Comptabele aspecten nancial
accounting 2
Deel 1: Theoretisch kader
In CAFA2 wordt het houden van kapitaalbelangen, vooral via een aandeel, in voornamelijk
besloten vennootschappen (BV’s) en naamloze vennootschappen (NV’s) behandeld. Voordat
bepaald kan worden hoe een kapitaalbelang wordt gewaardeerd, dient bepaald te worden of er
sprake is van een belegging of een deelneming. Voordat deze bepaling gedaan kan worden, dient
eerst gekeken te worden naar het begrip dochteronderneming.
Het begrip dochteronderneming is van belang voor consolidatie en het bepalen of er sprake is van
een deelneming. Art. 24a van boek 2 Burgerlijk Wetboek geeft aan wanneer er sprake is van een
dochteronderneming. Hierbij zijn met name lid 1a en lid 1b van toepassing. Eerst wordt gekeken
op lid 1a van toepassing is. Niet? Dan of lid 1b van toepassing is. Dit artikel geldt enkel voor
rechtspersonen.
Lid 1a
- Moeder heeft meer dan de helft van het stemrecht. (stemrechten moeder / stemrechten in
omloop). Dit kan direct, of indirect via een andere dochteronderneming.
- De stemrechten kunnen ook in handen zijn middels een overeenkomst met de “echte” houder.
- De dochtermaatschappij van een dochtermaatschappij, is ook automatisch de
dochtermaatschappij van de oorspronkelijke moeder.
Lid 1b
- De moeder is lid (zoals bij bijvoorbeeld een coöperatie) of aandeelhouder.
- De moeder minstens de helft van bestuurders ofwel kan aannemen, ofwel kan ontslaan.
- Deze twee vereisten kunnen ook weer bereikt worden middels of samen met een dochter of
overeenkomst
Lid 2
- Als de moeder een stille vennoot is en hoofdelijk aansprakelijk voor de schulden, is er sprake
van een Vof of CV als dochter
Het begrip deelneming is uitgewerkt in art. 24c van boek 2 Burgerlijk Wetboek. Een deelneming
kan gehouden worden in een rechtspersoon of vennootschap (zoals CV of vof) en door een
rechtspersoon of vennootschap. Het is echter niet mogelijk om als vennootschap een andere
vennootschap als deelneming te hebben. Hiervoor gelden de volgende vereisten:
- Zowel de vennootschap/rechtspersoon als zijn dochterondernemingen worden meegenomen in
de beoordeling
- (1) De deelneming wordt gehouden voor eigen rekening (en dus niet voor iemand anders)
- (2) De moeder verschaft (of doet verscha en (= bijvoorbeeld een lening bij de bank)) kapitaal
- (3) Er is een duurzame verbondenheid (meer dan een jaar)
- (4) De deelneming is ten dienste van eigen werkzaamheid (licht het in lijn met activiteiten van de
moeder?). Hierbij kan ook naar soorten aandelen gekeken worden, Immers suggereren
stemrechtloze aandelen van niet.
- (5, kwantitatief) Bij verscha en van 20% of meer van het kapitaal wordt een deelneming
vermoed, en dient het tegendeel bewezen te worden indien van toepassing.
- Tot slot is het zo bij CV dat het alleen een deelneming van stille vennoten kan zijn.
Het begrip belegging is niet gespeci ceerd in de wet. Meestal zijn beleggingen niet-duurzame
(minder dan een jaar) kapitaalbelangen. Er is ook sprake van een belegging indien de vereisten
hierboven niet worden gehaald.
ff fi ff fi
,Met behulp van het onderscheid tussen een belegging en een deelneming kunnen de
waarderingsmethoden in het plaatsje op deze pagina opgedeeld worden. In artikel 389 BW 2
wordt de invloed van betekenis behandeld, het eerste lid geeft aan dat er sprake is van een
deelneming met invloed van betekenis wanneer er invloed uitgeoefend kan worden op het
zakelijke en nanciële beleid. Omdat dit een vage vereiste is, wordt vanaf het bezit van 20% van
de stemrechten of mee aangenomen dat er sprake is van invloed van betekenis. Is de moeder/
kapitaalverscha er van mening dat dit niet zo is? Dan ligt de bewijslast bij deze partij.
Bij een deelneming met invloed van betekenis is er sprake van de vermogensmutatiemethode,
waarbij veranderingen in het eigen vermogen van de deelneming direct doorwerken in de
waardering bij de moeder. De standaard vermogensmutatiemethode is de
nettovermogenswaarde, daarover gaat lid 2. Daarnaast is er ook alternatieve methode bij
onvoldoende gegevens, welke wordt behandeld in lid 3. Tot slot geeft lid 9 ook de mogelijkheid op
uitzondering en waardering tegen historische kostprijs, indien daar een gegronde reden voor is.
Gegronde redenen zijn onder andere:
- Onderdeel van Internationale organisatie (kostprijs is internationaal meer geaccepteerd)
- Andere wettelijke bepalingen
Nettovermogenswaarde
Historische kosten
- Verwerving
De verkrijging gebeurt meestal op balansdatum en voor elk actief en passief wordt de reeële
waarde bepaald. Bij het bepalen van de reeële waarde van het eigen vermogen (netto activa +
zichtbaar EV - passiva) , worden ook de waarderingsmethoden van andere balansposten
“rechtgetrokken”. Als bijvoorbeeld de voorziening voor dubieuze debiteuren volgens de
waardering van de moeder te laag is, wordt dit verrekend. In de nanciële vaste activa wordt het
kapitaalbelang geactiveerd, evenals het “te veel betaalde bedrag” als goodwill in de immateriële
vaste activa.
fi ff fi
, Deelneming
Goodwill
A/Bank
- Resultaat
Naar rato van deelname wordt het resultaat deelneming bepaald. Daarnaast worden de
verschillen in waarderingsgrondslagen verrekend, welke het gevolg kunnen zijn van de waardering
van activa. Het resultaat wordt opgeteld bij de waarde van de deelneming.
Deelneming
A/Resultaat deelneming
- Dividend
Het dividend wordt uitgekeerd naar rato van de deelname en gaat ten laste van de post
deelneming. Dit is logisch, gezien het netto vermogen lager uitvalt door de dividenduitkering.
Te vorderen dividend
A/Deelneming
Waarderingsgrondslag actuele waarde
In tegen stelling tot bij de nettovermogenswaarde zal bij deze methode de waarde van het eigen
vermogen van de deelneming, en dus van de post op de balans bij de moeder, afhankelijk zijn van
de mutaties in reeële waarde van de activa. Er treedt dus verschil op wanneer de reeële waarde
toeneemt. Een voorbeeld is de toename in waarde van vaste activa zoals een bedrijfspand.
- Toename waarde
Deelneming:
Vaste activa
A/Herwaarderingsreserve
Moeder:
Deelneming
A/Herwaarderingsreserve
- Realiseren waarde (extra afschrijving door de hogere waarde)
Zowel voor moeder als deelneming hetzelfde:
Herwaarderingsreserve
A/Overige reserves
De overboeking van de herwaarderingsreserve naar de overige reserves is van belang, gezien de
herwaarderingsreserve een wettelijke reserve is. Dit houdt in dat deze niet uitgekeerd mag
worden.
Waardering op een andere wijze
Historische kosten
Hierbij wordt uitgegaan van het zichtbare eigen vermogen van de deelneming op het moment van
aankoop. Tevens wordt hier goodwill aan toegevoegd. Dit is dus eigenlijk hetzelfde als de
nettovermogenswaarde op 1 belangrijk punt na, er wordt uitgegaan van het zichtbare eigen
vermogen. Voor de rest zijn de boekingen hetzelfde, evenals de boekingen van de
waarderingsgrondslag tegen actuele waarde.
Doorgaans wordt er meer voor een bedrijf betaald dan waarvoor het eigen vermogen
gewaardeerd wordt. Dit heet goodwill en hierover dient te worden afgeschreven. In principe volgt
deze afschrijving de verwachte levensduur van de deelneming of maximaal 10 jaar. In principe kan
de afschrijvingsduur niet langer zijn dan 20 jaar, tenzij dit aangetoond kan worden.
De moeder is bij aankoop van een deelneming en waardering tegen nettovermogenswaarde of
waardering op een andere wijze in verplicht een wettelijke reserve aan te houden voor de toename
in waarde sinds het aankoopmoment. Dit is bedoeld om te voorkomen dat de
moedermaatschappij dividenden gaat uitkeren waarvoor zij de liquiditeit niet heeft. Zo worden
accounting 2
Deel 1: Theoretisch kader
In CAFA2 wordt het houden van kapitaalbelangen, vooral via een aandeel, in voornamelijk
besloten vennootschappen (BV’s) en naamloze vennootschappen (NV’s) behandeld. Voordat
bepaald kan worden hoe een kapitaalbelang wordt gewaardeerd, dient bepaald te worden of er
sprake is van een belegging of een deelneming. Voordat deze bepaling gedaan kan worden, dient
eerst gekeken te worden naar het begrip dochteronderneming.
Het begrip dochteronderneming is van belang voor consolidatie en het bepalen of er sprake is van
een deelneming. Art. 24a van boek 2 Burgerlijk Wetboek geeft aan wanneer er sprake is van een
dochteronderneming. Hierbij zijn met name lid 1a en lid 1b van toepassing. Eerst wordt gekeken
op lid 1a van toepassing is. Niet? Dan of lid 1b van toepassing is. Dit artikel geldt enkel voor
rechtspersonen.
Lid 1a
- Moeder heeft meer dan de helft van het stemrecht. (stemrechten moeder / stemrechten in
omloop). Dit kan direct, of indirect via een andere dochteronderneming.
- De stemrechten kunnen ook in handen zijn middels een overeenkomst met de “echte” houder.
- De dochtermaatschappij van een dochtermaatschappij, is ook automatisch de
dochtermaatschappij van de oorspronkelijke moeder.
Lid 1b
- De moeder is lid (zoals bij bijvoorbeeld een coöperatie) of aandeelhouder.
- De moeder minstens de helft van bestuurders ofwel kan aannemen, ofwel kan ontslaan.
- Deze twee vereisten kunnen ook weer bereikt worden middels of samen met een dochter of
overeenkomst
Lid 2
- Als de moeder een stille vennoot is en hoofdelijk aansprakelijk voor de schulden, is er sprake
van een Vof of CV als dochter
Het begrip deelneming is uitgewerkt in art. 24c van boek 2 Burgerlijk Wetboek. Een deelneming
kan gehouden worden in een rechtspersoon of vennootschap (zoals CV of vof) en door een
rechtspersoon of vennootschap. Het is echter niet mogelijk om als vennootschap een andere
vennootschap als deelneming te hebben. Hiervoor gelden de volgende vereisten:
- Zowel de vennootschap/rechtspersoon als zijn dochterondernemingen worden meegenomen in
de beoordeling
- (1) De deelneming wordt gehouden voor eigen rekening (en dus niet voor iemand anders)
- (2) De moeder verschaft (of doet verscha en (= bijvoorbeeld een lening bij de bank)) kapitaal
- (3) Er is een duurzame verbondenheid (meer dan een jaar)
- (4) De deelneming is ten dienste van eigen werkzaamheid (licht het in lijn met activiteiten van de
moeder?). Hierbij kan ook naar soorten aandelen gekeken worden, Immers suggereren
stemrechtloze aandelen van niet.
- (5, kwantitatief) Bij verscha en van 20% of meer van het kapitaal wordt een deelneming
vermoed, en dient het tegendeel bewezen te worden indien van toepassing.
- Tot slot is het zo bij CV dat het alleen een deelneming van stille vennoten kan zijn.
Het begrip belegging is niet gespeci ceerd in de wet. Meestal zijn beleggingen niet-duurzame
(minder dan een jaar) kapitaalbelangen. Er is ook sprake van een belegging indien de vereisten
hierboven niet worden gehaald.
ff fi ff fi
,Met behulp van het onderscheid tussen een belegging en een deelneming kunnen de
waarderingsmethoden in het plaatsje op deze pagina opgedeeld worden. In artikel 389 BW 2
wordt de invloed van betekenis behandeld, het eerste lid geeft aan dat er sprake is van een
deelneming met invloed van betekenis wanneer er invloed uitgeoefend kan worden op het
zakelijke en nanciële beleid. Omdat dit een vage vereiste is, wordt vanaf het bezit van 20% van
de stemrechten of mee aangenomen dat er sprake is van invloed van betekenis. Is de moeder/
kapitaalverscha er van mening dat dit niet zo is? Dan ligt de bewijslast bij deze partij.
Bij een deelneming met invloed van betekenis is er sprake van de vermogensmutatiemethode,
waarbij veranderingen in het eigen vermogen van de deelneming direct doorwerken in de
waardering bij de moeder. De standaard vermogensmutatiemethode is de
nettovermogenswaarde, daarover gaat lid 2. Daarnaast is er ook alternatieve methode bij
onvoldoende gegevens, welke wordt behandeld in lid 3. Tot slot geeft lid 9 ook de mogelijkheid op
uitzondering en waardering tegen historische kostprijs, indien daar een gegronde reden voor is.
Gegronde redenen zijn onder andere:
- Onderdeel van Internationale organisatie (kostprijs is internationaal meer geaccepteerd)
- Andere wettelijke bepalingen
Nettovermogenswaarde
Historische kosten
- Verwerving
De verkrijging gebeurt meestal op balansdatum en voor elk actief en passief wordt de reeële
waarde bepaald. Bij het bepalen van de reeële waarde van het eigen vermogen (netto activa +
zichtbaar EV - passiva) , worden ook de waarderingsmethoden van andere balansposten
“rechtgetrokken”. Als bijvoorbeeld de voorziening voor dubieuze debiteuren volgens de
waardering van de moeder te laag is, wordt dit verrekend. In de nanciële vaste activa wordt het
kapitaalbelang geactiveerd, evenals het “te veel betaalde bedrag” als goodwill in de immateriële
vaste activa.
fi ff fi
, Deelneming
Goodwill
A/Bank
- Resultaat
Naar rato van deelname wordt het resultaat deelneming bepaald. Daarnaast worden de
verschillen in waarderingsgrondslagen verrekend, welke het gevolg kunnen zijn van de waardering
van activa. Het resultaat wordt opgeteld bij de waarde van de deelneming.
Deelneming
A/Resultaat deelneming
- Dividend
Het dividend wordt uitgekeerd naar rato van de deelname en gaat ten laste van de post
deelneming. Dit is logisch, gezien het netto vermogen lager uitvalt door de dividenduitkering.
Te vorderen dividend
A/Deelneming
Waarderingsgrondslag actuele waarde
In tegen stelling tot bij de nettovermogenswaarde zal bij deze methode de waarde van het eigen
vermogen van de deelneming, en dus van de post op de balans bij de moeder, afhankelijk zijn van
de mutaties in reeële waarde van de activa. Er treedt dus verschil op wanneer de reeële waarde
toeneemt. Een voorbeeld is de toename in waarde van vaste activa zoals een bedrijfspand.
- Toename waarde
Deelneming:
Vaste activa
A/Herwaarderingsreserve
Moeder:
Deelneming
A/Herwaarderingsreserve
- Realiseren waarde (extra afschrijving door de hogere waarde)
Zowel voor moeder als deelneming hetzelfde:
Herwaarderingsreserve
A/Overige reserves
De overboeking van de herwaarderingsreserve naar de overige reserves is van belang, gezien de
herwaarderingsreserve een wettelijke reserve is. Dit houdt in dat deze niet uitgekeerd mag
worden.
Waardering op een andere wijze
Historische kosten
Hierbij wordt uitgegaan van het zichtbare eigen vermogen van de deelneming op het moment van
aankoop. Tevens wordt hier goodwill aan toegevoegd. Dit is dus eigenlijk hetzelfde als de
nettovermogenswaarde op 1 belangrijk punt na, er wordt uitgegaan van het zichtbare eigen
vermogen. Voor de rest zijn de boekingen hetzelfde, evenals de boekingen van de
waarderingsgrondslag tegen actuele waarde.
Doorgaans wordt er meer voor een bedrijf betaald dan waarvoor het eigen vermogen
gewaardeerd wordt. Dit heet goodwill en hierover dient te worden afgeschreven. In principe volgt
deze afschrijving de verwachte levensduur van de deelneming of maximaal 10 jaar. In principe kan
de afschrijvingsduur niet langer zijn dan 20 jaar, tenzij dit aangetoond kan worden.
De moeder is bij aankoop van een deelneming en waardering tegen nettovermogenswaarde of
waardering op een andere wijze in verplicht een wettelijke reserve aan te houden voor de toename
in waarde sinds het aankoopmoment. Dit is bedoeld om te voorkomen dat de
moedermaatschappij dividenden gaat uitkeren waarvoor zij de liquiditeit niet heeft. Zo worden
