Samenvatting: Basisboek duurzame ontwikkeling

Hoofdstuk 1 Kennismaken met duurzame ontwikkeling

1.1. Mens en natuur
De mens leeft in de natuur en zet de natuur naar haar hand. Dat kan prima,
maar soms keert de
natuur zich tegen de mens. Zo hebben we in Nederland rivieren
gekanaliseerd, en zijn (ook in
andere landen) bossen op oevers van rivieren gekapt, wat er voor zorgt dat
rivieren sneller
overstromen. Zie figuur 1.1. en 1.2. hfst.1; blz.21-22; Basisboek duurzame
ontwikkeling;
Niko Roorda.

In Nederland hebben we in 1993 én 1995 een overstroming gehad, in 1995
was dit het ergst.
Toen is men zich ook gaan bezinnen op wat te doen met de rivieren. De
natuur had
teruggeslagen (rebound effect) en aan een oplossing moest worden
gewerkt. De oplossing
voor het probleem bestaat uit het creëren van meer overloopgebieden en
nieuwe
dijktechnieken. De oude manier van omgaan met rivieren was niet
duurzaam; op den duur
leidt het tot problemen.

1.2. Rijk en arm
Een ander centraal thema bij duurzame ontwikkeling is de kloof tussen rijk
en arm. Sommige
mensen hebben zeer weinig en anderen zeer veel bezit. Veel mensen op
aarde leven van rijst.
Zie case 1.2. hfst.1; blz.24; Basisboek duurzame ontwikkeling; Niko Roorda.
Rijst bevat echter geen vitamine A, wat zorgt voor veel ziekten en blindheid.
Grote bedrijven
hebben genetisch gemanipuleerde rijst gemaakt met B-caroteen erin, wat
omgezet wordt in
vitamine A. veel mensen zijn hier tegen omdat de effecten van genetisch
gemanipuleerde
voeding onduidelijk zijn. Daar komt bij: dit is geen duurzame oplossing voor
het
voedselprobleem.

1.3. Problemen en successen
Behalve bijvoorbeeld het wereldvoedselprobleem zijn er wel meer
problemen; opwarming
van de aarde, aids, vluchtelingen, oorlogen, milieuverontreiniging. Eigenlijk
zijn alle
problemen te herleiden op een teveel aan iets aan de ene kant en een
tekort aan de andere

,kant. Bijvoorbeeld een teveel aan geld, waardoor we elke dag vlees eten,
waarvoor in andere
landen bossen gekapt worden om er gewassen te verbouwen die dienen als
veevoer voor de
koeien die we opeten. Er treden onevenwichtigheden op als gevolg van
reeds bestaande
onevenwichtigheden. Bovendien hangen problemen met elkaar samen.
Naast problemen zijn
er ook successen geboekt. Al met al is armoede deels teruggedrongen en
gaan er wereldwijd
meer kinderen naar school. Meer en meer bedrijven gaan duurzaam
ondernemen. Dit is ook
waar we naartoe moeten: duurzame vormen van omgaan met onze aarde.
Duurzaam (in het
Engels: sustainable) wil zeggen: op de lange termijn vol te houden.
Evenwichtigheid, een
gesloten kringloop, tegengaan van uitputting van de aarde, zijn allemaal
zaken die
samenhangen met duurzaamheid.

1.4. Twee dimensies: hier en daar, nu en later
Twee belangrijke dimensies in het denken over duurzaamheid zijn hier en
daar, nu en later.
Hier en daar heeft betrekking op onevenwichtigheden in de plaatsen
bijvoorbeeld waar
geproduceerd / geconsumeerd wordt. Bijvoorbeeld: in Brazilië wordt de
grond uitgeput om
ons in Nederland van veevoer te voorzien. Hier en daar gaat dus over waar
dingen gebeuren
en voor wie ook. Als we duurzamer gaan leven, zullen daar meer mensen
van profiteren dan
nu het geval is.

Nu en later heeft betrekking op de tijdscomponent en gaat vooral over de
vraag hoe we de
wereld zo besturen dat die ook voor generaties na ons nog leefbaar is. Nu
hebben we het goed,
maar houden we de aarde nog lang in stand?


Zie ook figuur 1.3. hfst.1; blz.31; Basisboek duurzame ontwikkeling; Niko
Roorda.
De voorbeelden van de rijst en de Nederlandse rivierdijken staan uitgewerkt
in tabel 1.1.
hfst.1; blz.32; Basisboek duurzame ontwikkeling; Niko Roorda.

1.5. Definitie van duurzame ontwikkeling
Er bestaan wel bijna 100 definities van duurzame ontwikkeling en ze zijn
allemaal behoorlijk

, algemeen en vaag. Dat is niet erg. Een van de meest bekende en gebruikte
is die van de
commissie Brundtland, van de VN, en stamt uit 1992. Deze commissie
definieerde duurzame
ontwikkeling als “een ontwikkeling die voorziet in de behoeften van de
huidige generatie
zonder het vermogen van toekomstige generaties aan te tasten om in hun
eigen behoeften te
voorzien”.

Hier komen dus duidelijk de dimensies van nu en later naar voren:
behoeften die we nu
hebben tegenover behoeften van toekomstige generaties.

Een voorbeeld van rekening houden met toekomstige generaties is
nadenken over de ruimte
die we in Nederland nodig hebben in de toekomst. De groeiende behoefte
aan ruimte roept
vragen op over de manier waarop we hier nu mee omgaan. Hier zijn
verschillende
oplossingen voor die ook weer hun eigen nadelen hebben. zie case 1.3. en
tabel 1.3. hfst.1;
blz.33-35; Basisboek duurzame ontwikkeling; Niko Roorda.

Een van de meest geschikte manieren van ruimtegebruik is multifunctioneel
gebruik van
ruimte.

1.6. People, Planet, Profit
Een bekend stel begrippen is dat van people, planet, profit. Dit houdt in: een
evenwicht
vinden tussen aandacht voor mensen, voor het milieu en voor de economie.
Er moet natuurlijk
geld verdiend worden, maar dat mag niet ten koste gaan van het welzijn
van mensen en ook
niet van de natuur/ het milieu. Dit omdat op termijn, een dergelijke
economie niet duurzaam
is. Als we roofbouw plegen op de aarde en het klimaat zich tegen ons keert,
gaat dit ook ten
koste van de economie.

Zie ook figuur 1.4. hfst.1; blz.37; Basisboek duurzame ontwikkeling; Niko
Roorda.
Zie ook tabel 1.4. hfst.1; blz.38; Basisboek duurzame ontwikkeling; Niko
Roorda.

1.7. Top-down en Bottum-up
Een ander begrippenapparaat is dat van top-down en bottum-up. Dit gaat
over manieren