Samenvatting 1.3 + 1.4 SD
RADIOACTIEF EVENWICHT
Radioactieve moeder die kan vervallen naar een radioactieve dochter. Moeder actief (M), vervalt
naar dochter actief (D) en die vervalt naar een stabiele kleindochter (kD). De dochter wil veel sneller
vervallen dan de moeder, maar het proces gaat met de vervaltijd van de moeder. Omdat de moeder
niet sneller kan vervallen.
ln 2
A=× N= × N (Bq)
HVT
A = activiteit, het aantal kernen dat per tijdseenheid vervalt.
1 Bq = 1 desintegratie per seconde = 1 dps, dus HVT in seconden of in seconden-1.
ln 2
¿
HVT
Radionuclide verval radionuclide stabiel nuclide
Radioactieve evenwichten:
1. HVT moeder < HVT dochter.
Moeder vervalt dus sneller dan dochter
2. HVT moeder > HVT dochter.
Dochter vervalt dus sneller dan moeder
3. HVT moeder >>> HVT dochter.
Dochter vervalt dus veel sneller dan moeder
1,000.000
Geen evenwicht dochternuclide
HVT moeder < HVT dochter: 10.000
Moeder vervalt sneller dan de dochter
Dochter blijft alleen over. 0.100
Geen evenwicht in activiteit.
Activiteit dochter neemt na verval moeder af met HVT van dochter.
0.001
moedernuclide
Glijdend evenwicht
HVT moeder > HVT dochter: 1,000.000
Dochter wil sneller vervallen dan moeder.
Dochter moet wachten op aanmaak vanuit moeder. 10.000
Ad is na korte tijd gelijk aan Am. (na-ijl effect)
Glijdend = transiënt evenwicht in activiteit. 0.100
Activiteit dochter neemt (vanaf ingesteld evenwicht) af met HVT 0.001
van moeder. Het tempo waarin de nucliden vervallen is hetzelfde,
met de HVT van de moeder. De dochter glijdt achter de moeder
aan.
Absoluut evenwicht 1,000.000
HVT moeder >>> HVT dochter:
Dochter wil nog sneller vervallen dan moeder. 10.000
Dochter moet wachten op aanmaak vanuit moeder.
Maar vervalt daarna ook meteen: geen na-ijl effect meer. 0.100
Ad is op elk tijdstip gelijk aan Am.
Absoluut = seculier evenwicht in activiteit. 0.001
Activiteit dochter neemt vanaf ingesteld evenwicht af met HVT
van moeder.
,Manier om te achterhalen welk van de 3 situaties er afspeelt met de formule:
Hoe groter het verschil tussen HVTm en HVTd, des te kleiner wordt het verschil tussen Am en Ad.
Negatieve uitkomst = geen evenwicht
Positieve uitkomst = wel een evenwicht en groter dan 1. Glijdend/transiënt evenwicht.
Uitkomst dicht bij de 1 = Ad ongeveer gelijk aan Am. Absoluut/seculier evenwicht.
Natuurlijke radioactieve reeks = hele reeks radioactief verval die je in de natuur tegen kunt komen.
Natuurlijke productie radionucliden:
1. Radionucliden, die lang geleden zijn ontstaan en een zeer lange HVT hebben
2. Radionucliden, die continu door natuurlijke processen in de aardse atmosfeer worden
geproduceerd kosmische straling.
Kunstmatige productie radioactiviteit:
Kernsplijting:
- Kernreactor
- Productie van bijv: 137Cs, 131I, 99Mo en 90Sr
Kernreacties met neutronen:
- Komt een gamma foton bij vrij
- Diverse reacties
RADIOACTIEF VERVAL
Kern A wordt kern B, deeltje a schiet je in en deeltje b komt eruit.
A ( a,b ) B
A+a b+B
Bij een vergelijking (n, p) betekent dat er een neutron en een proton bij komt.
Deutronen = atoomkern bestaande uit een proton en neutron.
Cylcotron = een circulaire deeltjesversneller.
CELLULAIRE RADIOBIOLOGIE
Cellen:
Celkern:
• Schade in celkern (DNA) stochastische effecten
• Desoxyribo Nucleic Acid
De rest:
• Deterministische effecten/weefselreactie
, Opbouw DNA:
Dubbele helix van afwisselend:
- Suikermoleculen
- Fosfaatgroepen
Gekoppeld via de suikermoleculen door organische basen:
- Adenine
- Guanine
- Thymine
- Cytosine
A en T koppelen
G en C koppelen
Na mitose:
G- of G0fase
• G0 = rust
• G1 = herstelfase
• Als cellen niet delen of heel weinig, duurt de G0 fase heel lang
S-fase
• DNA-synthese fase
• Verdubbeling chromosomen
G2-fase
• Fase met meeste DNA
• Gevoelig voor straling, want DNA is net gekopieerd
M-fase
• Daadwerkelijke mitose
Kinderen zijn gevoeliger voor straling dan oude mensen, want cellen delen sneller.
Genen = stukje DNA dat de code van een erfelijke eigenschap bevat.
Keten van aminozuren vormen een eiwit.
3 basen coderen een aminozuur.
Door de lichaamseigen eiwitten is voor iedereen anders.
Als er 1 letter bijv. door straling beschadigd raakt, schuift alles een letter op en krijg je een fout in het
DNA. Lichaamseigen eiwitten worden gemaakt via het RNA er wordt dan een kopie gemaakt van 1
streng van het DNA.
Ioniserende straling:
Directe straling schade= vrijgemaakte elektronen geven direct DNA-schade. De kern zit dicht bij het
DNA.
Indirecte straling schade = vrijgemaakte elektronen vormen radicalen, die vervolgens indirect DNA-
schade geven. (Radicalen= oneven aantal elektronen in de buitenste schil en gaan agressief opzoek
naar nieuwe chemische verbindingen om dat probleem op de lossen).
Als er een elektron te weinig is wordt water: H 2O+ en als er een elektron te veel is wordt water: H 2O-.
Hij kan splitsen in OH en H+.
H + OH H2O
H + H H2
OH + OH H2O2 = waterstofperoxide = toxisch
Herstellen van DNA gebeurt 10-20x per minuut.
Ionisaties van een elektron zijn relatief ver van elkaar verwijderd t.o.v. ionisaties van alfa-straling.
LET = Linear Energy Transfer = afgegeven energie per afgelegde weglengte (in keV/m)
RADIOACTIEF EVENWICHT
Radioactieve moeder die kan vervallen naar een radioactieve dochter. Moeder actief (M), vervalt
naar dochter actief (D) en die vervalt naar een stabiele kleindochter (kD). De dochter wil veel sneller
vervallen dan de moeder, maar het proces gaat met de vervaltijd van de moeder. Omdat de moeder
niet sneller kan vervallen.
ln 2
A=× N= × N (Bq)
HVT
A = activiteit, het aantal kernen dat per tijdseenheid vervalt.
1 Bq = 1 desintegratie per seconde = 1 dps, dus HVT in seconden of in seconden-1.
ln 2
¿
HVT
Radionuclide verval radionuclide stabiel nuclide
Radioactieve evenwichten:
1. HVT moeder < HVT dochter.
Moeder vervalt dus sneller dan dochter
2. HVT moeder > HVT dochter.
Dochter vervalt dus sneller dan moeder
3. HVT moeder >>> HVT dochter.
Dochter vervalt dus veel sneller dan moeder
1,000.000
Geen evenwicht dochternuclide
HVT moeder < HVT dochter: 10.000
Moeder vervalt sneller dan de dochter
Dochter blijft alleen over. 0.100
Geen evenwicht in activiteit.
Activiteit dochter neemt na verval moeder af met HVT van dochter.
0.001
moedernuclide
Glijdend evenwicht
HVT moeder > HVT dochter: 1,000.000
Dochter wil sneller vervallen dan moeder.
Dochter moet wachten op aanmaak vanuit moeder. 10.000
Ad is na korte tijd gelijk aan Am. (na-ijl effect)
Glijdend = transiënt evenwicht in activiteit. 0.100
Activiteit dochter neemt (vanaf ingesteld evenwicht) af met HVT 0.001
van moeder. Het tempo waarin de nucliden vervallen is hetzelfde,
met de HVT van de moeder. De dochter glijdt achter de moeder
aan.
Absoluut evenwicht 1,000.000
HVT moeder >>> HVT dochter:
Dochter wil nog sneller vervallen dan moeder. 10.000
Dochter moet wachten op aanmaak vanuit moeder.
Maar vervalt daarna ook meteen: geen na-ijl effect meer. 0.100
Ad is op elk tijdstip gelijk aan Am.
Absoluut = seculier evenwicht in activiteit. 0.001
Activiteit dochter neemt vanaf ingesteld evenwicht af met HVT
van moeder.
,Manier om te achterhalen welk van de 3 situaties er afspeelt met de formule:
Hoe groter het verschil tussen HVTm en HVTd, des te kleiner wordt het verschil tussen Am en Ad.
Negatieve uitkomst = geen evenwicht
Positieve uitkomst = wel een evenwicht en groter dan 1. Glijdend/transiënt evenwicht.
Uitkomst dicht bij de 1 = Ad ongeveer gelijk aan Am. Absoluut/seculier evenwicht.
Natuurlijke radioactieve reeks = hele reeks radioactief verval die je in de natuur tegen kunt komen.
Natuurlijke productie radionucliden:
1. Radionucliden, die lang geleden zijn ontstaan en een zeer lange HVT hebben
2. Radionucliden, die continu door natuurlijke processen in de aardse atmosfeer worden
geproduceerd kosmische straling.
Kunstmatige productie radioactiviteit:
Kernsplijting:
- Kernreactor
- Productie van bijv: 137Cs, 131I, 99Mo en 90Sr
Kernreacties met neutronen:
- Komt een gamma foton bij vrij
- Diverse reacties
RADIOACTIEF VERVAL
Kern A wordt kern B, deeltje a schiet je in en deeltje b komt eruit.
A ( a,b ) B
A+a b+B
Bij een vergelijking (n, p) betekent dat er een neutron en een proton bij komt.
Deutronen = atoomkern bestaande uit een proton en neutron.
Cylcotron = een circulaire deeltjesversneller.
CELLULAIRE RADIOBIOLOGIE
Cellen:
Celkern:
• Schade in celkern (DNA) stochastische effecten
• Desoxyribo Nucleic Acid
De rest:
• Deterministische effecten/weefselreactie
, Opbouw DNA:
Dubbele helix van afwisselend:
- Suikermoleculen
- Fosfaatgroepen
Gekoppeld via de suikermoleculen door organische basen:
- Adenine
- Guanine
- Thymine
- Cytosine
A en T koppelen
G en C koppelen
Na mitose:
G- of G0fase
• G0 = rust
• G1 = herstelfase
• Als cellen niet delen of heel weinig, duurt de G0 fase heel lang
S-fase
• DNA-synthese fase
• Verdubbeling chromosomen
G2-fase
• Fase met meeste DNA
• Gevoelig voor straling, want DNA is net gekopieerd
M-fase
• Daadwerkelijke mitose
Kinderen zijn gevoeliger voor straling dan oude mensen, want cellen delen sneller.
Genen = stukje DNA dat de code van een erfelijke eigenschap bevat.
Keten van aminozuren vormen een eiwit.
3 basen coderen een aminozuur.
Door de lichaamseigen eiwitten is voor iedereen anders.
Als er 1 letter bijv. door straling beschadigd raakt, schuift alles een letter op en krijg je een fout in het
DNA. Lichaamseigen eiwitten worden gemaakt via het RNA er wordt dan een kopie gemaakt van 1
streng van het DNA.
Ioniserende straling:
Directe straling schade= vrijgemaakte elektronen geven direct DNA-schade. De kern zit dicht bij het
DNA.
Indirecte straling schade = vrijgemaakte elektronen vormen radicalen, die vervolgens indirect DNA-
schade geven. (Radicalen= oneven aantal elektronen in de buitenste schil en gaan agressief opzoek
naar nieuwe chemische verbindingen om dat probleem op de lossen).
Als er een elektron te weinig is wordt water: H 2O+ en als er een elektron te veel is wordt water: H 2O-.
Hij kan splitsen in OH en H+.
H + OH H2O
H + H H2
OH + OH H2O2 = waterstofperoxide = toxisch
Herstellen van DNA gebeurt 10-20x per minuut.
Ionisaties van een elektron zijn relatief ver van elkaar verwijderd t.o.v. ionisaties van alfa-straling.
LET = Linear Energy Transfer = afgegeven energie per afgelegde weglengte (in keV/m)
