuleerd om op deze wijze na te gaan hoe verschillen in
afhankelijke variabelen ontstaan in functie van variaties in
onafhankelijke variabelen
manipuleren van werkomstandigheden : in praktijk moeilijk
o survey-onderzoek (meer gebruik): onderzoeker legt vragenlijst voor
aan de respondenten, zonder dat dat hierbij variabelen gemanipuleerd
worden
probleem = enkel samenhang tussen variabelen kunnen
vaststellen, zonder te kunnen spreken van causaliteit
, doelstelling deze organisatiepsychologie =
o verklaring bieden voor gedrag in organisaties zoals we dit vaststellen
o gedrag trachten voorspellen
onderzoek medewerkerstevredenheid : welke determinanten
van werk een rol spelen in verklaring van verschillen van
algemene tevredenheid
belangrijk om na te gaan hoe een beleving van deelaspecten
de algemene tevredenheid beïnvloedt
organisaties hebben/zijn:
o impact op omgeving
o Afhankelijk van omgeving
1.2 De economische omgeving van organisaties (NIET KENNEN)
1.3 Historiek van de organisatiepsychologie
1.3.1 De voorgeschiedenis
ADAM SMITH (= the wealth of nations)
Schotse filosoof uit 18e eeuw, grondlegger van hedendaagse economie, klassieke
liberalisme
Grondlegger van de organisatiepsychologie
Grondlegger vrije markt denken (= onzichtbare hand)
Was er van overtuigd dat het nastreven van individuele welvaart zou resulteren in
maximale welvaart.
Comparatieve voordelen en efficiëntiewinst door samenwerking en arbeidsverdeling
Volgens hem: productie kan verbeterd worden indien alle medewerkers een beperkte taak
moeten uitvoeren vaardigheden voor deze deeltaak kunnen sterk ontwikkeld worden
door deze beperkingen in het takenpakket.
Door beperkingen in takenpakket: vaardigheden voor deeltaak sterk
ontwikkeld worden
