Samenvatting Radiotherapie OP1.3
Waarom gebruiken we wiggen?
Hoe meer aan de oppervlakte, hoe minder verzwakking van de dosis dus hoe hoger de dosis. Om de
dosisverdeling gelijkmatig te maken gebruik je een wig. Je gebruikt een wig dus altijd om de
homogeniteit van het PTV te vergroten, het is dus nooit een afblokking. Een wig filtert een
bestralingsbundel dus die zorgt ervoor dat de intensiteit van de bundel op de ene plek wat hoger is
dan op de andere plek. Volgens het ICRU mag de dosisverdeling in het PTV tussen de 95% en de
105% zijn.
Effect wiggen op isodoseverdeling:
Als we een wig erin gaan plaatsen dan wordt de intensiteit van de bundel verlaagd, aan het dikke
gedeelte meer dan aan het dunne gedeelte. De hoek van de wig kan variëren, van 0 tot 60 graden.
Hierbij is 0 geen wig, 60 een dikke wig dus die filtert heel veel weg en 10 filtert maar heel weinig. De
dosisverdeling wordt beïnvloed door de wig.
Wanneer gebruik je een wig?
Als de bundels onder een hoek van <180 graden t.o.v. elkaar staan
Compensatie van een schuin oppervlak
De dosis in de diepte in een bepaald gebied te verhogen of te verlagen
Combinaties van bovengenoemde factoren
Hoe:
Je kiest de wig hoek in je planning
je kiest de juiste collimatorhoek (bij pinnacle instelling)
volledige wig (60 grafen wig) = gehele bestraling met wig
Je kan ook een gedeelte van de bestraling met of zonder wig doen, als je gaat wisselen moet de
bestraling dan even op pauze
Een wig kan op 2 manieren in de bundel zitten:
De wig hoek zit vast in de kop van de versneller, deze kan je erin en eruit schuiven. Deze bevind
zich na de ionisatiekamer maar voor de diafragma blokken. Dus om de hoek te veranderen moet je de
hele collimator bewegen. Dit is hoe het in pinnacle staat ingesteld. = motorwig.
Tegenwoordig wordt de wig hoek meer gecreëerd door het bewegen van de multi lead
collimator, dus je gaat de veldgrootte beïnvloede en daarmee de intensiteit van de bundel variëren.
Dus door het bewegen van de MLC’s zal de intensiteit van de bundel worden beïnvloed. Dit noem je
een dynamische wig (virtuele wig). Hierbij varieer je dus de veldgrootte en heel langzaamaan lopen
de MLC’s dicht. Dus de MLC’s gaan bewegen en hierdoor wordt het ene stukje langer bestraald dan
het stukje dat dicht schuift, hierdoor creëer je een soort van wig hoek omdat je het ene stukje minder
lang bestraald en heb je dus een lagere dosis. Bij aanvang van de behandeling zijn ze bv. dicht en dan
gaat een deel van het bestralingsveld steeds groter worden waardoor er meer straling op valt.
Hoe moet je de wig plaatsen?
Een van de meeste gemaakte fouten is dat de wig verkeerd om in de bundel is geplaatst en dan
creëer je eigenlijk een versterking van het effect. Hoe dikker de wig, hoe meer het compenseert.
In een 3 velden bundel compenseer je niet voor de vorm van de patiënt maar voor de bundel opzet.
Als je hierbij geen wig zou gebruiken dan zie je dat je de hoogste dosis krijgt bij het gebied waar de 3
bundels samenkomen bij de kortste afstand tot de huid. Hierbij krijg je dan een ongelijke
dosisverdeling. Om dit te compenseren plaats je wiggen bij de laterale bundels. Een wig gebruik je
niet om een OAR af te blokken , de dosis wordt wel beïnvloed maar je gebruikt het puur en alleen om
de dosisverdeling homogeen te maken. Wil je bv de heupkoppen sparen moet je meer gewicht via AP
geven en minder via lateraal.
Als je gaat kijken naar de planning zie je dat hoe steiler de lijnen binnen je DVH lopen, hoe
homogener je dosisverdeling is.
,Wig hoek:
De wig hoek is de hoek die de 50% isodoselijn op een diepte van 10 cm maakt met een vlak loodrecht
op de bundelas. Dus je moet kijken bij een diepte van 10 cm en dan naar de hoek die de
50% isodoselijn maakt t.o.v. de diepte. (Dit hoef je niet uit te rekenen maar gewoon weten)
De wig hoek kan variëren. hoe dikker de wig hoek, hoe groter de wig, hoe groter het verschil in
dosisverdeling bij dezelfde diepte is dus hoe onregelmatiger die dosisverdeling gaat zijn. Dit is per
patiënt verschillend.
Wigfactor:
De wigfactor is het getal waarmee men het aantal ME moet vermenigvuldigen om in dmax van de
bundel met wig dezelfde dosis te krijgen als bij eenzelfde bundel zonder wig.
Alles wat je tussen je focus en je patiënt zet heeft invloed op je dosisverdeling en de patiënt, de een
heeft meer/ minder invloed maar ook de wig heeft invloed op je dosisverdeling. De dosis in de
patiënt wordt niet anders, dus je bepaald een bepaalde dosis die je nodig hebt om een patiënt te
behandelen, maar als je gaat uitrekenen hoe veel ME je moet gaan geven voor een bepaalde dosis
dan heeft de wig zeker invloed op het aantal ME.
ME = Door de bestralingskop gegeven eenheden die gelijk staan aan een dosis van 1cGy op
diepte Dmax bij een veld van 10 x 10 en een FHA van 100 cm
Als je een wig in je bundel plaatst moet je meer ME geven omdat je de bundel filtert en er dus
minder wordt doorgelaten maar je wel nog de juiste dosis wilt geven. Als je een wig plaatst moet
je vaak 3 tot 3,5 x zoveel meer ME geven bij het gebruik van een wig. In je treatment planning kan je
dit zien bij het aantal monitor eenheden van de bundels.
Conclusie:
een wig wordt geplaatst om te compenseren voor:
Inhomogeniteit door bundelopzet, homogeniteit te vergroten
Compensatie schuin oppervlak, vorm doelvolume of keuze bundel opzet
Uitkomst:
Homogenere dosisverdeling in het PTV
, Wiggen
Een wig wordt niet dikker of dunner maar het apparaat gaat berekenen hoe lang die wig in het
bestralingsveld moet zitten om zoveel dosis te geven.
Wanneer?
- Bundels onder een hoe < 180
- Compensatie van een schuin oppervlak
- De dosis de diepte in sturen
- Combinaties van bovengenoemden
Hoe?
- Wighoek kiezen in planning
- Goede collimatorhoek kiezen
- Volledige wig (60 graden wig)
- Gedeelte bestralen met wig
- Gedeelte bestralen zonder
- Bestraling op pauze bij het terugschuiven van wig
Het kan ook anders? Hoe?
- Dynamische wig
- Virtuele wig
- Bundel schuift geleidelijk open/dicht
Wighoek
De hoek die een isodoselijn op een diepte van 10 cm maakt met een vlak loodrecht op de bundelas
Wigfactor
Wig absorbeert, corrigeren door meer ME te geven, verlengt bestralingsduur
Wigfactor = plan met/ plan zonder
Het controleren van het veld bij EPID gaat volgens een bepaalde volgorde:
- Centreerpunt (benoemen aan de hand van anatomisch punt en aantal centimeters naar
links/ rechts)
- Bovengrens
- Ondergrens
- Rechter zijgrens
- Linker zijgrens
Waarom gebruiken we wiggen?
Hoe meer aan de oppervlakte, hoe minder verzwakking van de dosis dus hoe hoger de dosis. Om de
dosisverdeling gelijkmatig te maken gebruik je een wig. Je gebruikt een wig dus altijd om de
homogeniteit van het PTV te vergroten, het is dus nooit een afblokking. Een wig filtert een
bestralingsbundel dus die zorgt ervoor dat de intensiteit van de bundel op de ene plek wat hoger is
dan op de andere plek. Volgens het ICRU mag de dosisverdeling in het PTV tussen de 95% en de
105% zijn.
Effect wiggen op isodoseverdeling:
Als we een wig erin gaan plaatsen dan wordt de intensiteit van de bundel verlaagd, aan het dikke
gedeelte meer dan aan het dunne gedeelte. De hoek van de wig kan variëren, van 0 tot 60 graden.
Hierbij is 0 geen wig, 60 een dikke wig dus die filtert heel veel weg en 10 filtert maar heel weinig. De
dosisverdeling wordt beïnvloed door de wig.
Wanneer gebruik je een wig?
Als de bundels onder een hoek van <180 graden t.o.v. elkaar staan
Compensatie van een schuin oppervlak
De dosis in de diepte in een bepaald gebied te verhogen of te verlagen
Combinaties van bovengenoemde factoren
Hoe:
Je kiest de wig hoek in je planning
je kiest de juiste collimatorhoek (bij pinnacle instelling)
volledige wig (60 grafen wig) = gehele bestraling met wig
Je kan ook een gedeelte van de bestraling met of zonder wig doen, als je gaat wisselen moet de
bestraling dan even op pauze
Een wig kan op 2 manieren in de bundel zitten:
De wig hoek zit vast in de kop van de versneller, deze kan je erin en eruit schuiven. Deze bevind
zich na de ionisatiekamer maar voor de diafragma blokken. Dus om de hoek te veranderen moet je de
hele collimator bewegen. Dit is hoe het in pinnacle staat ingesteld. = motorwig.
Tegenwoordig wordt de wig hoek meer gecreëerd door het bewegen van de multi lead
collimator, dus je gaat de veldgrootte beïnvloede en daarmee de intensiteit van de bundel variëren.
Dus door het bewegen van de MLC’s zal de intensiteit van de bundel worden beïnvloed. Dit noem je
een dynamische wig (virtuele wig). Hierbij varieer je dus de veldgrootte en heel langzaamaan lopen
de MLC’s dicht. Dus de MLC’s gaan bewegen en hierdoor wordt het ene stukje langer bestraald dan
het stukje dat dicht schuift, hierdoor creëer je een soort van wig hoek omdat je het ene stukje minder
lang bestraald en heb je dus een lagere dosis. Bij aanvang van de behandeling zijn ze bv. dicht en dan
gaat een deel van het bestralingsveld steeds groter worden waardoor er meer straling op valt.
Hoe moet je de wig plaatsen?
Een van de meeste gemaakte fouten is dat de wig verkeerd om in de bundel is geplaatst en dan
creëer je eigenlijk een versterking van het effect. Hoe dikker de wig, hoe meer het compenseert.
In een 3 velden bundel compenseer je niet voor de vorm van de patiënt maar voor de bundel opzet.
Als je hierbij geen wig zou gebruiken dan zie je dat je de hoogste dosis krijgt bij het gebied waar de 3
bundels samenkomen bij de kortste afstand tot de huid. Hierbij krijg je dan een ongelijke
dosisverdeling. Om dit te compenseren plaats je wiggen bij de laterale bundels. Een wig gebruik je
niet om een OAR af te blokken , de dosis wordt wel beïnvloed maar je gebruikt het puur en alleen om
de dosisverdeling homogeen te maken. Wil je bv de heupkoppen sparen moet je meer gewicht via AP
geven en minder via lateraal.
Als je gaat kijken naar de planning zie je dat hoe steiler de lijnen binnen je DVH lopen, hoe
homogener je dosisverdeling is.
,Wig hoek:
De wig hoek is de hoek die de 50% isodoselijn op een diepte van 10 cm maakt met een vlak loodrecht
op de bundelas. Dus je moet kijken bij een diepte van 10 cm en dan naar de hoek die de
50% isodoselijn maakt t.o.v. de diepte. (Dit hoef je niet uit te rekenen maar gewoon weten)
De wig hoek kan variëren. hoe dikker de wig hoek, hoe groter de wig, hoe groter het verschil in
dosisverdeling bij dezelfde diepte is dus hoe onregelmatiger die dosisverdeling gaat zijn. Dit is per
patiënt verschillend.
Wigfactor:
De wigfactor is het getal waarmee men het aantal ME moet vermenigvuldigen om in dmax van de
bundel met wig dezelfde dosis te krijgen als bij eenzelfde bundel zonder wig.
Alles wat je tussen je focus en je patiënt zet heeft invloed op je dosisverdeling en de patiënt, de een
heeft meer/ minder invloed maar ook de wig heeft invloed op je dosisverdeling. De dosis in de
patiënt wordt niet anders, dus je bepaald een bepaalde dosis die je nodig hebt om een patiënt te
behandelen, maar als je gaat uitrekenen hoe veel ME je moet gaan geven voor een bepaalde dosis
dan heeft de wig zeker invloed op het aantal ME.
ME = Door de bestralingskop gegeven eenheden die gelijk staan aan een dosis van 1cGy op
diepte Dmax bij een veld van 10 x 10 en een FHA van 100 cm
Als je een wig in je bundel plaatst moet je meer ME geven omdat je de bundel filtert en er dus
minder wordt doorgelaten maar je wel nog de juiste dosis wilt geven. Als je een wig plaatst moet
je vaak 3 tot 3,5 x zoveel meer ME geven bij het gebruik van een wig. In je treatment planning kan je
dit zien bij het aantal monitor eenheden van de bundels.
Conclusie:
een wig wordt geplaatst om te compenseren voor:
Inhomogeniteit door bundelopzet, homogeniteit te vergroten
Compensatie schuin oppervlak, vorm doelvolume of keuze bundel opzet
Uitkomst:
Homogenere dosisverdeling in het PTV
, Wiggen
Een wig wordt niet dikker of dunner maar het apparaat gaat berekenen hoe lang die wig in het
bestralingsveld moet zitten om zoveel dosis te geven.
Wanneer?
- Bundels onder een hoe < 180
- Compensatie van een schuin oppervlak
- De dosis de diepte in sturen
- Combinaties van bovengenoemden
Hoe?
- Wighoek kiezen in planning
- Goede collimatorhoek kiezen
- Volledige wig (60 graden wig)
- Gedeelte bestralen met wig
- Gedeelte bestralen zonder
- Bestraling op pauze bij het terugschuiven van wig
Het kan ook anders? Hoe?
- Dynamische wig
- Virtuele wig
- Bundel schuift geleidelijk open/dicht
Wighoek
De hoek die een isodoselijn op een diepte van 10 cm maakt met een vlak loodrecht op de bundelas
Wigfactor
Wig absorbeert, corrigeren door meer ME te geven, verlengt bestralingsduur
Wigfactor = plan met/ plan zonder
Het controleren van het veld bij EPID gaat volgens een bepaalde volgorde:
- Centreerpunt (benoemen aan de hand van anatomisch punt en aantal centimeters naar
links/ rechts)
- Bovengrens
- Ondergrens
- Rechter zijgrens
- Linker zijgrens
