Samenvatting Inleiding Recht

Samenvatting Inleiding recht/ Hoorcolleges
Week 1

3 eisen waaraan een regel moet voldoen om als rechtsregel te kunnen gelden:
 Een rechtsregel moet gelden voor iedereen
 Opgesteld door een (bevoegd) overheidsorgaan.
 Een regel moet via de rechter te handhaven. Dus voor de rechter toegepast worden.

Doel van het recht is:
 Ze bepalen mijn gedrag
 Weet wat ik van andere kan verwachten
 Eerste en tweede is bij elkaar orde scheppen. Organiseren van de samenleving.

Functies van het recht: ordenen van menselijke gedrag door het stellen en het handhaven van de
regels. Er zijn 4 soorten functies van het recht, dat zijn het volgende: Normatieve functie, Geschil
oplossende functie, Additionele functies en instrumentele functie.

1. Normatieve functie: voorbeeld ‘niet doden/mishandelen/stelen/ discrimineren etc.
De normatieve functie houdt in dat het recht uit verschillende gedragsregels bestaat waarvan
het grootste gedeelte van de samenleving vindt dat deze opgevolgd moeten worden. Bij het
overtreden van deze regels (ook wel normen genoemd) kun je een straf krijgen opgelegd.
Voorbeeld uit de actualiteit: een voorbeeld hiervan is moord, diefstal, verkrachting etc.
2. Additionele (aanvullende) functie: aanvulling als partijen zijn vergeten (over details) een
afspraak te maken.
Additionele functies: deze bieden een rechtsregel als partijen zijn vergeten afspraken te
maken op een bepaald punt.
Voorbeeld uit de actualiteit: dit als er bijvoorbeeld onderling een iemand een bepaald
geldbedrag leent en er worden afgesproken om deze bedrag per maand af te lossen. Maar er
degene die het heeft geleend verliest zijn baan en kan het bedrag per maand niet meer
aflossen.
3. Instrumentele functie: spelregels: voorbeeld verkeersregels: voorschriften etikettering.
Instrumentele functie houdt in dat de wetgever bepaalt op welke wijze bepaalde dingen
gebeuren. Dit zijn vaak alledaagse dingen.
Voorbeeld uit de actualiteit: Een voorbeeld is dat iemand van rechts voorrang heeft.
4. Geschillenoplossing:
-eigeninrichting voorkomen (geen oog om oog/ tand om tand)
-niet de ‘machtigste/sterkste’ wint per definitie.
Onafhankelijke en onpartijdige rechter.
Geschil oplossende: in de Westerse cultuur is een eigeninrichting verboden, oftewel zelf actie
ondernemen, het is namelijk zo dat er rechterlijke organisaties zijn die bepalen of iemand
moet worden gestraft en zo ja, op welke wijze de desbetreffende persoon moet worden
gestraft.
Voorbeeld uit de actualiteit: rechtbank is een voorbeeld van een organisatie die zich daarmee
bezighoudt

Doel: rechtvaardige ordening van de maatschappij




Rechtsbronnen:

, De vindplaats van het recht noem je een rechtsbron.

Er zijn 4 soorten rechtsbronnen:
1. De wet: regels over het recht kun je vinden in het wet. Er zijn wetten op het gebied van
staatsrecht, Bestuursrecht, strafrecht en burgerlijk recht.
 Besluit dat algemene regels bevat die gelden voor onbepaald aantal personen en
voor onbepaald aantal gevallen.
 Afkomstig van een overheidsorgaan dat bevoegd is tot het stellen van zulke regels.
Wet in materiele zin:
 Regering en Staten-Generaal (nationale wetgever) (wet in formele zin)
 Regering
 Minister
 Provinciale staten
 Gemeenteraad
 Waterschap etc.

2. De jurisprudentie: een verzameling van rechterlijke uitspraken waarin wet wordt toegepast
op een situatie.
 Rechters passen de wet toe, maar zij leggen de wet ook uit of vullen de wet aan.
 Veel wetten kennen ‘open normen’: zorgvuldigheid’ ‘redelijkheid’ en billijkheid’,
‘goed werkgeverschap’ etc.
Rechters vullen de norm in
 Rechters spreken dus niet alleen echt, zij maken ook recht.

3. De gewoonte: iets dat zo vaak gebeurt dat het als een gewoonte gezien wordt.
 Een ongeschreven recht
 Speelt vooral rol in het burgerlijk recht, staatsrecht en volkenrecht.
Voorwaarden:
1. Bestendig gebruik: ononderbroken, gedurende langere tijd, in bepaalde kring.
2. Dit bestendige gebruik moet als rechtsnorm worden ervaren. Men moet de
overtuiging hebben dat men verplicht is zich aan de regel te houden.
4. Verdragen: dat zijn de overeenkomsten tussen landen. Uit deze overeenkomsten komen
regels/wetten voort waaraan landen zich moeten houden, maar waarop burger soms ook
een beroep kunnen doen.
 Overeenkomst tussen twee of meer landen
 Belangrijke voorbeelden:
-verdrag betreffende de werking van de Europese Unie.
-Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele
vrijheden (EVRM).

 Staatsrecht:
Verhouding regering parlement (vrijwel geen geschreven recht: rechter speelt hier geen rol)
Vertrouwensbeginsel.

 Burgerlijk recht:
 Wet verwijst soms naar de gewoonte.
Vb. art 6: 248 lid 1 BW.
 Veehandel
Handjeklap: gebrek melden na 3 weken
 Verzekeringsbranche
Brandschade niet verhalen op aanstichter tenzij opzet