HOOFDSTUK 1 – INLEIDING TOT DE SOCIALE PSYCHOLOGIE
Wat is de kern van de sociale psychologie?
Sociale psychologie - De wetenschap die bestudeert hoe de gedachten, gevoelens en gedragingen
van mensen worden beïnvloed door de echte of denkbeeldige aanwezigheid
van anderen (de gehele sociale situatie)
- Kern: sociale invloed
Sociale invloed - Rechtstreekse pogingen tot overreding/sociale beïnvloeding opzettelijk
het gedrag van een ander veranderen
- Het bewust of onbewust invloed hebben op het gedrag, gedachtes of
gevoelens van een ander.
Waarin verschilt de sociale psychologie van verwante wetenschappen?
Sociale Psychologie VS
Persoonlijkheidspsychologi - Individuele verschillen: aspecten van de persoonlijkheid die zorgen dat ze
e anders zijn dan anderen
Sociologie, economie, - Analyseniveau: niet op de psychologie van het individu in de context van een
politicologie sociale situatie maar naar de samenleving als geheel
Doel sociale psychologie - het identificeren van de universele eigenschappen van de menselijke natuur
die ervoor zorgen dat iedereen gevoelig is voor sociale invloed, onafhankelijk
van sociale klasse of cultuur.
Voor welke onderzoeken / onderwerpen heeft een sociaal psycholoog belangstelling?
Fundamentele attributie - neiging om eigen en andermans gedrag volledig toe te schrijven aan
persoonlijkheidstrekken en het effect van de sociale invloed te
onderschatten
Attributie - het toeschrijven van oorzaken aan het eigen of aan andermans gedrag en
het daarmee voorzien van verklaringen
Fenomenologie - hoe een object overkomt op een persoon, niet de afzonderlijke objectieve
elementen van het object
Welke 2 fundamentele menselijke behoeften zijn er volgens de sociale psychologie?
Behoefte van een positief - jezelf beschouwen als goed, competent en beschaafd
zelfbeeld - mensen zien de wereld anders omdat ze een positief beeld van zichzelf
willen behouden . Maakt het soms moeilijk om van fouten te leren
- Kan leiden tot verrassend en paradoxaal gedrag in te specificeren
omstandigheden (ontgroening)
Behoefte om de wereld - De behoefte van positief zelfbeeld mag niet te veel schaven aan de
accuraat waar te nemen accuraatheid van de situatie, want dat is ook een behoefte
- Keuzes gemaakt aan accurate informatie waar gaten zitten vullen we in
Sociale cognitie - Hoe mensen informatie selecteren, interpreteren, onthouden en gebruiken
om te oordelen en te beslissen
- Gaat uit van dat alle mensen accuraatheid behoefte hebben.
Andere motieven - Biologisch: honger en dorst
- Psychologisch: angst, liefde en goedkeuring
- Behoefte aan controle (over omgeving)
HOOFDSTUK 2 – METHODOLOGIE: HOE DOEN SOCIAAL PSYCHOLOGEN ONDERZOEK
Wat is de definitie van hindsight bias? Welke voorbeelden kun je geven?
Hindsight bias - De neiging van mensen om hun vermogen om een uitkomst te voorspellen te
overdrijven nadat ze te weten zijn gekomen hoe die uitkomst eruitziet
- Bijv: uitkomst verkiezingen was achteraf er makkelijk te voorspellen, ja maar
dat wist ik ook eigenlijk wel momenten
,HOOFDSTUK 3 – SOCIALE COGNITIE: HOE WE DENKEN OVER DE SOCIALE WERELD
Wat is onbewust denken en wat zijn voordelen ervan?
Autonomatisch denken - Onbewust, onopzettelijk, onwillekeurig proces dat geen inspanning kost
- Reflexen, impulsen en gewoontegedrag
- Hierdoor hoeven we niet in elke situatie alles helemaal bewust te
analyseren, waardoor we snel een indruk hebben van mensen en situaties en
bijv. kunnen rijden op onbekende wegen.
Wat zijn schema’s?
Schema’s - Mentale structuren waarmee we onze kennis over de sociale wereld
organiseren rond thema’s of objecten.
- Beïnvloeden informatie die we opmerken, waarover we nadenken en wat we
ons herinneren
- Schema’s voor: mensen, onszelf, sociale rollen en specifieke
gebeurtenissen(script)
-
Toegankelijkheid - Mate waarin schema’s en concepten zich op de voorgrond van ons
bewustzijn bevinden waardoor het waarschijnlijker is dat we ze gebruiken bij
onze oordelen over de sociale wereld.
Twee soorten:
1. Schema’s zijn blijvend toegankelijk door eerdere ervaringen
2. Schema tijdelijk toegankelijk door bijv. stellen van doel of recentelijke
ervaring
Wat is het perseveratie-effect?
Perseveratie-effect - De bevinding dat de op opvattingen die mensen hebben over zichzelf en de
sociale wereld aanhouden, ondanks bewijzen van het tegendeel
Wat is het bestraffingseffect?
Bestraffingseffect - Bevinding dat positieve opvattingen over de sociale wereld waarvan
bewezen wordt dat ze onjuist zijn, kunnen omslaan naar zeer negatieve
opvattingen
Wat is priming?
Priming - Het proces waarbij recente ervaringen de toegankelijkheid van een schema,
kenmerk of concept vergroten
Waar moet een gedachte aan voldoen om als primer te kunnen fungeren?
Primer gedachte - De gedachte moet naast toegankelijk ook toepasselijk zijn op de situatie
Welke primingonderzoeken ken je?
Donald - Eerst negatieve of positieve woorden onthouden verhaaltje ambigu
gedrag van Donald positief als positieve woorden, negatief als negatieve
woorden
Agressie - Agressieve film Agressieve volwassenen werd agressief, niet-agressieve
volwassenen werd niet agressief
Solliciteren - Denken aan moment met veel zelfvertrouwen meer zelfvertrouwen
tijdens gesprek, geschikter voor baan priming veranderd ook gedrag
Wat is een selffulfilling prophecy?
Selffulfilling prophecy - Zichzelf waarmakende voorspelling
- Verwachting van persoonY over hoe persoonX is verwachting beïnvloed
gedrag persoonY tegenover die persoonX persoonX gaat zich gedragen
, naar verwachting verwachting persoonY komt uit
- Automatisch denken
Welke onderzoeken naar selffulfilling prophecy ken je?
IQ-test - Kinderen IQ test .docenten krijgen te horen dat er uitblinkers zijn de
uitblinkers zijn random gekozen uitblinkers scoren hoger op nieuwe IQ
test
- Oorzaak: docent behandeld uitblinker anders warmer emotioneel klimaat
meer en moeilijkere lesstof meer e betere feedback meer ruimte
om te reageren in de klas
Wat wordt bedoeld met het Pygmalion-effect?
Pygmalion-effect - Een positieve selffulfilling prophecy
- Positieve verwachting van mensen zorgen voor betere prestaties van die
mensen
- Bijv. IQ-test onderzoek
Wat zijn beoordelingsheuristieken?
Beoordelingsheuristieken - Mentale aanname die mensen gebruiken om snel en efficiënt te kunnen
oordelen
- Beschikbaarheid, representatief, anker- en correctie
Wat is beschikbaarheidsheuristiek?
Beschikbaarheidsheuristiek - Mentale aanname waarbij mensen een oordeel baseren op het gemak
waarmee ze zich iets voor de geest kunnen halen
Dokters diagnose - Als symptomen onder meerdere diagnoses kunnen vallen zullen dokters
alleen de diagnoses die ze snel kunnen bedenken verder onderzoeken
Assertief gedrag - Mensen 6 herinneringen assertief gedrag en mensen 12 herinneringen
assertief gedrag 6 makkelijker dan 12 dus mensen die maar zes hoefde
vonden zichzelf assertiever
Wat is representativiteitsheuristiek?
Representativiteitsheuristie - Mentale aanname waarbij mensen iets classificeren op grond van de mate
k waarin het lijkt op een karakteristiek gevel
Basisfrequentie - Informatie over de regelmaat waarmee leden van verschillende categorieën
in populatie voorkomen
Wat is anker- en correctieheuristiek?
Anker- en - Mentale aanname waarbij mensen een getal of waarde al beginpunt
correctieheuristiek gebruiken en vervolgens onvoldoende op dit ankerpunt corrigeren
Manier van invloed 1. Als we een begin punt bepalen halen we op selectieve wijze informatie
die daarmee in overeenstemming is uit het geheugen (25 jaar cel het
was ook wel een verschrikkelijke misdaad)
2. Goed corrigeren vanuit een gegeven beginwaarde is heel lastig
3. De ankerwaren is een primer
Rechters - Het horen van een niet relevante of relevante begin waarde kan de
gevangenis straf beïnvloeden
Kennis - Onderzoek geeft aan dat zelfs als je veel kennis hebt van een onderwerp je
beïnvloed wordt door een ankerwaarde
Welke culturele verschillen zijn er in sociale cognitie?
Schema’s - Culturen bepalen de inhoud
- Een Bantoe boer kan zijn koeien herkennen, een schot niet. Zit niet in zijn
schema
Wat is de kern van de sociale psychologie?
Sociale psychologie - De wetenschap die bestudeert hoe de gedachten, gevoelens en gedragingen
van mensen worden beïnvloed door de echte of denkbeeldige aanwezigheid
van anderen (de gehele sociale situatie)
- Kern: sociale invloed
Sociale invloed - Rechtstreekse pogingen tot overreding/sociale beïnvloeding opzettelijk
het gedrag van een ander veranderen
- Het bewust of onbewust invloed hebben op het gedrag, gedachtes of
gevoelens van een ander.
Waarin verschilt de sociale psychologie van verwante wetenschappen?
Sociale Psychologie VS
Persoonlijkheidspsychologi - Individuele verschillen: aspecten van de persoonlijkheid die zorgen dat ze
e anders zijn dan anderen
Sociologie, economie, - Analyseniveau: niet op de psychologie van het individu in de context van een
politicologie sociale situatie maar naar de samenleving als geheel
Doel sociale psychologie - het identificeren van de universele eigenschappen van de menselijke natuur
die ervoor zorgen dat iedereen gevoelig is voor sociale invloed, onafhankelijk
van sociale klasse of cultuur.
Voor welke onderzoeken / onderwerpen heeft een sociaal psycholoog belangstelling?
Fundamentele attributie - neiging om eigen en andermans gedrag volledig toe te schrijven aan
persoonlijkheidstrekken en het effect van de sociale invloed te
onderschatten
Attributie - het toeschrijven van oorzaken aan het eigen of aan andermans gedrag en
het daarmee voorzien van verklaringen
Fenomenologie - hoe een object overkomt op een persoon, niet de afzonderlijke objectieve
elementen van het object
Welke 2 fundamentele menselijke behoeften zijn er volgens de sociale psychologie?
Behoefte van een positief - jezelf beschouwen als goed, competent en beschaafd
zelfbeeld - mensen zien de wereld anders omdat ze een positief beeld van zichzelf
willen behouden . Maakt het soms moeilijk om van fouten te leren
- Kan leiden tot verrassend en paradoxaal gedrag in te specificeren
omstandigheden (ontgroening)
Behoefte om de wereld - De behoefte van positief zelfbeeld mag niet te veel schaven aan de
accuraat waar te nemen accuraatheid van de situatie, want dat is ook een behoefte
- Keuzes gemaakt aan accurate informatie waar gaten zitten vullen we in
Sociale cognitie - Hoe mensen informatie selecteren, interpreteren, onthouden en gebruiken
om te oordelen en te beslissen
- Gaat uit van dat alle mensen accuraatheid behoefte hebben.
Andere motieven - Biologisch: honger en dorst
- Psychologisch: angst, liefde en goedkeuring
- Behoefte aan controle (over omgeving)
HOOFDSTUK 2 – METHODOLOGIE: HOE DOEN SOCIAAL PSYCHOLOGEN ONDERZOEK
Wat is de definitie van hindsight bias? Welke voorbeelden kun je geven?
Hindsight bias - De neiging van mensen om hun vermogen om een uitkomst te voorspellen te
overdrijven nadat ze te weten zijn gekomen hoe die uitkomst eruitziet
- Bijv: uitkomst verkiezingen was achteraf er makkelijk te voorspellen, ja maar
dat wist ik ook eigenlijk wel momenten
,HOOFDSTUK 3 – SOCIALE COGNITIE: HOE WE DENKEN OVER DE SOCIALE WERELD
Wat is onbewust denken en wat zijn voordelen ervan?
Autonomatisch denken - Onbewust, onopzettelijk, onwillekeurig proces dat geen inspanning kost
- Reflexen, impulsen en gewoontegedrag
- Hierdoor hoeven we niet in elke situatie alles helemaal bewust te
analyseren, waardoor we snel een indruk hebben van mensen en situaties en
bijv. kunnen rijden op onbekende wegen.
Wat zijn schema’s?
Schema’s - Mentale structuren waarmee we onze kennis over de sociale wereld
organiseren rond thema’s of objecten.
- Beïnvloeden informatie die we opmerken, waarover we nadenken en wat we
ons herinneren
- Schema’s voor: mensen, onszelf, sociale rollen en specifieke
gebeurtenissen(script)
-
Toegankelijkheid - Mate waarin schema’s en concepten zich op de voorgrond van ons
bewustzijn bevinden waardoor het waarschijnlijker is dat we ze gebruiken bij
onze oordelen over de sociale wereld.
Twee soorten:
1. Schema’s zijn blijvend toegankelijk door eerdere ervaringen
2. Schema tijdelijk toegankelijk door bijv. stellen van doel of recentelijke
ervaring
Wat is het perseveratie-effect?
Perseveratie-effect - De bevinding dat de op opvattingen die mensen hebben over zichzelf en de
sociale wereld aanhouden, ondanks bewijzen van het tegendeel
Wat is het bestraffingseffect?
Bestraffingseffect - Bevinding dat positieve opvattingen over de sociale wereld waarvan
bewezen wordt dat ze onjuist zijn, kunnen omslaan naar zeer negatieve
opvattingen
Wat is priming?
Priming - Het proces waarbij recente ervaringen de toegankelijkheid van een schema,
kenmerk of concept vergroten
Waar moet een gedachte aan voldoen om als primer te kunnen fungeren?
Primer gedachte - De gedachte moet naast toegankelijk ook toepasselijk zijn op de situatie
Welke primingonderzoeken ken je?
Donald - Eerst negatieve of positieve woorden onthouden verhaaltje ambigu
gedrag van Donald positief als positieve woorden, negatief als negatieve
woorden
Agressie - Agressieve film Agressieve volwassenen werd agressief, niet-agressieve
volwassenen werd niet agressief
Solliciteren - Denken aan moment met veel zelfvertrouwen meer zelfvertrouwen
tijdens gesprek, geschikter voor baan priming veranderd ook gedrag
Wat is een selffulfilling prophecy?
Selffulfilling prophecy - Zichzelf waarmakende voorspelling
- Verwachting van persoonY over hoe persoonX is verwachting beïnvloed
gedrag persoonY tegenover die persoonX persoonX gaat zich gedragen
, naar verwachting verwachting persoonY komt uit
- Automatisch denken
Welke onderzoeken naar selffulfilling prophecy ken je?
IQ-test - Kinderen IQ test .docenten krijgen te horen dat er uitblinkers zijn de
uitblinkers zijn random gekozen uitblinkers scoren hoger op nieuwe IQ
test
- Oorzaak: docent behandeld uitblinker anders warmer emotioneel klimaat
meer en moeilijkere lesstof meer e betere feedback meer ruimte
om te reageren in de klas
Wat wordt bedoeld met het Pygmalion-effect?
Pygmalion-effect - Een positieve selffulfilling prophecy
- Positieve verwachting van mensen zorgen voor betere prestaties van die
mensen
- Bijv. IQ-test onderzoek
Wat zijn beoordelingsheuristieken?
Beoordelingsheuristieken - Mentale aanname die mensen gebruiken om snel en efficiënt te kunnen
oordelen
- Beschikbaarheid, representatief, anker- en correctie
Wat is beschikbaarheidsheuristiek?
Beschikbaarheidsheuristiek - Mentale aanname waarbij mensen een oordeel baseren op het gemak
waarmee ze zich iets voor de geest kunnen halen
Dokters diagnose - Als symptomen onder meerdere diagnoses kunnen vallen zullen dokters
alleen de diagnoses die ze snel kunnen bedenken verder onderzoeken
Assertief gedrag - Mensen 6 herinneringen assertief gedrag en mensen 12 herinneringen
assertief gedrag 6 makkelijker dan 12 dus mensen die maar zes hoefde
vonden zichzelf assertiever
Wat is representativiteitsheuristiek?
Representativiteitsheuristie - Mentale aanname waarbij mensen iets classificeren op grond van de mate
k waarin het lijkt op een karakteristiek gevel
Basisfrequentie - Informatie over de regelmaat waarmee leden van verschillende categorieën
in populatie voorkomen
Wat is anker- en correctieheuristiek?
Anker- en - Mentale aanname waarbij mensen een getal of waarde al beginpunt
correctieheuristiek gebruiken en vervolgens onvoldoende op dit ankerpunt corrigeren
Manier van invloed 1. Als we een begin punt bepalen halen we op selectieve wijze informatie
die daarmee in overeenstemming is uit het geheugen (25 jaar cel het
was ook wel een verschrikkelijke misdaad)
2. Goed corrigeren vanuit een gegeven beginwaarde is heel lastig
3. De ankerwaren is een primer
Rechters - Het horen van een niet relevante of relevante begin waarde kan de
gevangenis straf beïnvloeden
Kennis - Onderzoek geeft aan dat zelfs als je veel kennis hebt van een onderwerp je
beïnvloed wordt door een ankerwaarde
Welke culturele verschillen zijn er in sociale cognitie?
Schema’s - Culturen bepalen de inhoud
- Een Bantoe boer kan zijn koeien herkennen, een schot niet. Zit niet in zijn
schema
