Planten
Hoofdstuk 21
21.1: Tomaten kweken
Klassiek veredelen: op klassieke wijze een gen in een plant inkruisen in 3 stappen
o Plant met gewenst gen en plant met veel productie kruisen.
o Selecteer de beste eruit: het plant met productie en gewenst gen.
o Vermenigvuldigen d.m.v. bijv. ongeslachtelijke voortplanting.
Moderne aanpak: gebruik van genomics
o Kennis van het genoom van het plantenras
Non-disjunctie: voorkomen van het vormen van trekdraden tijdens mitose en
daardoor voorkoming uiteengaan van de chromatiden.
o Resultaat: cel met 4 i.p.v. 2 homologe chromosomen: een tetraploide cel.
Polyploïdie: het hebben van meer dan twee sets chromosomen.
Zelfbestuiving: stuifmeel uit meeldraden komt op stamper van dezelfde bloem.
o Stuifmeelkorrels, de (mannelijke) gameten, versmelten met de eicellen
(vrouwelijke gameten).
o Verschillende planten kruisen handmatige bestuiving.
Verwijdering meeldraden met trilnaald verwijdering stuifmaal
andere bloem via buisje stuifmeel overbrengen op stamper van de
bloem zonder meeldraden. (geslachtelijke voortplanting)
Ongeslachtelijke voortplanting: nakomelingen genetisch identiek aan ouderplant.
o snel klonen maken.
genetische modificatie:
o knippen van het gen uit een plant die gewenst gen heeft m.b.v. restrictie-
enzymen.
o gen inbrengen in een plant met veel opbrengst (via vector)
via plasmiden bacterie cel
kweken
in plantencel
o plant klonen zodat in elke plant het gewenste gen aanwezig is.
Meestal markergen voor herkenning
Tomaten gezond: bevatten rode kleurstof ‘lycopeen’ dat kanker remmend werkt.
21.2: Water
Naaldbomen behouden naalden, want ze hebben niet zoveel huidmondjes en dus
weinig verdamping.
Water opnemen:
o Wortels
o Endodermis
o Epidermis (buitenhuid)
o Houtvaten: doden cellen (soort rietjes). Transport naar boven.
o Bastvaten: transporteren vocht naar beneden.
Glucose moet in wortels worden getransporteerd, daarom ook
omlaag.
, o Wortelharen: groot oppervlak.
o Twee routes om naar haarvat te komen:
Apoplast: stopt bij bandjes van Caspari
Symplast: via elke cel, gecontroleerd transport/ actief, kan door
endodermis.
o Mineralen in endodermis pompen.
Endodermis is binnenste begrenzing.
Worteldruk:
o d.m.v. de symplast worden mineralen actief de centrale cilinder in gebracht.
o Via osmose volgt water (transport van water door semipermeabel membraan.
o Veel opgeloste stoffen: osmotische waarde hoog.
o Actief transport: enzymen nodig
in winter niet, want dan is het te koud geen worteldruk, wel
verdamping van de bladeren vallen.
Transportweefsel
o Houtvaten (xyleem)
Transport van water en zouten naar boven
Tussenwanden v/d afzonderlijke cellen zijn verdwenen
Langgerekte dode buizen van verhouten wanden.
o Bastvaten ( floëem)
Transport van water en fotosynthese producten naar beneden.
Wanden zijn niet verhout
zijn niet dood
tussenwanden vormen zeefplaten.
Naast de bastvaten liggen begeleidende cellen
o Houtvaten en bastvaten liggen meestal samen in vaatbundels.
Transport in houtvaten: passief transport!
o Worteldruk
o Zuigkracht/ verdamping:
De bladeren verdampen water, hierdoor ‘zuigen’ ze water door de
houtvaten omhoog.
o Capillaire werking:
Doordat houtvaten nauwe buisjes zijn, wordt het water als een ‘draad’
omhooggetrokken.
De cohesiekrachten, waardoor watermoleculen bij elkaar blijven en de
adhesiekrachten, waarmee de watermoleculen aan de houtvatwand
worden vastgehouden, zijn samen groter dan de zwaartekracht.
o Ψw= waterpotentiaal = optelsom van alle krachten van minder naar meer
negatief.
Hoofdstuk 21
21.1: Tomaten kweken
Klassiek veredelen: op klassieke wijze een gen in een plant inkruisen in 3 stappen
o Plant met gewenst gen en plant met veel productie kruisen.
o Selecteer de beste eruit: het plant met productie en gewenst gen.
o Vermenigvuldigen d.m.v. bijv. ongeslachtelijke voortplanting.
Moderne aanpak: gebruik van genomics
o Kennis van het genoom van het plantenras
Non-disjunctie: voorkomen van het vormen van trekdraden tijdens mitose en
daardoor voorkoming uiteengaan van de chromatiden.
o Resultaat: cel met 4 i.p.v. 2 homologe chromosomen: een tetraploide cel.
Polyploïdie: het hebben van meer dan twee sets chromosomen.
Zelfbestuiving: stuifmeel uit meeldraden komt op stamper van dezelfde bloem.
o Stuifmeelkorrels, de (mannelijke) gameten, versmelten met de eicellen
(vrouwelijke gameten).
o Verschillende planten kruisen handmatige bestuiving.
Verwijdering meeldraden met trilnaald verwijdering stuifmaal
andere bloem via buisje stuifmeel overbrengen op stamper van de
bloem zonder meeldraden. (geslachtelijke voortplanting)
Ongeslachtelijke voortplanting: nakomelingen genetisch identiek aan ouderplant.
o snel klonen maken.
genetische modificatie:
o knippen van het gen uit een plant die gewenst gen heeft m.b.v. restrictie-
enzymen.
o gen inbrengen in een plant met veel opbrengst (via vector)
via plasmiden bacterie cel
kweken
in plantencel
o plant klonen zodat in elke plant het gewenste gen aanwezig is.
Meestal markergen voor herkenning
Tomaten gezond: bevatten rode kleurstof ‘lycopeen’ dat kanker remmend werkt.
21.2: Water
Naaldbomen behouden naalden, want ze hebben niet zoveel huidmondjes en dus
weinig verdamping.
Water opnemen:
o Wortels
o Endodermis
o Epidermis (buitenhuid)
o Houtvaten: doden cellen (soort rietjes). Transport naar boven.
o Bastvaten: transporteren vocht naar beneden.
Glucose moet in wortels worden getransporteerd, daarom ook
omlaag.
, o Wortelharen: groot oppervlak.
o Twee routes om naar haarvat te komen:
Apoplast: stopt bij bandjes van Caspari
Symplast: via elke cel, gecontroleerd transport/ actief, kan door
endodermis.
o Mineralen in endodermis pompen.
Endodermis is binnenste begrenzing.
Worteldruk:
o d.m.v. de symplast worden mineralen actief de centrale cilinder in gebracht.
o Via osmose volgt water (transport van water door semipermeabel membraan.
o Veel opgeloste stoffen: osmotische waarde hoog.
o Actief transport: enzymen nodig
in winter niet, want dan is het te koud geen worteldruk, wel
verdamping van de bladeren vallen.
Transportweefsel
o Houtvaten (xyleem)
Transport van water en zouten naar boven
Tussenwanden v/d afzonderlijke cellen zijn verdwenen
Langgerekte dode buizen van verhouten wanden.
o Bastvaten ( floëem)
Transport van water en fotosynthese producten naar beneden.
Wanden zijn niet verhout
zijn niet dood
tussenwanden vormen zeefplaten.
Naast de bastvaten liggen begeleidende cellen
o Houtvaten en bastvaten liggen meestal samen in vaatbundels.
Transport in houtvaten: passief transport!
o Worteldruk
o Zuigkracht/ verdamping:
De bladeren verdampen water, hierdoor ‘zuigen’ ze water door de
houtvaten omhoog.
o Capillaire werking:
Doordat houtvaten nauwe buisjes zijn, wordt het water als een ‘draad’
omhooggetrokken.
De cohesiekrachten, waardoor watermoleculen bij elkaar blijven en de
adhesiekrachten, waarmee de watermoleculen aan de houtvatwand
worden vastgehouden, zijn samen groter dan de zwaartekracht.
o Ψw= waterpotentiaal = optelsom van alle krachten van minder naar meer
negatief.
