Crossculturele psychologie
Introductieles
Slides en nota’s kennen – ook van gastcolleges!!!
Geen boek
+ voorbereidingsstof
Confirmation bias
Voorkeur voor bevestiging
Zoeken naar wat de eigen overtuiging bevestigt, negeren naar wat de eigen overtuiging
tegenspreekt
Diversiteit = verrijking = bedreiging
Definities
Crossculturele psychologie…
…bestudeert het gedrag van het individu in wisselwerking met zijn culturele omgeving (van
Oudenhoven, 2012)
…is de kritische en vergelijkende studie van culturele effecten op het menselijke gedrag
(Shiraev, 2013)
…bestudeert psychologische diversiteit en de onderliggende redenen voor deze diversiteit
(Shiraev, 2013)
…is de wetenschappelijke studie van de variatie in het menselijke gedrag, daarbij rekening
houdend met het feit dat het gedrag beïnvloed wordt door een culturele context (Berry, 2011)
Wilt kijken naar de psychologie van de mens (voelen, denken, doen) en de mate waarin
die menselijke psychologie beïnvloedt wordt door de cultuur.
Wordt onze psychologie beïnvloedt door culturen? Zo ja, in welke maten.
Gebiedsomschrijving
Cultuurverschillen én gelijkenissen in psychologische fenomenen
Besef eigen cultuur / culturen – “cultuur beïnvloedt anderen, eigen cultuur wordt onzichtbaar”
1
,College 2
1. Wat is cultuur?
Het is gemakkelijker om te generaliseren over andere culturen dan op je eigen cultuur.
Definitie(s) van cultuur
Als we over cultuur praten, praten we over veel verschillende dingen.
Het kan in brede zin (natuur tegenover cultuur: dat wat de mens schept) & enge zin
(kunstuitingen, bedrijfscultuur, jongerencultuur)
Tylor: een door de mens verworven complex geheel dat kennis, geloof, kunst, moraal,
wetten, gebruiken en alle andere capaciteiten en gewoontes omvat.
Herskovits: het deel van de menselijke omgeving dat door mensen gemaakt is; materie
(objectief aspect) & immaterie (subjectief aspect)
Materie = bv. kleding immaterie = bv. dresscode
Culturele dimensies volgens Hofstede: cultuur is de collectieve mentale programmering, die
de leden van 1 groep of categorie mensen onderscheidt van die van een andere.
menselijke natuur = aangeboren
cultuur = aangeleerd
persoonlijkheid = aangeboren & aangeleerd
cultuur bestaat uit veel verschillende lagen; sommige zijn heel zichtbaar en anderen zijn
minder zichtbaar, maar zijn wel aanwezig -> ajuin
Onion-model of culture
binnenste laag = hoe denken mensen / hoe gedragen ze zich
middelste laag = sociale cultuur bv. eten met mes en vork / met stokjes
buitenste laag = materiele cultuur bv. Eifeltoren, manneke pis
2
,Buitenste lagen zijn expliciet
Binnenste lagen zijn impliciet
Definitie:
Cultuur is een door een gemeenschap gedeeld systeem van waarden, normen, ideeën,
attitudes, gedragingen, communicatiemiddelen en de producten ervan die van generatie op
generatie worden overgeleverd.
Cultuur is gedeeld:
Voor cultuur is een groep(je) nodig
De mate waarin varieert: individuele verschillende binnen eenzelfde -> hoe losser de cultuur
hoe meer variatie die toelaat. Omwille van die variatie en omwille dat ons gedrag niet enkel
onze cultuur bepaald: “cultural membership does not determine individual responses”
Cultuur is geleerd
Wordt overgebracht door socialisatie
Enculturatie: cultuuroverdracht in tijd
Acculturatie: cultuuroverdracht in geografische en sociale ruimte link les 10
Hersenen zijn deel van menselijke natuur maar worden ook gevormd door culturele
ervaringen
Bv. taxi chauffeurs in london -> zij moeten een examen afleggen en moeten alle straten, alle
punten, hotels, restaurants vanbuiten leren. Hun hersenen zijn beïnvloedt door hun
ervaringen -> hypothalamus wordt groter
Cultuur is dynamisch
Cultuur beïnvloedt gedrag en vice versa -> wij worden beïnvloedt door onze cultuur, maar wij
kunnen cultuur ook beïnvloeden bv. Nelson Mandela / klimaatmars
Bv. als je een andere job hebt neem je dingen mee vanuit je vorige job
Bv. tijdens groepswerken: wat willen we bereiken, wie doet wat, vinden we het
belangrijker om goede punten te halen of eerder om plezier te hebben?
Een nieuwe (sub)cultuur kan zich soms snel vormen
3
, Cultuur is adaptief
= cultuur is de aanpassing van de menselijke soort op ecologische, sociopolitieke en
biologische factoren
Onze communicatie is sterk veranderd de laatste tijd; vroeger met hele lange brieven,
nu korte sms’en
Ecocultureel persepectief:
‘Ecologisch’ en ‘cultureel’ de ecologische omgeving waarin mensen functioneren, is van
invloed op de cultuur
Voorbeeld: tseetseevlieg in Afrika -> klein vliegje die enorme gevolgen had op de cultuur. Het
zorgt ervoor dat het vee aangetast wordt, bv. koeien werden ziek van deze vlieg. Dit zorgde
ervoor dat baby’s veel langer borstvoeding moesten krijgen. Gevolg -> moeders mochten
pas na 3 jaar terug een kind krijgen.
Gevolg -> polygamie; man mocht meerdere vrouwen hebben
Gevolg -> kinderen moesten langer bij moeder in de buurt blijven voor borstvoeding
Gevolg -> jongens bleven langer bij hun moeder dus moesten achteraf zich harder bewijzen
wnr ze ‘echt man’ waren.
Cultuur: iedereen heeft een andere vorm van persoonlijke ruimte
Wat is cultuur (niet)?
Ras? = fysieke kenmerken -> europa vs. VS
Nationaliteit? Staatsburgerschap -> vaak zelfde cultuur, maar : ook heterogeniteit cultuur kan
nationaliteiten overstijgen bv. in verschillende landen bepaalde culturen delen
In crosscultureel onderzoek vaak vergelijking van landen
4
Introductieles
Slides en nota’s kennen – ook van gastcolleges!!!
Geen boek
+ voorbereidingsstof
Confirmation bias
Voorkeur voor bevestiging
Zoeken naar wat de eigen overtuiging bevestigt, negeren naar wat de eigen overtuiging
tegenspreekt
Diversiteit = verrijking = bedreiging
Definities
Crossculturele psychologie…
…bestudeert het gedrag van het individu in wisselwerking met zijn culturele omgeving (van
Oudenhoven, 2012)
…is de kritische en vergelijkende studie van culturele effecten op het menselijke gedrag
(Shiraev, 2013)
…bestudeert psychologische diversiteit en de onderliggende redenen voor deze diversiteit
(Shiraev, 2013)
…is de wetenschappelijke studie van de variatie in het menselijke gedrag, daarbij rekening
houdend met het feit dat het gedrag beïnvloed wordt door een culturele context (Berry, 2011)
Wilt kijken naar de psychologie van de mens (voelen, denken, doen) en de mate waarin
die menselijke psychologie beïnvloedt wordt door de cultuur.
Wordt onze psychologie beïnvloedt door culturen? Zo ja, in welke maten.
Gebiedsomschrijving
Cultuurverschillen én gelijkenissen in psychologische fenomenen
Besef eigen cultuur / culturen – “cultuur beïnvloedt anderen, eigen cultuur wordt onzichtbaar”
1
,College 2
1. Wat is cultuur?
Het is gemakkelijker om te generaliseren over andere culturen dan op je eigen cultuur.
Definitie(s) van cultuur
Als we over cultuur praten, praten we over veel verschillende dingen.
Het kan in brede zin (natuur tegenover cultuur: dat wat de mens schept) & enge zin
(kunstuitingen, bedrijfscultuur, jongerencultuur)
Tylor: een door de mens verworven complex geheel dat kennis, geloof, kunst, moraal,
wetten, gebruiken en alle andere capaciteiten en gewoontes omvat.
Herskovits: het deel van de menselijke omgeving dat door mensen gemaakt is; materie
(objectief aspect) & immaterie (subjectief aspect)
Materie = bv. kleding immaterie = bv. dresscode
Culturele dimensies volgens Hofstede: cultuur is de collectieve mentale programmering, die
de leden van 1 groep of categorie mensen onderscheidt van die van een andere.
menselijke natuur = aangeboren
cultuur = aangeleerd
persoonlijkheid = aangeboren & aangeleerd
cultuur bestaat uit veel verschillende lagen; sommige zijn heel zichtbaar en anderen zijn
minder zichtbaar, maar zijn wel aanwezig -> ajuin
Onion-model of culture
binnenste laag = hoe denken mensen / hoe gedragen ze zich
middelste laag = sociale cultuur bv. eten met mes en vork / met stokjes
buitenste laag = materiele cultuur bv. Eifeltoren, manneke pis
2
,Buitenste lagen zijn expliciet
Binnenste lagen zijn impliciet
Definitie:
Cultuur is een door een gemeenschap gedeeld systeem van waarden, normen, ideeën,
attitudes, gedragingen, communicatiemiddelen en de producten ervan die van generatie op
generatie worden overgeleverd.
Cultuur is gedeeld:
Voor cultuur is een groep(je) nodig
De mate waarin varieert: individuele verschillende binnen eenzelfde -> hoe losser de cultuur
hoe meer variatie die toelaat. Omwille van die variatie en omwille dat ons gedrag niet enkel
onze cultuur bepaald: “cultural membership does not determine individual responses”
Cultuur is geleerd
Wordt overgebracht door socialisatie
Enculturatie: cultuuroverdracht in tijd
Acculturatie: cultuuroverdracht in geografische en sociale ruimte link les 10
Hersenen zijn deel van menselijke natuur maar worden ook gevormd door culturele
ervaringen
Bv. taxi chauffeurs in london -> zij moeten een examen afleggen en moeten alle straten, alle
punten, hotels, restaurants vanbuiten leren. Hun hersenen zijn beïnvloedt door hun
ervaringen -> hypothalamus wordt groter
Cultuur is dynamisch
Cultuur beïnvloedt gedrag en vice versa -> wij worden beïnvloedt door onze cultuur, maar wij
kunnen cultuur ook beïnvloeden bv. Nelson Mandela / klimaatmars
Bv. als je een andere job hebt neem je dingen mee vanuit je vorige job
Bv. tijdens groepswerken: wat willen we bereiken, wie doet wat, vinden we het
belangrijker om goede punten te halen of eerder om plezier te hebben?
Een nieuwe (sub)cultuur kan zich soms snel vormen
3
, Cultuur is adaptief
= cultuur is de aanpassing van de menselijke soort op ecologische, sociopolitieke en
biologische factoren
Onze communicatie is sterk veranderd de laatste tijd; vroeger met hele lange brieven,
nu korte sms’en
Ecocultureel persepectief:
‘Ecologisch’ en ‘cultureel’ de ecologische omgeving waarin mensen functioneren, is van
invloed op de cultuur
Voorbeeld: tseetseevlieg in Afrika -> klein vliegje die enorme gevolgen had op de cultuur. Het
zorgt ervoor dat het vee aangetast wordt, bv. koeien werden ziek van deze vlieg. Dit zorgde
ervoor dat baby’s veel langer borstvoeding moesten krijgen. Gevolg -> moeders mochten
pas na 3 jaar terug een kind krijgen.
Gevolg -> polygamie; man mocht meerdere vrouwen hebben
Gevolg -> kinderen moesten langer bij moeder in de buurt blijven voor borstvoeding
Gevolg -> jongens bleven langer bij hun moeder dus moesten achteraf zich harder bewijzen
wnr ze ‘echt man’ waren.
Cultuur: iedereen heeft een andere vorm van persoonlijke ruimte
Wat is cultuur (niet)?
Ras? = fysieke kenmerken -> europa vs. VS
Nationaliteit? Staatsburgerschap -> vaak zelfde cultuur, maar : ook heterogeniteit cultuur kan
nationaliteiten overstijgen bv. in verschillende landen bepaalde culturen delen
In crosscultureel onderzoek vaak vergelijking van landen
4
