Speciaal onderwijs in andere
Europese landen
Vak: Internationalisering
, Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Probleembeschrijving
1.1 Inleiding
1.1.1 Aanleiding en context
1.2 De probleemstelling
Hoofdstuk 2: Theoretisch kader
2.1 De literatuurstudie
2.1.1 Terminologie specifieke taalontwikkelingsstoornis (S-TOS)
2.1.2 Taalontwikkeling van kinderen met een specifieke taalontwikkelingsstoornis
2.1.3 Organisatie en indicatiestelling cluster 2 onderwijs in Nederland
Hoofdstuk 3: Onderzoeksplan
3.1.1 Het onderzoeksdoel
3.1.2 De onderzoeksvraag
3.2 De onderzoeksaanpak
3.2.1 Onderzoeksactiviteiten
3.2.2 Tijdsplanning
3.2.3 Randvoorwaarden
Hoofdstuk 4: Opzet onderzoek
4.1 Beschrijving en verantwoording dataverzameling
4.2 Analyse
Hoofdstuk 5: Resultaten
5.1 Resultaten bij deelvraag 1
5.2 Resultaten bij deelvraag 2
5.3 Resultaten bij deelvraag 3
5.4 Resultaten per land
Hoofdstuk 6: Conclusie en discussie
Hoofdstuk 7: Aanbevelingen
Hoofdstuk 8: Evaluatie
Literatuurlijst
,Bijlagen
Hoofdstuk 1: Probleembeschrijving
1.1 Inleiding
1.1.1 Aanleiding & context
Eerder in mijn studieperiode heb ik mogen werken op een cluster 2 school. Cluster 2 scholen worden
bezocht door dove en slechthorende kinderen en/of kinderen met ernstige spraak- en/of
taalmoeilijkheden (ESM). Deze kinderen krijgen extra hulp in zorg en/onderwijs. Door deze ervaring
kwam de vraag naar boven hoe de taalvaardigheid van kinderen met specifieke onderwijsbehoeften
op het gebied van taal en spraak zich ontwikkelt vanaf het moment van instroom tot en met het
verlaten van de school. Maar ook hoe dit proces verloopt in andere Europese landen. Dit heeft
ervoor gezorgd om een onderzoek hiernaar te starten en mijn eigen deskundigheid hierdoor te
vergroten. Zodat ik het vervolgens weer kan overdragen naar andere leerkrachten en wij hiermee
allen kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van deze kinderen.
Sinds 2003 wordt beoordeeld of kinderen in aanmerking komen voor extra ondersteuning in het
onderwijs. De beschikkingen worden afgegeven door de onafhankelijke Commissie voor de
Indicatiestelling (CvI). De CvI geeft een beschikking af waarmee ouders kunnen verzoeken om
plaatsing op een school voor (voortgezet) speciaal onderwijs of op een school voor regulier
onderwijs, waar de kinderen extra ondersteuning krijgen (Ministerie van OCW, 2003). Voor de
beoordeling van de kinderen wordt informatie over de ernst van hun taalstoornis en de gevolgen
voor het functioneren in het onderwijs verzameld.
Door het uitvoeren van dit onderzoek hoop ik aan mijn onderzoek competentie te kunnen werken,
waarin ik na dit onderzoek meer beschik over onderstaande kennis en vaardigheden:
Kennis van de kenmerken van onderzoeksvragen, -methoden en instrumenten voor
dataverzameling en –analyse;
Analytisch denken en anderen helpen bij een systematische en planmatige aanpak
“analytisch uit elkaar rafelen van probleem/stappen, informatie/situatie”;
Beschikken over communicatieve vaardigheden
“communiceren met de mensen in de onderzochte context, empathisch zijn, aansluiten bij
de leerstijl van de professionals”;
Beschikken over reflectievaardigheden
“reflectieve notities maken bij uitgeschreven teksten, interview etc.”
, 1.2 De probleemstelling
Uit het internationaal onderzoek is naar voren gekomen dat interventie bij kinderen met een S-TOS
effectief is, maar ook dat kinderen met een ernstige S-TOS tot op latere leeftijd problemen houden
met hun taalvaardigheid. In Nederland ontbreekt wetenschappelijk onderzoek en inzicht in het effect
van het cluster 2 onderwijs (van Weerdenburg et al., 2009 en Inspectie van het onderwijs, 2009). De
Inspectie van Onderwijs (2009) heeft in 2006, 2007 en 2008 de kwaliteit van het onderwijs in cluster
2 beoordeeld. Binnen deze beoordeling kwam zowel het speciaal onderwijs als cluster 2 geïndiceerde
leerlingen in het regulier onderwijs ter sprake. De inspectie constateert dat de opbrengsten van de
leerprestaties slechts bij 19 procent te beoordelen zijn. Het cluster 2 onderwijs staat nog aan het
begin van een systematische en planmatige verantwoording van hun opbrengsten. De gegevens, die
tot nu toe alleen gebruikt worden voor de beoordeling van het individuele kind door de CvI
(Informatie van de CvI RECMZw), worden sinds 2003 voor de indicatiestelling verzameld. Een analyse
van deze gegevens biedt de mogelijkheid om inzicht te krijgen in de achtergronden en de
ontwikkeling van de groep kinderen met ESM in zijn totaliteit. Het analyseren en structureren van de
gegevens over de afgelopen 10 jaar kan een eerste stap zijn in een systematische verantwoording
van de taalopbrengsten van het speciaal onderwijs. Dit is mede van belang, omdat in 2014 de wet
Passend Onderwijs in werking is getreden. Het onderwijs aan en de indicatiestelling van kinderen
met een specifieke onderwijsbehoefte, waaronder kinderen met S-TOS, gaat hierdoor veranderen.
Het blijkt dat Nederland niet alleen staat in de zoektocht naar de beste vorm van onderwijs aan
kinderen met specifieke onderwijsbehoeften. Binnen Europa is er namelijk een groot verschil in de
wijze waarop het onderwijs en ondersteuning van kinderen met specifieke onderwijsbehoeften, in
het bijzonder S-TOS, worden vormgegeven. De ervaringen uit andere landen kunnen helpen bij het
vergroten van het inzicht in de indicatiestelling en de organisatie en het functioneren van het
onderwijs aan kinderen met S-TOS.
Europese landen
Vak: Internationalisering
, Inhoudsopgave
Hoofdstuk 1: Probleembeschrijving
1.1 Inleiding
1.1.1 Aanleiding en context
1.2 De probleemstelling
Hoofdstuk 2: Theoretisch kader
2.1 De literatuurstudie
2.1.1 Terminologie specifieke taalontwikkelingsstoornis (S-TOS)
2.1.2 Taalontwikkeling van kinderen met een specifieke taalontwikkelingsstoornis
2.1.3 Organisatie en indicatiestelling cluster 2 onderwijs in Nederland
Hoofdstuk 3: Onderzoeksplan
3.1.1 Het onderzoeksdoel
3.1.2 De onderzoeksvraag
3.2 De onderzoeksaanpak
3.2.1 Onderzoeksactiviteiten
3.2.2 Tijdsplanning
3.2.3 Randvoorwaarden
Hoofdstuk 4: Opzet onderzoek
4.1 Beschrijving en verantwoording dataverzameling
4.2 Analyse
Hoofdstuk 5: Resultaten
5.1 Resultaten bij deelvraag 1
5.2 Resultaten bij deelvraag 2
5.3 Resultaten bij deelvraag 3
5.4 Resultaten per land
Hoofdstuk 6: Conclusie en discussie
Hoofdstuk 7: Aanbevelingen
Hoofdstuk 8: Evaluatie
Literatuurlijst
,Bijlagen
Hoofdstuk 1: Probleembeschrijving
1.1 Inleiding
1.1.1 Aanleiding & context
Eerder in mijn studieperiode heb ik mogen werken op een cluster 2 school. Cluster 2 scholen worden
bezocht door dove en slechthorende kinderen en/of kinderen met ernstige spraak- en/of
taalmoeilijkheden (ESM). Deze kinderen krijgen extra hulp in zorg en/onderwijs. Door deze ervaring
kwam de vraag naar boven hoe de taalvaardigheid van kinderen met specifieke onderwijsbehoeften
op het gebied van taal en spraak zich ontwikkelt vanaf het moment van instroom tot en met het
verlaten van de school. Maar ook hoe dit proces verloopt in andere Europese landen. Dit heeft
ervoor gezorgd om een onderzoek hiernaar te starten en mijn eigen deskundigheid hierdoor te
vergroten. Zodat ik het vervolgens weer kan overdragen naar andere leerkrachten en wij hiermee
allen kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van deze kinderen.
Sinds 2003 wordt beoordeeld of kinderen in aanmerking komen voor extra ondersteuning in het
onderwijs. De beschikkingen worden afgegeven door de onafhankelijke Commissie voor de
Indicatiestelling (CvI). De CvI geeft een beschikking af waarmee ouders kunnen verzoeken om
plaatsing op een school voor (voortgezet) speciaal onderwijs of op een school voor regulier
onderwijs, waar de kinderen extra ondersteuning krijgen (Ministerie van OCW, 2003). Voor de
beoordeling van de kinderen wordt informatie over de ernst van hun taalstoornis en de gevolgen
voor het functioneren in het onderwijs verzameld.
Door het uitvoeren van dit onderzoek hoop ik aan mijn onderzoek competentie te kunnen werken,
waarin ik na dit onderzoek meer beschik over onderstaande kennis en vaardigheden:
Kennis van de kenmerken van onderzoeksvragen, -methoden en instrumenten voor
dataverzameling en –analyse;
Analytisch denken en anderen helpen bij een systematische en planmatige aanpak
“analytisch uit elkaar rafelen van probleem/stappen, informatie/situatie”;
Beschikken over communicatieve vaardigheden
“communiceren met de mensen in de onderzochte context, empathisch zijn, aansluiten bij
de leerstijl van de professionals”;
Beschikken over reflectievaardigheden
“reflectieve notities maken bij uitgeschreven teksten, interview etc.”
, 1.2 De probleemstelling
Uit het internationaal onderzoek is naar voren gekomen dat interventie bij kinderen met een S-TOS
effectief is, maar ook dat kinderen met een ernstige S-TOS tot op latere leeftijd problemen houden
met hun taalvaardigheid. In Nederland ontbreekt wetenschappelijk onderzoek en inzicht in het effect
van het cluster 2 onderwijs (van Weerdenburg et al., 2009 en Inspectie van het onderwijs, 2009). De
Inspectie van Onderwijs (2009) heeft in 2006, 2007 en 2008 de kwaliteit van het onderwijs in cluster
2 beoordeeld. Binnen deze beoordeling kwam zowel het speciaal onderwijs als cluster 2 geïndiceerde
leerlingen in het regulier onderwijs ter sprake. De inspectie constateert dat de opbrengsten van de
leerprestaties slechts bij 19 procent te beoordelen zijn. Het cluster 2 onderwijs staat nog aan het
begin van een systematische en planmatige verantwoording van hun opbrengsten. De gegevens, die
tot nu toe alleen gebruikt worden voor de beoordeling van het individuele kind door de CvI
(Informatie van de CvI RECMZw), worden sinds 2003 voor de indicatiestelling verzameld. Een analyse
van deze gegevens biedt de mogelijkheid om inzicht te krijgen in de achtergronden en de
ontwikkeling van de groep kinderen met ESM in zijn totaliteit. Het analyseren en structureren van de
gegevens over de afgelopen 10 jaar kan een eerste stap zijn in een systematische verantwoording
van de taalopbrengsten van het speciaal onderwijs. Dit is mede van belang, omdat in 2014 de wet
Passend Onderwijs in werking is getreden. Het onderwijs aan en de indicatiestelling van kinderen
met een specifieke onderwijsbehoefte, waaronder kinderen met S-TOS, gaat hierdoor veranderen.
Het blijkt dat Nederland niet alleen staat in de zoektocht naar de beste vorm van onderwijs aan
kinderen met specifieke onderwijsbehoeften. Binnen Europa is er namelijk een groot verschil in de
wijze waarop het onderwijs en ondersteuning van kinderen met specifieke onderwijsbehoeften, in
het bijzonder S-TOS, worden vormgegeven. De ervaringen uit andere landen kunnen helpen bij het
vergroten van het inzicht in de indicatiestelling en de organisatie en het functioneren van het
onderwijs aan kinderen met S-TOS.
