Leerdoelen lesstof Nutriti on > Fysiologie
(Week 1 & 2 introductie weken)
Week 3) Anatomie en fysiologie van het verteringsstelsel
• Je geeft weer waar de verschillende onderdelen van het verteringsstelsel in het lichaam liggen :
• Je legt uit wat de anatomie en functie van de verschillende spijsverteringsorganen is.
Mond: stap 1 is het kauwen, enzymen (amylase) in het speeksel beginnen met het verteren en het
voedsel wordt glad en smeuïg. Zo kun je makkelijk doorslikken. De tong duwt het voedsel naar de
slokdarm.
Slokdarm: Zodra het voedsel is doorgeslikt komt het in de slokdarm. Via de upper esophageal sphincter
(UES), 1e sluitspier van de slokdarm (Sluit mondholte af van de slokdarm). De slokdarm is een rechte pijp
van ongeveer 25 centimeter lang. Voedsel dat we doorslikken valt niet zomaar door de slokdarm naar
beneden. De spieren in de slokdarmwand trekken samen en ontspannen zich (peristaltiek). Zo wordt het
voedsel langzaam naar de maag geduwd. Bij de overgang van de slokdarm naar de maag zit nog een
sluitspiertje. Deze gaat open als er voedsel vanuit de slokdarm naar de maag gaat. Daarna gaat het
sluitspiertje weer dicht. Dit is de lower esophageal sphincter (LES). Hierdoor kunnen voedsel en maagsap
dat in de maag zit, niet terugstromen in de slokdarm.
Maag: In de maag wordt het voedsel gekneed en vermengd met maagsap. De binnenkant van de maag is
bekleed met een dikke laag slijmvlies. Zo wordt de maag beschermd tegen het zure maagsap. In maagsap
zitten onder andere zoutzuur en enzymen. De enzymen breken het voedsel alvast af. Het zoutzuur maakt
ziekmakende bacteriën in het voedsel dood. Het voedsel blijft gemiddeld drie uur in de maag. Bij vet eten
heeft de maag meer tijd nodig. De maag geeft via een sluitspiertje kleine beetjes voedsel door aan de
dunne darm.
Dunne darm: In de dunne darm vindt het belangrijkste deel van de spijsvertering plaats. Hier worden
spijsverteringssappen en enzymen uit de alvleesklier en galblaas aan het voedsel toegevoegd. De
enzymen breken het voedsel af naar kleinere deeltjes: voedingsstoffen: eiwitten, vetten en koolhydraten.
Deze voedingsstoffen komen via de darmwand in het bloed terecht, zo worden de stoffen opgenomen.
De wand van de dunne darm is geplooid en heeft kleine uitsteeksels die op vingers lijken. Deze
uitsteeksels heten darmvlokken. Door de plooien en uitsteeksels is het oppervlak van de dunne darm
, ongeveer zo groot als een tennisveld. Er is daardoor veel ruimte voor voedingsstoffen om opgenomen te
worden in het bloed. De dunne darm bestaat uit 3 delen, duodenum (12 vingerige darm), daarna het
jejunum en als laatst het Ileum.
Dikke darm & endeldarm: Voedsel dat niet verteerd kan worden gaat naar de dikke darm om poep te
worden. Het is eerst nog een waterdunne brij. In de dikke darm worden vocht en zouten uit de brij
gehaald. Zo ontstaat er dikke poep. Die poep komt in de endeldarm terecht. De endeldarm is het laatste
stuk van de dikke darm en wordt ook wel het rectum genoemd. Hier wordt de poep tijdelijk opgeslagen.
Als de endeldarm vol is, gaat er een seintje naar de hersenen. U krijgt dan het gevoel dat u moet
poepen.De dikke darm is ongeveer een meter lang en ligt als een omgekeerde ‘u’ in de buikholte. Poep
doet er gemiddeld 12 tot 24 uur over om door de dikke darm en endeldarm te gaan. Als dit te snel gaat, is
er te weinig vocht uit de poep gehaald en krijgt u diarree. Gaat het te langzaam? Dan is er juist teveel
vocht uit de poep gehaald en kunt u last krijgen van verstopping (obstipatie).
Duodenum, jejunum, ileum,
• Je benoemt de verschillende stappen in het verteringsproces van nutriënten in het algemeen legt
uit wat deze betekenen.
Mond: speeksel bevat drie actieve bestanddelen die zorgen voor de eerste fase van het verteringsproces:
- speekselamylase dat zetmeel, een polysacharide, afbreekt tot mono-en disacharide.
- lipase dat voor afbraak van vetten uit melk
Maag:
- enzym lipase wordt in kleine hoeveelheden aangemaakt en breekt lipiden af tot vetzuren en
monoglyceriden
Dunne darm:
- Koolhydraten: De vertering van koolhydraten wordt hervat in de dunne darm.
Spijsverteringsenzymen ter hoogte van de dunne darmwand (lactose) en enzymen (amylase) uit
het pancreassap splitsen polysachariden tot mono- en disachariden die op hun beurt kunnen
geabsorbeerd worden doorheen het celmembraan van de dunne darmcellen.
- Eiwitten: De onafgebroken eiwitketens uit de maag worden door peptidasen in de dunne darm
verder opgespitst tot di- en tripeptiden. In de dunne darmcellen van de darmwand, ook
enterocyten genoemd, bevinden zich enzymen die korte di- en tripeptiden verder afbreken tot
aminozuren die dan doorheen het celmembraan van de enterocyt opgenomen worden.
- Vetten: Voor de vertering van vetten is de samenwerking van verschillende
spijsverteringsenzymen van belang. De dunne darm is een waterig milieu. Vetdruppeltjes hebben
hierdoor de neiging samen te klitten tot grote vetbollen. Hierdoor hebben de
spijsverteringenzymen weinig contactoppervlak met de vetmoleculen. Om het contactoppervlak
te vergroten maakt de lever gal aan die vetmoleculen emulgeertd.
Week 4) Introductie macronutriënten en vertering
• Je benoemt de verschillende macronutriënten en hun kenmerken.
Koolhydraten: bestaan uit koolstof ©, waterstof (H) en zuurstof (O)
Suikers, zetmeel en vezels zijn koolhydraten die een belangrijke bron van brandstof/energie zijn voor het
lichaam. Koolhydraten worden afgebroken tot glucose
Koolhydraten zijn opgebouwd uit mono, di, oligo en polysachariden.
Vetten/lipiden: bestaan uit koolstof ©, waterstof (H) en zuurstof (O)
(Week 1 & 2 introductie weken)
Week 3) Anatomie en fysiologie van het verteringsstelsel
• Je geeft weer waar de verschillende onderdelen van het verteringsstelsel in het lichaam liggen :
• Je legt uit wat de anatomie en functie van de verschillende spijsverteringsorganen is.
Mond: stap 1 is het kauwen, enzymen (amylase) in het speeksel beginnen met het verteren en het
voedsel wordt glad en smeuïg. Zo kun je makkelijk doorslikken. De tong duwt het voedsel naar de
slokdarm.
Slokdarm: Zodra het voedsel is doorgeslikt komt het in de slokdarm. Via de upper esophageal sphincter
(UES), 1e sluitspier van de slokdarm (Sluit mondholte af van de slokdarm). De slokdarm is een rechte pijp
van ongeveer 25 centimeter lang. Voedsel dat we doorslikken valt niet zomaar door de slokdarm naar
beneden. De spieren in de slokdarmwand trekken samen en ontspannen zich (peristaltiek). Zo wordt het
voedsel langzaam naar de maag geduwd. Bij de overgang van de slokdarm naar de maag zit nog een
sluitspiertje. Deze gaat open als er voedsel vanuit de slokdarm naar de maag gaat. Daarna gaat het
sluitspiertje weer dicht. Dit is de lower esophageal sphincter (LES). Hierdoor kunnen voedsel en maagsap
dat in de maag zit, niet terugstromen in de slokdarm.
Maag: In de maag wordt het voedsel gekneed en vermengd met maagsap. De binnenkant van de maag is
bekleed met een dikke laag slijmvlies. Zo wordt de maag beschermd tegen het zure maagsap. In maagsap
zitten onder andere zoutzuur en enzymen. De enzymen breken het voedsel alvast af. Het zoutzuur maakt
ziekmakende bacteriën in het voedsel dood. Het voedsel blijft gemiddeld drie uur in de maag. Bij vet eten
heeft de maag meer tijd nodig. De maag geeft via een sluitspiertje kleine beetjes voedsel door aan de
dunne darm.
Dunne darm: In de dunne darm vindt het belangrijkste deel van de spijsvertering plaats. Hier worden
spijsverteringssappen en enzymen uit de alvleesklier en galblaas aan het voedsel toegevoegd. De
enzymen breken het voedsel af naar kleinere deeltjes: voedingsstoffen: eiwitten, vetten en koolhydraten.
Deze voedingsstoffen komen via de darmwand in het bloed terecht, zo worden de stoffen opgenomen.
De wand van de dunne darm is geplooid en heeft kleine uitsteeksels die op vingers lijken. Deze
uitsteeksels heten darmvlokken. Door de plooien en uitsteeksels is het oppervlak van de dunne darm
, ongeveer zo groot als een tennisveld. Er is daardoor veel ruimte voor voedingsstoffen om opgenomen te
worden in het bloed. De dunne darm bestaat uit 3 delen, duodenum (12 vingerige darm), daarna het
jejunum en als laatst het Ileum.
Dikke darm & endeldarm: Voedsel dat niet verteerd kan worden gaat naar de dikke darm om poep te
worden. Het is eerst nog een waterdunne brij. In de dikke darm worden vocht en zouten uit de brij
gehaald. Zo ontstaat er dikke poep. Die poep komt in de endeldarm terecht. De endeldarm is het laatste
stuk van de dikke darm en wordt ook wel het rectum genoemd. Hier wordt de poep tijdelijk opgeslagen.
Als de endeldarm vol is, gaat er een seintje naar de hersenen. U krijgt dan het gevoel dat u moet
poepen.De dikke darm is ongeveer een meter lang en ligt als een omgekeerde ‘u’ in de buikholte. Poep
doet er gemiddeld 12 tot 24 uur over om door de dikke darm en endeldarm te gaan. Als dit te snel gaat, is
er te weinig vocht uit de poep gehaald en krijgt u diarree. Gaat het te langzaam? Dan is er juist teveel
vocht uit de poep gehaald en kunt u last krijgen van verstopping (obstipatie).
Duodenum, jejunum, ileum,
• Je benoemt de verschillende stappen in het verteringsproces van nutriënten in het algemeen legt
uit wat deze betekenen.
Mond: speeksel bevat drie actieve bestanddelen die zorgen voor de eerste fase van het verteringsproces:
- speekselamylase dat zetmeel, een polysacharide, afbreekt tot mono-en disacharide.
- lipase dat voor afbraak van vetten uit melk
Maag:
- enzym lipase wordt in kleine hoeveelheden aangemaakt en breekt lipiden af tot vetzuren en
monoglyceriden
Dunne darm:
- Koolhydraten: De vertering van koolhydraten wordt hervat in de dunne darm.
Spijsverteringsenzymen ter hoogte van de dunne darmwand (lactose) en enzymen (amylase) uit
het pancreassap splitsen polysachariden tot mono- en disachariden die op hun beurt kunnen
geabsorbeerd worden doorheen het celmembraan van de dunne darmcellen.
- Eiwitten: De onafgebroken eiwitketens uit de maag worden door peptidasen in de dunne darm
verder opgespitst tot di- en tripeptiden. In de dunne darmcellen van de darmwand, ook
enterocyten genoemd, bevinden zich enzymen die korte di- en tripeptiden verder afbreken tot
aminozuren die dan doorheen het celmembraan van de enterocyt opgenomen worden.
- Vetten: Voor de vertering van vetten is de samenwerking van verschillende
spijsverteringsenzymen van belang. De dunne darm is een waterig milieu. Vetdruppeltjes hebben
hierdoor de neiging samen te klitten tot grote vetbollen. Hierdoor hebben de
spijsverteringenzymen weinig contactoppervlak met de vetmoleculen. Om het contactoppervlak
te vergroten maakt de lever gal aan die vetmoleculen emulgeertd.
Week 4) Introductie macronutriënten en vertering
• Je benoemt de verschillende macronutriënten en hun kenmerken.
Koolhydraten: bestaan uit koolstof ©, waterstof (H) en zuurstof (O)
Suikers, zetmeel en vezels zijn koolhydraten die een belangrijke bron van brandstof/energie zijn voor het
lichaam. Koolhydraten worden afgebroken tot glucose
Koolhydraten zijn opgebouwd uit mono, di, oligo en polysachariden.
Vetten/lipiden: bestaan uit koolstof ©, waterstof (H) en zuurstof (O)
