Pathologie
Astma & COPD
Anatomie ademhalingsstelsel:
➔ Luchtwegen en longen:
- Tijdens het transport door de luchtwegen wordt de lucht;
• Verwarmd
• Bevochtigd
• Gereinigd → stofdeeltjes en bacteriën worden grotendeels verwijderd
voordat de lucht de longblaasjes bereikt
➔ Neus-, mond- en keelholte:
- In de neusholte is het contactoppervlak vergroot door
neusschelpen → het neusslijmvlies dat de neusholte
bekleedt, bestaat uit slijmvliescellen en trilhaarcellen →
het slijmvlies is sterk doorbloedt (verwarmd de lucht) →
boven in de neus zitten de reuk- en zintuigcellen
- In de keelholte (farynx) komen de routes van de
ademhaling en spijsvertering samen → bij de ingang van
het strottenhoofd (larynx) scheiden de twee wegen zich;
lucht gaat verder via de trachea en het eten via de slokdarm
➔ Trachea:
- Vanuit de larynx stroomt de inademingslucht de trachea in → de wand van de
trachea is verstevigd met C-vormige kraakbeenringen → de opening van de
kraakbeenringen wordt afgesloten met glad spierweefsel (diameter van door
contractie vergroten/verkleinen)
➔ Bronchiën
- hoofdbronchus → bronchus principalis (naar de longen)
- lobaire bronchus → bronchus lobaris (naar de longkwab)
- longkwab → lobus pulmonalis
- bronchiolus → zijtakje
o Aan de onderkant van de trochea vertakt de luchtweg zich in een
rechter- en linkerhoofdbronchus → de rechter vertakt in drie
bronchiën en de linker in twee bronchiën
• Rechts: 3 longkwabben
• Links: 2 longkwabben
Links heeft een longkwab minder, omdat het hart mijn zijn apex naar links zit
o Daarna vertakken de bronchiën zich nog ongeveer 20 x → vanaf de 8e vertakking is de
diameter 1 mm → deze kleine takken heten bronchioli → vanaf de 7e vertakking zitten
er al enkele alveoli aan → bronchiolus respiratorius → aan het einde zit de salculus
alveolaris (eindtrosje)
o De luchtwegen zijn aan de binnenkant bekleed met slijmvlies → de ingeademde lucht
verwarmt en bevochtigd → in het slijm raken stofdeeltjes
verstrikt → trilharen bewegen deze stofdeeltjes als een
roltrap omhoog
➔ Longen:
, - Naast elkaar liggende alveoli zitten kleine openingen: de poriën van Kohn →
waardoor diffusie onderling kan plaatsvinden
- De tussenwandjes:
• Zorgen voor een oppervlakte vergroting → waardoor diffusie beter gaat
• Bevatten:
▪ Elastische vezels
▪ Cappilairen → omgeven door endotheel
▪ Macrofagen
- Epitheelcel alveolus:
• Bekleden de avleolus
➔ Surfacant:
- Mengsel van lipiden en eitwitten →
- Aan de binnenzijde van de elveoli bevindt zich een vloeistof
laagje dat zorgt voor oppervlaktespanning → daardoor hebben
alveoli de neigen om kleiner te worden → surfacant zorgt voor
oppervlakte verlaging → er is minder druk nodig om de alveoli open te houden
- Door onderlinge aantrekking van water → trekkracht naar binnen → alveoluswand
heeft de neiging om naar binnen getrokken te worden → verkleining diameter →
surfacant zorgt dat de alveolus open blijft → drukte verlaging
➔ Compliantie
- Door de surfacant zijn de longen rekbaar: compliantie
- Bij een lage compliantie zijn de longen weinig rekbaar → er is dan een groot
drukverschil nodig om de alveoli uit te laten zetten
➔ Pleura en pleuraholte:
- De longen zijn omgeven door een dubbellongvlies:
• Binnenste longvlies: pleura pulmonalis of visceralis
• Buitenste longvlies: pleura thorocalis of patieralis
Tussen de longvliezen zit een vloeistoflaagje, waardoor de vliezen zonder
wrijving kunnen bewegen → dit bevindt zich in de pleuraholte of intrapleurale
holte
Longgaswisseling:
➔ Ventilatie
- Verversing van alveolaire lucht → O2 en CO2 spanning gelijk houden
➔ Diffusie
- Transport van O2 en CO2 → vaan een gebied met een hoge druk naar een gebied met
een lage druk
- Diffusie van gassen door een wand is onder meer afhankelijk van de wanddikte en
het oppervlakte
➔ Perfusie
- Bloedstroming van de longen
- De capillairen liggen dicht tegen het alveolaire weefsel aan
o Respiratoire insufficiëntie: ademhalingsstoornis gekenmerkt door een verlaagde PaO 2
(te lage arteriële zuurstof spanning)
,Ventilatie:
➔ Inademen:
- Volumelongen vergroot
- Diafragma trekt samen (contractie) → peesplaat wordt
naar beneden getrokken
- Ribben worden opgetild → borstbeen naar voor en naar
boven → diameter neem toe (thorax)
- Volume wordt groter → onderdruk in de longen → licht stroomt naar binnen
o Belangrijkste ademhalingspier: diafragma → ziet eruit als een koepel → het midden
bestaat uit een peesplaat (centrum tendineum) → vanuit deze peesplaat lopen
spiervezels naar de wervelkolom, de onderste ribben en sternum
➔ Uitademen:
- Diafragma ontspant → gaat omhoog
- Ribben zaken naar beneden
o Door elastische krachten van het uitgerekte weefsel, zakken de ribben en komt
koepel van het diafragma omhoog
- Volume thorax en longen worden verkleind
- Overdruk → lucht stroomt naar buiten
➔ Ademhaling bij inspanning (blz 198):
- Spieren inademing:
• mm. Scaleni → heffen bovenste ribben
• mm. Intercostales externi → uitwendige tussenribspieren → stabiliseren
thorax
- Spieren uitademing:
• Rechte en schuine buikspieren → trekken ribben en sternum omlaag en
drukken diafragma via druk op de buikorganen omhoog
Spirometer:
➔ Longvolumes:
AV: ademvolume → het volume lucht dat bij een rustige
ademhaling wordt in- en uitgeademd
IRV: inspiratoire reservevolume → volume dat extra kan
worden ingeademd
ERV: expiratoire reservevolume → volume dat extra kan
worden uitgeademd
RV: residuale volume → lucht wat aanwezig blijft in de
longen na expiratie
➔ Capaciteiten:
IC: inspiratoire capaciteit → volume dat na een rustige uitademing kan worden ingeademd
(AV + IRV)
FRC: Functionele residuale capaciteit → inhoud van de longen na uitademing (ERV + RV)
VC: vitale capaciteit → maximale volume dat kan worden in- en uitgeademd (IRV + AV + ERV)
TLC: totale longcapaciteit → maximale volume met residu volume ( IRV + AV + ERV + RV)
, forced expiratory volume in 1 sec (FEV1):
- Maximal inademen → geforceerd uitademen
- Geforceerde uitgeademd volume na 1 sec
Forced vital capacity (FVC):
- Geforceerde vitale capaciteit (expiratoir)
o FEV1 als percentage FVC
Ventilatiestoornis:
Pneumothorax → los komen van de longen van
de thorax
Longfibrose → verbindweefseling van
bindweefsel
Extramuraal (rondom de luchtwegen):
- Tumor die door druk van buiten bronchus
dichtdrukt
- Dichtdrukking van luchtwegen bij uitademing als
gevolg van verminderde tractie aan luchtwegen
van “verslapt”
longparenchym (door
emfyseem)
Muraal (in de wand van luchtwegen):
- Contractie glad spierweefsel in bronchuswand
- Zwelling van slijmvlies door oedeem (ontsteking)
Endoluminaal ( in holte van luchtwegen):
- Ophoping van slijm in bronhi
Longpathologiën:
Overeenkomsten Astma en COPD:
- Optreden van diffuse bronchusobstructie
als gevolg van onstekingsproces
- Bij astma en meestal ook bij COPD:
obstructieve hyperreactiviteit (verhoogde
prikkelbaarheid) van de luchtwegen voor
niet-allergische prikkels
- Kenmerkende symptomen:
• Dyspnoe (kortademigheid)
▪ Astma: aanvalsgewijs (paroxysmaal)
▪ COPD: continue (met evt. exacerbaties)
• Piepen
• Hoesten
• Opgeven van sputum (bij astma weinig)
Astma & COPD
Anatomie ademhalingsstelsel:
➔ Luchtwegen en longen:
- Tijdens het transport door de luchtwegen wordt de lucht;
• Verwarmd
• Bevochtigd
• Gereinigd → stofdeeltjes en bacteriën worden grotendeels verwijderd
voordat de lucht de longblaasjes bereikt
➔ Neus-, mond- en keelholte:
- In de neusholte is het contactoppervlak vergroot door
neusschelpen → het neusslijmvlies dat de neusholte
bekleedt, bestaat uit slijmvliescellen en trilhaarcellen →
het slijmvlies is sterk doorbloedt (verwarmd de lucht) →
boven in de neus zitten de reuk- en zintuigcellen
- In de keelholte (farynx) komen de routes van de
ademhaling en spijsvertering samen → bij de ingang van
het strottenhoofd (larynx) scheiden de twee wegen zich;
lucht gaat verder via de trachea en het eten via de slokdarm
➔ Trachea:
- Vanuit de larynx stroomt de inademingslucht de trachea in → de wand van de
trachea is verstevigd met C-vormige kraakbeenringen → de opening van de
kraakbeenringen wordt afgesloten met glad spierweefsel (diameter van door
contractie vergroten/verkleinen)
➔ Bronchiën
- hoofdbronchus → bronchus principalis (naar de longen)
- lobaire bronchus → bronchus lobaris (naar de longkwab)
- longkwab → lobus pulmonalis
- bronchiolus → zijtakje
o Aan de onderkant van de trochea vertakt de luchtweg zich in een
rechter- en linkerhoofdbronchus → de rechter vertakt in drie
bronchiën en de linker in twee bronchiën
• Rechts: 3 longkwabben
• Links: 2 longkwabben
Links heeft een longkwab minder, omdat het hart mijn zijn apex naar links zit
o Daarna vertakken de bronchiën zich nog ongeveer 20 x → vanaf de 8e vertakking is de
diameter 1 mm → deze kleine takken heten bronchioli → vanaf de 7e vertakking zitten
er al enkele alveoli aan → bronchiolus respiratorius → aan het einde zit de salculus
alveolaris (eindtrosje)
o De luchtwegen zijn aan de binnenkant bekleed met slijmvlies → de ingeademde lucht
verwarmt en bevochtigd → in het slijm raken stofdeeltjes
verstrikt → trilharen bewegen deze stofdeeltjes als een
roltrap omhoog
➔ Longen:
, - Naast elkaar liggende alveoli zitten kleine openingen: de poriën van Kohn →
waardoor diffusie onderling kan plaatsvinden
- De tussenwandjes:
• Zorgen voor een oppervlakte vergroting → waardoor diffusie beter gaat
• Bevatten:
▪ Elastische vezels
▪ Cappilairen → omgeven door endotheel
▪ Macrofagen
- Epitheelcel alveolus:
• Bekleden de avleolus
➔ Surfacant:
- Mengsel van lipiden en eitwitten →
- Aan de binnenzijde van de elveoli bevindt zich een vloeistof
laagje dat zorgt voor oppervlaktespanning → daardoor hebben
alveoli de neigen om kleiner te worden → surfacant zorgt voor
oppervlakte verlaging → er is minder druk nodig om de alveoli open te houden
- Door onderlinge aantrekking van water → trekkracht naar binnen → alveoluswand
heeft de neiging om naar binnen getrokken te worden → verkleining diameter →
surfacant zorgt dat de alveolus open blijft → drukte verlaging
➔ Compliantie
- Door de surfacant zijn de longen rekbaar: compliantie
- Bij een lage compliantie zijn de longen weinig rekbaar → er is dan een groot
drukverschil nodig om de alveoli uit te laten zetten
➔ Pleura en pleuraholte:
- De longen zijn omgeven door een dubbellongvlies:
• Binnenste longvlies: pleura pulmonalis of visceralis
• Buitenste longvlies: pleura thorocalis of patieralis
Tussen de longvliezen zit een vloeistoflaagje, waardoor de vliezen zonder
wrijving kunnen bewegen → dit bevindt zich in de pleuraholte of intrapleurale
holte
Longgaswisseling:
➔ Ventilatie
- Verversing van alveolaire lucht → O2 en CO2 spanning gelijk houden
➔ Diffusie
- Transport van O2 en CO2 → vaan een gebied met een hoge druk naar een gebied met
een lage druk
- Diffusie van gassen door een wand is onder meer afhankelijk van de wanddikte en
het oppervlakte
➔ Perfusie
- Bloedstroming van de longen
- De capillairen liggen dicht tegen het alveolaire weefsel aan
o Respiratoire insufficiëntie: ademhalingsstoornis gekenmerkt door een verlaagde PaO 2
(te lage arteriële zuurstof spanning)
,Ventilatie:
➔ Inademen:
- Volumelongen vergroot
- Diafragma trekt samen (contractie) → peesplaat wordt
naar beneden getrokken
- Ribben worden opgetild → borstbeen naar voor en naar
boven → diameter neem toe (thorax)
- Volume wordt groter → onderdruk in de longen → licht stroomt naar binnen
o Belangrijkste ademhalingspier: diafragma → ziet eruit als een koepel → het midden
bestaat uit een peesplaat (centrum tendineum) → vanuit deze peesplaat lopen
spiervezels naar de wervelkolom, de onderste ribben en sternum
➔ Uitademen:
- Diafragma ontspant → gaat omhoog
- Ribben zaken naar beneden
o Door elastische krachten van het uitgerekte weefsel, zakken de ribben en komt
koepel van het diafragma omhoog
- Volume thorax en longen worden verkleind
- Overdruk → lucht stroomt naar buiten
➔ Ademhaling bij inspanning (blz 198):
- Spieren inademing:
• mm. Scaleni → heffen bovenste ribben
• mm. Intercostales externi → uitwendige tussenribspieren → stabiliseren
thorax
- Spieren uitademing:
• Rechte en schuine buikspieren → trekken ribben en sternum omlaag en
drukken diafragma via druk op de buikorganen omhoog
Spirometer:
➔ Longvolumes:
AV: ademvolume → het volume lucht dat bij een rustige
ademhaling wordt in- en uitgeademd
IRV: inspiratoire reservevolume → volume dat extra kan
worden ingeademd
ERV: expiratoire reservevolume → volume dat extra kan
worden uitgeademd
RV: residuale volume → lucht wat aanwezig blijft in de
longen na expiratie
➔ Capaciteiten:
IC: inspiratoire capaciteit → volume dat na een rustige uitademing kan worden ingeademd
(AV + IRV)
FRC: Functionele residuale capaciteit → inhoud van de longen na uitademing (ERV + RV)
VC: vitale capaciteit → maximale volume dat kan worden in- en uitgeademd (IRV + AV + ERV)
TLC: totale longcapaciteit → maximale volume met residu volume ( IRV + AV + ERV + RV)
, forced expiratory volume in 1 sec (FEV1):
- Maximal inademen → geforceerd uitademen
- Geforceerde uitgeademd volume na 1 sec
Forced vital capacity (FVC):
- Geforceerde vitale capaciteit (expiratoir)
o FEV1 als percentage FVC
Ventilatiestoornis:
Pneumothorax → los komen van de longen van
de thorax
Longfibrose → verbindweefseling van
bindweefsel
Extramuraal (rondom de luchtwegen):
- Tumor die door druk van buiten bronchus
dichtdrukt
- Dichtdrukking van luchtwegen bij uitademing als
gevolg van verminderde tractie aan luchtwegen
van “verslapt”
longparenchym (door
emfyseem)
Muraal (in de wand van luchtwegen):
- Contractie glad spierweefsel in bronchuswand
- Zwelling van slijmvlies door oedeem (ontsteking)
Endoluminaal ( in holte van luchtwegen):
- Ophoping van slijm in bronhi
Longpathologiën:
Overeenkomsten Astma en COPD:
- Optreden van diffuse bronchusobstructie
als gevolg van onstekingsproces
- Bij astma en meestal ook bij COPD:
obstructieve hyperreactiviteit (verhoogde
prikkelbaarheid) van de luchtwegen voor
niet-allergische prikkels
- Kenmerkende symptomen:
• Dyspnoe (kortademigheid)
▪ Astma: aanvalsgewijs (paroxysmaal)
▪ COPD: continue (met evt. exacerbaties)
• Piepen
• Hoesten
• Opgeven van sputum (bij astma weinig)
