Overzicht Bestuursprocesrecht
Week 1 – Inleiding civiele geschillenbeslechting
Doel BPR
De vaststelling en realisering van materiële rechten van burgers jegens elkaar:
1. Vaststelling van rechten:
a. Fase voorafgaand aan procedure
b. Procedure
2. Realisering van rechten:
a. Executie en tenuitvoerlegging
3. Eigenrichting tegengaan
Contentieuze jurisdictie of eigenlijke rechtspraak:
- Berechting van geschillen
Voluntaire (gracieuze) jurisdictie of oneigenlijke rechtspraak:
- Rechtsverhouding vaststellen of wijzigen
- Voorziening wordt exclusief door rechter gegeven
Soorten civiele procedures
- Overheidsrechter
- Dagvaardingsprocedure
- Verzoekschriftprocedure
o Deelgeschilprocedure
Particuliere rechter (alternatieve vorm van rechtspraak):
- Arbitrage à vonnis, tenuitvoerlegging
- Bindend advies à geen vonnis, wanprestatie?
Bijv. door geschillencommissies
Taken overheidsrechter:
Uitspraak doen:
- Geschil beslechten (eigenlijke rechtspraak)
o Voorziening geven (oneigenlijke rechtspraak)
Ook:
- Schikken
- Verwijzen naar mediation
Dagvaardingsprocedure
- Vordering
- In beginsel eigenlijke rechtspraak
- Doorgaans rechtsbetrekkingen die ter vrije bepaling van partijen staan
- Denk aan vermogensrechtelijke kwesties
Terminologie:
- Dagvaarding
- Eiser
1
,- Gedaagde
- Vonnis (in eerste aanleg) of arrest (in hoger beroep en cassatie)
Verzoekschriftprocedure
Verzoekschriftprocedure:
- Verzoek
- Zowel voluntaire als contentieuze zaken
- Bijv. personen- en familiezaken
- Ook rechtsbetrekkingen die niet ter vrije bepaling van partijen staan
- Openbare orde, staat van personen, door wetgever uitgesloten
- Denk aan familierechtelijke kwesties
Terminologie:
- Verzoekschrift
- Verzoeker
- Belanghebbende/verweerder
- Beschikking
Rechter
- Elf rechtbanken in NL (Amsterdam, Den Haag, Gelderland, Limburg, Midden-Nederland,
Noord-Holland, Noord-Nederland, Oost-Brabant, Overijssel, Rotterdam en Zeeland-
West-Brabant)
- Vier gerechtshoven (Amsterdam, Arnhem-Leeuwarden, Den Haag en ‘s-Hertogenbosch)
- Hoge Raad
De rechtsvordering
- De in rechte ingestelde eis
- Het is het processuele middel dat in het procesrecht is vereist om een beslissing te
verkrijgen
- Uitgangspunt: een partij meent een materiële aanspraak te hebben; een in het materiële
recht geworteld subjectief recht
- Aan dit recht is in beginsel het recht verbonden om het af te dwingen door een
rechtsvordering in te stellen: het vorderingsrecht
- Natuurlijke verbintenissen: bevatten geen vorderingsrecht
Procesrecht
- Materieel procesrecht → dagvaarden, verweer voeren, rechtsmiddelen instellen,
executeren.
- Formeel procesrecht → de daarbij in acht te nemen vorm- en termijnvoorschriften.
- Doorwerking redelijkheid & billijkheid (art. 6:248 BW)
- Misbruik van procesrecht → een eiser of gedaagde kan de mogelijkheid tot het
verrichten van een bepaalde processuele handeling worden ontzegd wanneer die
handeling als misbruik van bevoegdheid wordt beschouwd.
Beginselen van procesrecht
Normen voor een behoorlijke procedure
Functie:
2
,- Bij nieuwe wetgeving zijn zij van belang voor de inrichting daarvan,
- Voor de rechtspraak dienen zij als richtsnoer.
Twee categorieën beginselen:
- Fundamentele eisen → deze normen zijn van zulk wezenlijk belang dat afwijking niet of
alleen in hele uitzonderlijke gevallen is toegestaan.
- Functionele eisen → deze normen zijn nodig voor een behoorlijk ingericht en goed -
functionerend procesrecht.
Art. 6 EVRM in de civiele procedure
Fundamentele vereisten:
- Toegang tot de rechter
- Eerlijke behandeling
- Openbaarheid van de behandeling
- Redelijke termijn
- Onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de rechter
Functionele vereisten
Eisen aan de structuur van de rechterlijke macht en de persoon van de rechter
- Ingesteld bij wet
- Onafhankelijk
- Onpartijdig
Eisen aan de toegang tot de procedure
- Juridische en praktische belemmeringen
Eisen aan de procedure zelf
- Hoor en wederhoor
- Equality of arms
- Openbaarheid
- Redelijke termijn
Behoorlijk ingericht en goed functionerend procesrecht
‘Het burgerlijk procesrecht stelt middelen tot handhaving van de privaatrechtelijke
rechtsorde ter beschikking, die met staatsmacht kunnen worden afgedwongen’
- Hoor en wederhoor (art. 19 Rv)
- Partijen reageren op elkaars standpunt, elkaars stukken, andere informatie
- Rechter doet niks buiten partijen om
- Waarheidsplicht van partijen (art. 21 Rv)
- Omvang zeggenschap rechter in de procedure
- Inhoud (art. 23-25 Rv)
- De rechter mag niet weigeren om recht te spreken (art. 26 RV)
- Openbaarheid van behandeling van de zaak en openbaarheid uitspraak (art. 27 en 29 Rv)
- Verplichte procesvertegenwoordiging (art. 79 lid 2 Rv)
Arbitrage
Arbitrage = Een private vorm van geschilbeslechting door een neutrale derde of derden die
zijn bevoegdheid niet aan de wet ontleent maar aan de opdracht door partijen.
Voordelen:
3
, - Geschilbeslechters kunnen deskundig zijn
- Sneller
- Geen verplichte procesvertegenwoordiging
- Eis van openbaarheid geldt niet (art. 6 EVRM)
- Flexibiliteit – zelf eigen arbiters kiezen en de eigen proces samenstelling (tijdlimiet)
De toelaatbaarheid van arbitrage (art. 1020 Rv)
- Arbitrage moet op instemming berusten
- Enkel indien rechten ter vrije beschikking partijen staan
- In sommige gevallen ook toegestaan indien er geen sprake is van een geschil (lid 4)
- Vaststelling hoedanigheid toestand van zaken
- Bepaling hoogte schadevergoeding/verschuldigde geldsom
- Aanvulling van een al dan niet uit een overeenkomst voortvleoeiende
rechtsbetrekking.
Soorten arbitrage:
- Compromis: reeds gerezen geschil wordt voorgelegd
- Arbitraal of compromissoir beding: de overeenkomst waarbij partijen zich vooraf
verbinden aan arbitrage
Gewone rechter acht zich bij overeenkomst tot arbitrage onbevoegd (art. 1022 Rv)
Niet bij:
- Voorziening kort geding (art. 1022a Rv)
- Voorlopige bewijsmaatregel (art. 1022b Rv)
Let op! Geen kwaliteitseisen aan arbiters (art. 1023 Rv)
- Aangesteld in akte van compromis (art. 1027 Rv)
- Altijd een oneven aantal (art. 1026 Rv)
- Schriftelijke aanvaarding (art. 1029 Rv)
- Eindigt met een vonnis, voor de tenuitvoerlegging: exequatur (art. 1062 Rv): verlof
voorzieningenrechter.
- Slechts weigeren als er strijd is met de openbare orde of als er ten onrechte een
dwangsom is gegeven (art. 1063 jo 1065 Rv)
- Rechtsmiddelen: hoger beroep enkel bij overeenkomst (art. 1061b Rv), vernietiging (art.
1065 Rv), herroeping (art. 1068 Rv)
- Geen schorsende werking, tenzij je er om verzoekt (art. 1066 Rv)
Rb Midden-Nederland 1 oktober 20182018
Feiten:
- Man en vrouw hebben van 2005 tot einde 2014 een relatie met elkaar gehad. In 2010
sloten zij een samenlevingsovereenkomst
- De man beroept zich op de onbevoegdheid van de rechtbank, omdat in artikel 17 lid 3
van de samenlevingsovereenkomst staat dat geschillen tussen de partijen worden
beslecht door het Nederlands Arbitrage Instituut. De vrouw meent dat aan het
arbitragegeding geen rechtsgevolg toekomt, onder meer door een beroep te doen op de
beperkende werking van de redelijkheid en billijkheid van art. 6:248 BW
4
Week 1 – Inleiding civiele geschillenbeslechting
Doel BPR
De vaststelling en realisering van materiële rechten van burgers jegens elkaar:
1. Vaststelling van rechten:
a. Fase voorafgaand aan procedure
b. Procedure
2. Realisering van rechten:
a. Executie en tenuitvoerlegging
3. Eigenrichting tegengaan
Contentieuze jurisdictie of eigenlijke rechtspraak:
- Berechting van geschillen
Voluntaire (gracieuze) jurisdictie of oneigenlijke rechtspraak:
- Rechtsverhouding vaststellen of wijzigen
- Voorziening wordt exclusief door rechter gegeven
Soorten civiele procedures
- Overheidsrechter
- Dagvaardingsprocedure
- Verzoekschriftprocedure
o Deelgeschilprocedure
Particuliere rechter (alternatieve vorm van rechtspraak):
- Arbitrage à vonnis, tenuitvoerlegging
- Bindend advies à geen vonnis, wanprestatie?
Bijv. door geschillencommissies
Taken overheidsrechter:
Uitspraak doen:
- Geschil beslechten (eigenlijke rechtspraak)
o Voorziening geven (oneigenlijke rechtspraak)
Ook:
- Schikken
- Verwijzen naar mediation
Dagvaardingsprocedure
- Vordering
- In beginsel eigenlijke rechtspraak
- Doorgaans rechtsbetrekkingen die ter vrije bepaling van partijen staan
- Denk aan vermogensrechtelijke kwesties
Terminologie:
- Dagvaarding
- Eiser
1
,- Gedaagde
- Vonnis (in eerste aanleg) of arrest (in hoger beroep en cassatie)
Verzoekschriftprocedure
Verzoekschriftprocedure:
- Verzoek
- Zowel voluntaire als contentieuze zaken
- Bijv. personen- en familiezaken
- Ook rechtsbetrekkingen die niet ter vrije bepaling van partijen staan
- Openbare orde, staat van personen, door wetgever uitgesloten
- Denk aan familierechtelijke kwesties
Terminologie:
- Verzoekschrift
- Verzoeker
- Belanghebbende/verweerder
- Beschikking
Rechter
- Elf rechtbanken in NL (Amsterdam, Den Haag, Gelderland, Limburg, Midden-Nederland,
Noord-Holland, Noord-Nederland, Oost-Brabant, Overijssel, Rotterdam en Zeeland-
West-Brabant)
- Vier gerechtshoven (Amsterdam, Arnhem-Leeuwarden, Den Haag en ‘s-Hertogenbosch)
- Hoge Raad
De rechtsvordering
- De in rechte ingestelde eis
- Het is het processuele middel dat in het procesrecht is vereist om een beslissing te
verkrijgen
- Uitgangspunt: een partij meent een materiële aanspraak te hebben; een in het materiële
recht geworteld subjectief recht
- Aan dit recht is in beginsel het recht verbonden om het af te dwingen door een
rechtsvordering in te stellen: het vorderingsrecht
- Natuurlijke verbintenissen: bevatten geen vorderingsrecht
Procesrecht
- Materieel procesrecht → dagvaarden, verweer voeren, rechtsmiddelen instellen,
executeren.
- Formeel procesrecht → de daarbij in acht te nemen vorm- en termijnvoorschriften.
- Doorwerking redelijkheid & billijkheid (art. 6:248 BW)
- Misbruik van procesrecht → een eiser of gedaagde kan de mogelijkheid tot het
verrichten van een bepaalde processuele handeling worden ontzegd wanneer die
handeling als misbruik van bevoegdheid wordt beschouwd.
Beginselen van procesrecht
Normen voor een behoorlijke procedure
Functie:
2
,- Bij nieuwe wetgeving zijn zij van belang voor de inrichting daarvan,
- Voor de rechtspraak dienen zij als richtsnoer.
Twee categorieën beginselen:
- Fundamentele eisen → deze normen zijn van zulk wezenlijk belang dat afwijking niet of
alleen in hele uitzonderlijke gevallen is toegestaan.
- Functionele eisen → deze normen zijn nodig voor een behoorlijk ingericht en goed -
functionerend procesrecht.
Art. 6 EVRM in de civiele procedure
Fundamentele vereisten:
- Toegang tot de rechter
- Eerlijke behandeling
- Openbaarheid van de behandeling
- Redelijke termijn
- Onafhankelijkheid en onpartijdigheid van de rechter
Functionele vereisten
Eisen aan de structuur van de rechterlijke macht en de persoon van de rechter
- Ingesteld bij wet
- Onafhankelijk
- Onpartijdig
Eisen aan de toegang tot de procedure
- Juridische en praktische belemmeringen
Eisen aan de procedure zelf
- Hoor en wederhoor
- Equality of arms
- Openbaarheid
- Redelijke termijn
Behoorlijk ingericht en goed functionerend procesrecht
‘Het burgerlijk procesrecht stelt middelen tot handhaving van de privaatrechtelijke
rechtsorde ter beschikking, die met staatsmacht kunnen worden afgedwongen’
- Hoor en wederhoor (art. 19 Rv)
- Partijen reageren op elkaars standpunt, elkaars stukken, andere informatie
- Rechter doet niks buiten partijen om
- Waarheidsplicht van partijen (art. 21 Rv)
- Omvang zeggenschap rechter in de procedure
- Inhoud (art. 23-25 Rv)
- De rechter mag niet weigeren om recht te spreken (art. 26 RV)
- Openbaarheid van behandeling van de zaak en openbaarheid uitspraak (art. 27 en 29 Rv)
- Verplichte procesvertegenwoordiging (art. 79 lid 2 Rv)
Arbitrage
Arbitrage = Een private vorm van geschilbeslechting door een neutrale derde of derden die
zijn bevoegdheid niet aan de wet ontleent maar aan de opdracht door partijen.
Voordelen:
3
, - Geschilbeslechters kunnen deskundig zijn
- Sneller
- Geen verplichte procesvertegenwoordiging
- Eis van openbaarheid geldt niet (art. 6 EVRM)
- Flexibiliteit – zelf eigen arbiters kiezen en de eigen proces samenstelling (tijdlimiet)
De toelaatbaarheid van arbitrage (art. 1020 Rv)
- Arbitrage moet op instemming berusten
- Enkel indien rechten ter vrije beschikking partijen staan
- In sommige gevallen ook toegestaan indien er geen sprake is van een geschil (lid 4)
- Vaststelling hoedanigheid toestand van zaken
- Bepaling hoogte schadevergoeding/verschuldigde geldsom
- Aanvulling van een al dan niet uit een overeenkomst voortvleoeiende
rechtsbetrekking.
Soorten arbitrage:
- Compromis: reeds gerezen geschil wordt voorgelegd
- Arbitraal of compromissoir beding: de overeenkomst waarbij partijen zich vooraf
verbinden aan arbitrage
Gewone rechter acht zich bij overeenkomst tot arbitrage onbevoegd (art. 1022 Rv)
Niet bij:
- Voorziening kort geding (art. 1022a Rv)
- Voorlopige bewijsmaatregel (art. 1022b Rv)
Let op! Geen kwaliteitseisen aan arbiters (art. 1023 Rv)
- Aangesteld in akte van compromis (art. 1027 Rv)
- Altijd een oneven aantal (art. 1026 Rv)
- Schriftelijke aanvaarding (art. 1029 Rv)
- Eindigt met een vonnis, voor de tenuitvoerlegging: exequatur (art. 1062 Rv): verlof
voorzieningenrechter.
- Slechts weigeren als er strijd is met de openbare orde of als er ten onrechte een
dwangsom is gegeven (art. 1063 jo 1065 Rv)
- Rechtsmiddelen: hoger beroep enkel bij overeenkomst (art. 1061b Rv), vernietiging (art.
1065 Rv), herroeping (art. 1068 Rv)
- Geen schorsende werking, tenzij je er om verzoekt (art. 1066 Rv)
Rb Midden-Nederland 1 oktober 20182018
Feiten:
- Man en vrouw hebben van 2005 tot einde 2014 een relatie met elkaar gehad. In 2010
sloten zij een samenlevingsovereenkomst
- De man beroept zich op de onbevoegdheid van de rechtbank, omdat in artikel 17 lid 3
van de samenlevingsovereenkomst staat dat geschillen tussen de partijen worden
beslecht door het Nederlands Arbitrage Instituut. De vrouw meent dat aan het
arbitragegeding geen rechtsgevolg toekomt, onder meer door een beroep te doen op de
beperkende werking van de redelijkheid en billijkheid van art. 6:248 BW
4
