Samenvatting voeding bij diabetes mellitus - Toegepaste dieetleer 3 theorie - 3 VDK - 2021

3. VOEDING BIJ DIABETES MELLITUS

3.1 ANALYSE VAN DE GEGEVENS EN PROBLEEMSTELLING


3.1.1 BEGRIPSOMSCHRIJVING
• Diabetes = stoornis in het metabolisme van KH, EW en V door absoluut (geen insuline meer
geproduceerd) of relatief (te weinig insuline geproduceerd) tekort aan insuline
• Relatief tekort aan insuline (vooral bij type 2): 2 oorzaken
- Glucoseresistentie: de pancreas reageert te laat op een stijging van de glycemie
- Insulineresistentie: er wordt minder goede insuline geproduceerd waardoor je er meer van
nodig hebt om hetzelfde effect te krijgen  beslasting van de pancreas waardoor uiteindelijk
geen insuline meer wordt geproduceerd
• Effecten van insuline?
• En zijn antagonisten?
- Glucagon
- (Nor)adrenaline: vrijgesteld in acute stressituaties
- Cortisol: vrijgesteld in chronische stressituaties
- Groeihormoon: geproduceerd tijdens de groei
• Analyse van de gegevens
- Type diabetes + geschiedenis
- Algemene gegevens: ICF
- Complicaties + gevolgen
- Antropometrische gegevens: G,L, middelomtrek (Vaak obesitas/overgewicht bij type 2)
- Biochemische gegevens
 KH-metabolisme (nuchtere glycemie en HbA1c)
 Vetmetabolisme (Patiënten met DM: verhoogd risico op HVZ)
 Bloeddruk
- Roken
• Opties om glycemie te verlagen:
- Pancreas stimuleren om insuline vrij te stellen  meest kans op hypo
- Insulineresistentie verbeteren
- Uitscheiding van glucose via de nieren bevorderen
- Opname van glucose in de darmen
• Hormonale regeling van de bloedsuikerspiegel:




1

,3.1.2 CLASSIFICATIE
Type 1 Type 2
Absoluut tekort aan insuline Relatief tekort aan insuline
 Defect B-cellen • Glucoseresistentie
• Insulineresistentie
• Oorzaak: auto-immuunziekte Risicofactoren:
• Risicofactoren: • Inactiviteit en ongezonde leefstijl
- Virus? • Overgewicht
- Genetische voorbeschiktheid? • Genetische voorbeschiktheid
• Hypertensie
• Leeftijd
Symptomen: Symptomen:
• Hyperglycemie • Minder uitgesproken
• Polyurie • Hyperglycemie
• Polydipsie • Polyurie
• Vermageren • Polydipsie
Behandeling: Behandeling: Dieet + lichaamsbeweging
Dieet + lichaamsbeweging + insuline (+ medicatie: OAD en/of insuline)

3.1.3 ACUTE COMPLICATIES
• Hyper (>250 mg/dl)
- Moeheid
- Slaperigheid
- Droge tong
- Vaak plassen
- Dorst
• Hypo (<60-70 mg/dl)
- Wisselend humeur
- Hoofdpijn
- Bleekheid
- Moeheid
- Zweten
- Honger
- Beven
- Slecht zien
- Duizeligheid

3.1.4 LAATTIJDIGE COMPLICATIES
• Atherosclerose  HVZ (AMI, CVA, …)
• Nefropathie  CNI
• Retinopathie  blindheid
• Vertraagde maaglediging (gastroparese)
• Gangreen  diabetesvoet
- Preventie door goede glycemieregeling en controle bloedwaarden!




2

,3.1.5 BIOCHEMISCHE DOELSTELLINGEN
DM Type 1 DM Type 2
HbA1c < 7%, < 7%,
Indien niet mogelijk: < 8% Indien mogelijk: < 6,5%,
• Hypo’s Indien niet mogelijk: < 8%
• Leeftijd Bepalende factoren:
• Complicaties lange termijn • Hypo’s
• Duur diabetes • Leeftijd
• Complicaties lange termijn
• Duur diabetes
RR < 140/90
< 130/80 hoog risico
LDL < 100 mg/dl
< 70 mg/dl hoog risico
↓ 30 – 40%
Gewicht 18,5 – 24,9
Middelomtrek Man: <
Vrouw: <
Roken Rookstop
3.2 OPSTELLEN VAN HET BEHANDELPLAN


3.2.1 ALGEMENE DOELSTELLINGEN
• Beperken van acute klachten van hypo- en hyperglycemie
• Uitstellen of voorkomen van langetermijn complicaties
• Handhaven of normaliseren van een gezond lichaamsgewicht en middelomtrek
• Handhaven van een normale groei en ontwikkeling
• Gewichtsreductie van min. 5-10% en/of verminderen van de middelomtrek met 10% bij
overgewicht.
• Bereiken van geïndividualiseerde doelen m.b.t bloedglucosewaarden, bloeddruk en
lipidenprofiel.


3.2.2 DIËTETISCHE DOELSTELLINGEN
• Gegevens vergelijken met streefwaarden (zie ook lijst op Toledo)  probleemstelling/inschatten
van de ernst van de situatie = basis van het behandelplan
• Doelen van het behandelplan formuleren (Multidisciplinair >< diëtetisch)  Optimale
gezondheid op korte en lange termijn
• Volwaardige evenwichtige voeding op maat van de patiënt i.f.v.
- Persoonlijke voorkeur, wensen en behoeften
- Risicofactoren en complicaties
• Educatie over alle aspecten behandeling:
- Kennis en vaardigheden (insulinegebruik, fysieke activiteit, koolhydraatinname, …)




3

, 3.3 DE 4 PIJLERS VAN DE BEHANDELING

Behandelschema’s

• Type 1:
- voeding + beweging + insuline + educatie
• Type 2:
- voeding + beweging + educatie (stap 1)
- voeding + beweging + educatie + antidiabetica (stap 2)
- voeding + beweging + educatie + antidiabetica + insuline (stap 3)
- voeding + beweging + educatie + insuline (stap 4)


3.3.1 PIJLER 1: VOEDING

3.3.1.1 ENERGIE
Type 2

• Gezond gewicht: Henry x PAL
• DM type 2 + overgewicht / obesitas
- Doel:
 Gewichtsverlies:
 Gewicht: ↓ 5 – 10% (remissie: ↓ 15%)
 Buikomtrek: ↓ 10%
 Gewichtsbehoud na vermagering
 Verdere gewichtstoename vermijden
- Voordelen (gewichtsverlies) op:
 Glycemie / HbA1c
 Lipidenprofiel
 Bloeddruk
 Insulinegevoeligheid
- Hoe beste resultaat?
 Matige energiebeperking (-500 à 750 kcal / dag)
 Lichaamsbeweging (algemene aanbeveling Gezond Leven)
 Gedragstherapie
 Opletten voor ontregeling!
• Problematiek gewichtstoename bij opstart medicatie
- Rehydratatie door betere regeling
- Daling basaal metabolisme
- Bijwerking medicatie:
 Sulfonylurea/glitazonen: + 2-3 kg
 Insuline: + 2-5 kg
- Overleg met arts!




4