Samenvatting Zuid-Amerika

H1 Zuid-Amerika: continent van extremen
1.1 Ligging
Kennismaking – Zuid-Amerika
 Tussen 12 graden N.B. en 60 graden Z.B.
 Bestaat uit 13 landen
 Latijns-Amerika : regio’s waar Spaans en Portugees gesproken word → niet hetzelfde als
Zuid-Amerika
 De grens tussen Colombia en Panama vormt de begrenzing tussen Zuid- en Midden-Amerika
 Heeft bijna geen eilanden (naast Galapagoseilanden en Juan Frenandezeilanden)

Zuid-Amerika in delen
Zuid-Amerika kan in gebieden worden ingedeeld door hoogtezones (uitgestrekt gebied dat eenzelfde
maximale hoogteligging heeft)

 Het Andesgebergte
 Gemiddeld boven de 4000 meter
 Aconcagua (6962 m)
 Veel werkende vulkanen
 Tropisch laagland
 Gebied met tropisch regenwoud dat tot 200 m hoog ligt
 Rivieren: de Orinoco, de Amazone en de Paraná
 Amazone Laagland
 Orinoco Laagland
 Paraguay-Paraná Laagland
 Het Hoogland van Guyana
 Het Hoogland van Brazilië Gescheiden door Amazone Laagland
 Altiplano
 Hoogvlakte: vlak of zacht golvend gebied op meer dan 500 m hoog
 Hoogland: gebied dat (overwegend) een hoogteligging heeft van meer dan 500 m
 Ligt in Andesgebergte
 Ligt het Titicacameer
 Het plateau van Patagonia
 Langgerekte hoogvlakte
o Atacamatorg (-8085 m): diepzeetrog

Beeldvorming
Het stereotiepe beeld (algemeen beeld over een groep mensen, een gebied of een groep
verschijnselen of gebeurtenissen) van Zuid-Amerika word bepaald door verschillende
cultuurelementen (dans, sport, kleding, muziek etc.)

 Politiek ‘het rode continent’ → links bestuur, of dictator aan de macht

Men vorm vanuit perceptie (de manier waarop iemand de werkelijkheid waarneemt en daaruit voor
zichzelf een beeld vormt) een mental map (een kaart in je hoofd die een uitdrukking is van
subjectieve beelden (percepties) van een gebied)



Een geografisch beeld:

,  Ligging
 Landschappelijke kenmerken (fysische milieu en ingerichte ruimte)
 Bevolkingskenmerken
 Interne en externe relaties

1.2 Ongekende natuur
Klimaat in de tropen
Het klimaat van Zuid-Amerika wordt bepaald door veel factoren: breedteligging, zeestromen
drukgebieden, windpatronen en ligging van gebergten

 Een groot deel ligt in de tropische luchtstreek → door verplaatsing van ITZC (lage luchtdruk)
zijn er tropische klimaten met één of twee natte/droge perioden per jaar
 Altijd warm  opstijgende lucht  lagedrukgebied aan aardoppervlak = intertropische
convergentiezone (ITCZ)
 Opstijgende lucht koelt af  condenseert  vormt wolken met neerslag
 ITCZ schuift met seizoensbeweging zon mee:
- Juli/augustus ITCZ op 10 graden N.B.
- Januari ITCZ op 20 Z.B.
 Regengebieden schuiven dus ook met de zon mee  tropische klimaten met 1 of 2 natte en
droge perioden per jaar

Invloed van passaten en oceanen
Op de Grote Oceaan en op de Atlantische Oceaan liggen bij de keerkringen 2 hogedrukgebieden →
noordoostpassaat en zuidoostpassaat ontmoeten elkaar bij ITCZ

 Oostkant: aanlandige vochtige passaat →
 zorgt aan loefzijde van kustgebergte in Brazilië voor stuwingsregens (lijzijde erg droog)
 zuidelijker geen gebergte → vochtige zuidoostpassaat brengt tot de Andesgebergte veel
neerslag
 Oostkant: invloed van Zuid-Equatoriale Stroom → splistst door uitstulping Brazilië in 2
 Brazilië Stroom → bij Rio de Janairo afgebogen naar zuid-oosten → koude
Falkanstroom kan ver doordringen langs de kust
 Restanten Zuid-Equatoriale Stroom → naar de evenaar
 Westkant:
 Weinig invloed van Grote Oceaan door Andesgebergte en aflandige passaatwinden
 Relatief koude Peru- Humboldtstroom → 4 tot 5 graden kouder als aan oostkust
 Koude lucht boven Grote Oceaan (weinig waterdamp) zorgt voor weinig neerslag
 Koude lucht + windsysteem → Atacama Woestijn

Klimaat en weer in het zuiden
 Zuidpunt → Cf → aanlandige westelijke winden + stuwingsneerslag loefzijde
 Rond 40 Z.B. → BW / BS → lijzijde van gebergte
 Onder 40 Z.B. → D. / E. → poolwinden van Antarctica
 Koude winden → pamperos → kan doordingen tot Brazilië (→ mislukking oogst)

Koud, opwellend water
Aflandige zuidoostpassaten van Grote Oceaan → verplaatsen naar Indonesië → warm oppervlakte
water gaat naar westen → koud water welt op voor de kust van Zuid-Amerika → weinig waterdamp
→ nihil aan neerslag

 Het koude, opwellende water heeft veel voedingsstoffen → veel vissen

, El Niño
Elke 3-8 jaar veroorzaakt een verandering van luchtdruk en zeestromen in de Grote Oceaan aan
afwijkend weertype

De hogedrukgebieden boven de oceaan bij Zuid-Amerika zwakken af → afname windkracht
(onderbreking normale windpatroon) → zuidoostpassaat is te zwak om warme oppervlaktewater aan
kust Zuid-Amerika af te blazen → koude water welt niet op → er gaat een westelijke wind waaien bij
de westkust van Zuid Amerika → extra aanvoer warm oppervlaktewater

 heel veel regen
 geen vissen
 modderstromen en aardverschuivingen
 droogte Brazilië, Peru, Bolivia

Bij Indonesië ontstaat er extreme droogte (door droge dalende lucht)

In de rest van de wereld: drogere gebieden worden natter, nattere gebieden worden droger




Tropische plantengroei
De spreiding van de natuurlijke zones komt in grote lijnen overeen met de spreiding van klimaten,
met uitzondering van het Andesgebergte

 grootste deel van Zuid-Amerika bestaat uit tropisch regenwoud (=selva)
 altijd boven de 18 graden
 minimaal 2000 mm neerslag per jaar
 Amazonië selvas → verspreid over 9 landen (grootste regenwoud ter wereld)
 Tropische boden is onvruchtbaar door vele bacteriën werking → geen humusvorming
o Bij vulkanische gebieden en oever van rivieren is de grond wél vruchtbaar
 Bijzondere plantensoort: mangrove (bos langs modderige tropische en subtropische
kusten, in zoutmoerassen en slibrijke rivierdelta’s. Ook wel vloedbos) → wortels
boven de grond om O2 op te nemen → voorkomt erosie en schade aan de kust

Van savanne tot woestijn
Tropische regenwoud → licht tropische bossen (korte droge tijd) → savanne (nog droger, landschap
in de tropen met lange grassen, afgewisseld met groepjes bomen en struiken → 3 typen)

1. Ilanos
 Grassavanne met soms wat bomen
2. Cerrado
 Boomsavanne