Blok: cariologie en de harde tandweefsels Freeke Coppens; ACTA
Cariologie // Hoorcollege etiologie 01-09-20
De nitie cariës:
Dynamisch proces waarbij de harde tandweefsels oplossen ten gevolge van bacteriële zuren.
Verschil cariës & erosie
Cariës —> Er is tandplaque (bio lm) nodig waarin bacteriën zitten die suikers om kunnen
zetten in zuren (vergisting).
= Reversibel proces (remineralisatie - demineralisatie)
Erosie —> Zuren uit voedingsmiddelentasten het glazuur direct aan. Geen tandplaque voor
nodig.
= Irreversibel proces
Factoren van invloed op het ontstaan van cariës (circle of keyes)
Sociaal economische factoren (SES) = Grijze circle.
Tand
De samenstelling van glazuur en dentine verschilt.
Glazuur bestaat voor 90% uit mineraal en weinig organische matrix.
Dentine bestaat voor 40% uit mineraal en relatief veel organische matrix.
Glazuur: kritieke pH = 5.5
demineralisatie traject korter
Dentine: kritieke pH = 6.2
Demineralisatie traject langer
fi fi
, Blok: cariologie en de harde tandweefsels Freeke Coppens; ACTA
Evenwicht
Demineralisatie vs Remineralisatie
- plaque - plaqueverwijdering
- verminderde speekselvloed - speekselstimulatie
- suikergebruik - voeding; suikervervanging
- uoride
- chloorhexidine = antibacterieel
Demineralisatie glazuur
Microporositeiten in gezond glazuur zijn
een aanhechting voor bacteriën. (afb)
Zuren gaan via de interprismatische
ruimten het glazuur binnen en tasten de
prismata aan vanaf de buitenkant.
Hydroxylapatiet kristalieten in de
prismata lossen op aan de
kopsekanten. Vooral binnen in lost veel
kristal op.
Demineralisatie glazuur
Witte vlek laesie
= klinisch aspect
Er is iets gebeurd met het glazuur waardoor het op een andere manier licht
weerkaatst. De lichtverstrooiing is anders ten op zichten van gezond glazuur.
Mineraalgehalte —> blauwe lijn
Meeste mineraal dat verloren is gegaan zit in het onderhuidse
gedeelte. Aan het oppervlak vindt hypermineralisatie plaats.
Laesie onder het oppervlak:
Witte vlekken na orthodontische behandeling; rondom de bracets.
Na 3 maanden witte vlekken verminderd maar niet helemaal weg.
Door het uoride gebruik wordt het volledige remineralisatie proces
belemmerd. Van binnenuit vindt herstelplaats. Maar dit herstel kan niet
plaatsvinden tot aan het oppervlak, dus de witte vlek laesie blijft alsnog een
beetje zichtbaar.
fl fl
,Blok: cariologie en de harde tandweefsels Freeke Coppens; ACTA
Voorbeeld wisselgebit M1
- approximaal niet goed schoon gehouden
- omstandigheden veranderd
- witte vlek laesie inactief geworden —> litteken blijft
—> hypermineralisatie
- NIET DE BOOR INZETTEN!!
Witte vlek laesie en reactie in dentine
Witte vlek laesie —> geen bacteriën onderhuids
Glazuur-dentine grens
• instorting glazuur
• invasie micro-organismen
• ontkalking van het glazuur
Voorbeeld caviteit premolaren
Witte rand rondom caviteitlaesie —> ontkalking van het glazuur van onderuit
Invasie micro-organismen in dentine tubuli
- Glazuurzijde: 15.000 tubuli/mm
- Pulpazijde: 45.000 tubuli/mm
Micro-organismen via tubuli richting de pulpa. Dentine is als het waren
gatenkaas.
De tubuli vormen zich samen tot grote holtes (caverne) ten golven van de
aantasting door de micro-organismen.
Bovenste laag dentine is zwaar aangetast en integriteit is verloren —> makkelijk
weg te schrapen met excavator.
Glazuur = 90% mineraal
Dentine = 30% collageen; vormt basis voor mineralisatie van dentine (bij aanleg van het element)
Collageen wordt beschermt door mineraal. Bij het cariës proces lost het
mineraal op en komt de collagene matrix bloot te liggen voor afbraak.
Afbraak gedemineraliseerd dentine collageen —> door eiwit
splitsende enzymen: proteasen bronnen; plaque, speeksel,
sulcus*, MMPs
* Bij parodontitis is de gingiva ontstoken. Proteasen uit de
sulcus komen in het speeksel terecht. Speekselklieren
kunnen proteasen produceren.
, Blok: cariologie en de harde tandweefsels Freeke Coppens; ACTA
MMP’s: matrix metallo proteasen (zijn lichaamseigen)
- Spelen een rol bij de dentogenese
- Slapend bestaan door inkapseling door dentine
- Komen vrij wanneer caries ontstaat (activatie)
Bij zuurstoot —> kritische pH —> ontkalking mineraal
Bij remineralisatie —> normale pH —> collageen wordt afgebroken door
MMP’s
Caverne van tubuli ontstaan door MMP’s. Deze MMP’s worden geactiveerd
bij een lage pH maar zijn pas actief bij een neutrale pH.
Dentine cariës; Lagen
1. glazuurkap = verdwenen + wit aspect
2. biomassa = verweekte dentine
3. geïnfecteerd dentine
4. gedemineraliseerd dentine —> penitratie zuren
5. sklerotisch dentine
* hier is nog geen sprake van infectie
Afweerreactie pulpodentinaal complex
Het cellichaam van de ondontoblasten liggen in de perifere pulpa. De uitlopers van de
odontoblasten liggen in de canules van de tubuli.
Onder invloed van externe prikkels worden odontoblasten gestimuleerd om dentine te
produceren; afzetten van minereaal
Mechanisme 1
Afzetten sklerotisch dentine (peritubulair dentine) in het lumen door
odontoblast.
Doel = belemmeren aanval
Whitlockite; laesie oppervlak —> hydroxylapatiet lost op (pH 5.5) —>
di undeert naar binnen —> pH = 7 —> slaat neer
Doel = belemmeren aanval
Dead tracts
Wanneer cellichamen van de odontoblasten niet meer vitaal zijn en er
geen peritubulair dentine meer wordt gevormd.
Mechanisme 2
Produceren van teritiair dentine door odontoblasten aan het pulpa oppervlak.
Doel = belemmeren aanval
Mechanisme 3
Aantrekken van afweercellen
ff
Cariologie // Hoorcollege etiologie 01-09-20
De nitie cariës:
Dynamisch proces waarbij de harde tandweefsels oplossen ten gevolge van bacteriële zuren.
Verschil cariës & erosie
Cariës —> Er is tandplaque (bio lm) nodig waarin bacteriën zitten die suikers om kunnen
zetten in zuren (vergisting).
= Reversibel proces (remineralisatie - demineralisatie)
Erosie —> Zuren uit voedingsmiddelentasten het glazuur direct aan. Geen tandplaque voor
nodig.
= Irreversibel proces
Factoren van invloed op het ontstaan van cariës (circle of keyes)
Sociaal economische factoren (SES) = Grijze circle.
Tand
De samenstelling van glazuur en dentine verschilt.
Glazuur bestaat voor 90% uit mineraal en weinig organische matrix.
Dentine bestaat voor 40% uit mineraal en relatief veel organische matrix.
Glazuur: kritieke pH = 5.5
demineralisatie traject korter
Dentine: kritieke pH = 6.2
Demineralisatie traject langer
fi fi
, Blok: cariologie en de harde tandweefsels Freeke Coppens; ACTA
Evenwicht
Demineralisatie vs Remineralisatie
- plaque - plaqueverwijdering
- verminderde speekselvloed - speekselstimulatie
- suikergebruik - voeding; suikervervanging
- uoride
- chloorhexidine = antibacterieel
Demineralisatie glazuur
Microporositeiten in gezond glazuur zijn
een aanhechting voor bacteriën. (afb)
Zuren gaan via de interprismatische
ruimten het glazuur binnen en tasten de
prismata aan vanaf de buitenkant.
Hydroxylapatiet kristalieten in de
prismata lossen op aan de
kopsekanten. Vooral binnen in lost veel
kristal op.
Demineralisatie glazuur
Witte vlek laesie
= klinisch aspect
Er is iets gebeurd met het glazuur waardoor het op een andere manier licht
weerkaatst. De lichtverstrooiing is anders ten op zichten van gezond glazuur.
Mineraalgehalte —> blauwe lijn
Meeste mineraal dat verloren is gegaan zit in het onderhuidse
gedeelte. Aan het oppervlak vindt hypermineralisatie plaats.
Laesie onder het oppervlak:
Witte vlekken na orthodontische behandeling; rondom de bracets.
Na 3 maanden witte vlekken verminderd maar niet helemaal weg.
Door het uoride gebruik wordt het volledige remineralisatie proces
belemmerd. Van binnenuit vindt herstelplaats. Maar dit herstel kan niet
plaatsvinden tot aan het oppervlak, dus de witte vlek laesie blijft alsnog een
beetje zichtbaar.
fl fl
,Blok: cariologie en de harde tandweefsels Freeke Coppens; ACTA
Voorbeeld wisselgebit M1
- approximaal niet goed schoon gehouden
- omstandigheden veranderd
- witte vlek laesie inactief geworden —> litteken blijft
—> hypermineralisatie
- NIET DE BOOR INZETTEN!!
Witte vlek laesie en reactie in dentine
Witte vlek laesie —> geen bacteriën onderhuids
Glazuur-dentine grens
• instorting glazuur
• invasie micro-organismen
• ontkalking van het glazuur
Voorbeeld caviteit premolaren
Witte rand rondom caviteitlaesie —> ontkalking van het glazuur van onderuit
Invasie micro-organismen in dentine tubuli
- Glazuurzijde: 15.000 tubuli/mm
- Pulpazijde: 45.000 tubuli/mm
Micro-organismen via tubuli richting de pulpa. Dentine is als het waren
gatenkaas.
De tubuli vormen zich samen tot grote holtes (caverne) ten golven van de
aantasting door de micro-organismen.
Bovenste laag dentine is zwaar aangetast en integriteit is verloren —> makkelijk
weg te schrapen met excavator.
Glazuur = 90% mineraal
Dentine = 30% collageen; vormt basis voor mineralisatie van dentine (bij aanleg van het element)
Collageen wordt beschermt door mineraal. Bij het cariës proces lost het
mineraal op en komt de collagene matrix bloot te liggen voor afbraak.
Afbraak gedemineraliseerd dentine collageen —> door eiwit
splitsende enzymen: proteasen bronnen; plaque, speeksel,
sulcus*, MMPs
* Bij parodontitis is de gingiva ontstoken. Proteasen uit de
sulcus komen in het speeksel terecht. Speekselklieren
kunnen proteasen produceren.
, Blok: cariologie en de harde tandweefsels Freeke Coppens; ACTA
MMP’s: matrix metallo proteasen (zijn lichaamseigen)
- Spelen een rol bij de dentogenese
- Slapend bestaan door inkapseling door dentine
- Komen vrij wanneer caries ontstaat (activatie)
Bij zuurstoot —> kritische pH —> ontkalking mineraal
Bij remineralisatie —> normale pH —> collageen wordt afgebroken door
MMP’s
Caverne van tubuli ontstaan door MMP’s. Deze MMP’s worden geactiveerd
bij een lage pH maar zijn pas actief bij een neutrale pH.
Dentine cariës; Lagen
1. glazuurkap = verdwenen + wit aspect
2. biomassa = verweekte dentine
3. geïnfecteerd dentine
4. gedemineraliseerd dentine —> penitratie zuren
5. sklerotisch dentine
* hier is nog geen sprake van infectie
Afweerreactie pulpodentinaal complex
Het cellichaam van de ondontoblasten liggen in de perifere pulpa. De uitlopers van de
odontoblasten liggen in de canules van de tubuli.
Onder invloed van externe prikkels worden odontoblasten gestimuleerd om dentine te
produceren; afzetten van minereaal
Mechanisme 1
Afzetten sklerotisch dentine (peritubulair dentine) in het lumen door
odontoblast.
Doel = belemmeren aanval
Whitlockite; laesie oppervlak —> hydroxylapatiet lost op (pH 5.5) —>
di undeert naar binnen —> pH = 7 —> slaat neer
Doel = belemmeren aanval
Dead tracts
Wanneer cellichamen van de odontoblasten niet meer vitaal zijn en er
geen peritubulair dentine meer wordt gevormd.
Mechanisme 2
Produceren van teritiair dentine door odontoblasten aan het pulpa oppervlak.
Doel = belemmeren aanval
Mechanisme 3
Aantrekken van afweercellen
ff
