Kwaliteitszorg
HST 1; Kwaliteitsindicatoren
1.1. Zinvol waarnemen
Uitvoeren v. analyse → resultaten waarnemen
Bv. titratie; volume aflezen – instrument; gevoeligheid, bereik…
Zinvol waarnemen → vereist omschrijving
a. Zichtbaar maken v. kwaliteit
˃ = registeren v. kwaliteitsgegevens
b. Aanwezigheid waarnemingssysteem
˃ = combo v. technieken → w kwaliteit zichtbaar
c. Zinvol waarnemen
˃ Juiste onderwerpen, maatstaven (= afmetingen) & doelstellingen kiezen
Waarnemingsonderwerpen = kwaliteitseigenschappen
Maatstaaf = optimale kwaliteitsprestatie
o Marges inbouwen
˃ Binnen marges w afwijking aanvaard
˃ Vastgelegd in normen
o Tolerantiegebied = zone tss marges
Producten → streefwaarde & tolerantiegebied
o Bedrijf → aanvaarde # geleverde prd’n binnen normen ligt
o Doelstelling vr 99% bereikt → 1 % mag buiten tolerantie
o = verlies functie v. Taguchi
,1.2. Waarnemen van kwaliteit
Waarnemen v/d kwaliteit = 5 fasen
1. Bedenk waarnemingsonderwerpen = kwaliteitseigenschappen
˃ Inventariseren v. klantgerichte kwaliteitseigenschappen v. prd
˃ Medewerkers betrekken → praktijkervaring
2. Selecteren v/d meest relevante kwaliteitseigenschappen
˃ Klangericht denken
˃ Kans op verbetering
3. Bepalen v. maatstaven, marges & doelstellingen
˃ Geselecteerde kwaliteitseigenschappen toetsbaar maken
× Optimale kwaliteit aangeven → optimale kwaliteit = maatstaaf
˃ Kwaliteit = proces v. cst verbetering → maatstaaf meerder malen bepalen
× Een niveau makkelijk w bepaald → hoger niveau gaan richten
˃ Vastgelegde maatstaaf m. ingebouwd marges → vastgelegd in een norm
× Maatstaaf + Marges = Norm
˃ Doelstelling bepalen → maatstaaf/norm = gekozen
× Legt vast hoe vaak de norm moet w behaald
˃ Keuze doelstelling, normen & marges → evenwicht tss ambities & haalbaarheid
× te strenge keuze → frustreert → nadruk op kwaliteit die nt w gehaald
× te losse keuze → te veel ruimte vr verminder v. kwaliteit
˃ Indicator = 1/+1 combo’s v. kwaliteit-eigenschap + maatstaf & marges + doelstelling
× Bedrijf = productspecificaties = verzamelde kwaliteitseigenschappen m. bijhorende
streefwaarden & toleranties
4. ontwikkelen v/e waarnemingssysteem
˃ Waarnemingssysteem = combo v. technieken vr zichtbaar maken v. indicator
× VWD → Eenvoudig
˃ 2 soorten; waarnemingstechnieken & registratietechnieken
× Waarnemingstechnieken
a. Basistechnieken; tellen, meten … → zonder fouten
⬧ Typologisch vaststellen = soort fout = barst/breuk, hoekje af, kleurfout…
⬧ Ondubbelzinnig vaststellen = gn discussie is = beschadigd/niet beschadigd, goed/fout…
⬧ Vergelijken → objectief & subjectief
i. Objectief → toetst a/e tastbaar object bv. etiket recht op is fles geplakt
ii. Subjectief → toetst a. model/norm = hoofd waarnemer bv.
vriendelijk te woord staan v/e klant
⬧ Tellen → uitgedrukt in #/eenheid v. lengt, opp. …
⬧ Meten → uitgedrukt in getal = via meetinstrument bv. lengte (m), massa (kg)…
b. Samengestelde technieken
⬧ Continu/steekproefsgewijs waarnemen
⬧ Samenvatten v. waarnemingen in kwaliteitsindex
× Registratietechnieken → gegevens verwerken
a. Noteren & ordenen v. gegevens = frequentietabel
b. Grafische weergave = histogram, staafdiagram…
5. Inwinnen van informatie
˃ 2 soorten informatie
× Hoever het staat m. kwaliteitsprestaties
× Hoe er kan w verbeterd
Bv. toepassing buikpipet; maatstaaf = inhoud nl. 25,00ml || doelstelling = 95%
Marge = ± 0,03 ml ||
1
1/+ = één of meerdere
,HST 2 Opzetten van een kwaliteitssysteem
2.1. Analytisch proces
2.1.1. Inleiding
Opzetten kwaliteitssysteem vr labo → verschillende vragen
o Kwaliteit? welke kwaliteit heerst er in labo
Gebruik maken v/e bep.
o Verwachtingen? welke verwachtingen moet het labo voldoen
o Wijze v/h tot stand komen v. analyseresultaat? manier v. werken
➔ proces = analytisch proces
2.1.2 verschillende fasen in het analytisch proces
1. Monster
˃ Monstername
× Invloed betrouwbaarheid analysemateriaal & kwaliteit
× Slechte monstername → slecht analyseresultaat
˃ Registreren v. monster → Labelen etiket & gegevens noteren/barcode
˃ Monster-acceptatie → Controle = voldoet aan vooropgestelde eisen?
˃ Monster toekennen
2. Uitvoeren v/d analyse
˃ Meten → ruwe resultaten verkrijgen (gn bewerkingen) bv.Volume bij een titratie, absorbantie bij fotometrie
˃ Analyseresultaat = afh. v. Labo-medewerker // Analysemethode // Gebruikte apparatuur
3. Vasteleggen v/h resultaat
˃ Berekenen → eindresultaat berekenen & controleren
4. Valideren v/h resultaat
˃ = resultaat toetsen m. # criteria
˃ Valideren = 1e, 2e & 3e lijnscontrole
5. Autoriseren/ rapporteren
˃ Analyseresultaat vrijgeven & bep. manier rapporteren
6. Monsterverwijdering → verwijderen v. monster volgens vastgestelde procedure
7. Archivering → tijdens analytisch proces = veel info beschikbaar
˃ LIMS = Laboratorium Informatie Management Systeem
, 2.2. Omgaan met meetinstrumenten
Begrip Verklaring
Grote kemel Verkeerde schaalaflezing, verkeerd toestel,
Zuiverheid Juistheid
Onzuiverheid Systematische afwijking
Precisie Toevallige afwijking
Vaststellen systematische afwijking van een meettoestel t.o.v. een
Kalibreren
standaard.
Drift Slijtage, veroudering, T°C
Justeren Bijregelen van een toestel zodat het weer zuiver aanwijst.
2.2.1. Inleiding
! fase analytisch proces = meten →
o Systematische fout
˃ Afwijkingen op toestel Bv. monochromator ↗ λ dan wilt →↘ A → oplossen de kalibreren
˃ Foute aflezing buret → persoon zelf
˃ onzuiverheid
o Toevallige fout → verkeerd aflezen → persoon
Waarnemer → nt vergissen
Meettoestel → kwaliteitseigenschappen ku vaststellen m. voldoende …
o Zuiverheid/ juistheid systematische afwijking
o Precisie toevallige afwijking
2.2.2. Nauwkeurigheid/ Accuracy
Statische model = meetnauwkeurigheid
o x = xw + δ + ε
˃ X = meetwaarde
˃ XW = De ware waarde
˃ δ = systematische afwijking = juistheid = µ-xw
˃ ε = toevallige afwijking = precisie = x- µ
o µ = verwachte meetwaarde Gauss-curve
Zuiverheid/juistheid
o Methode = zuiver → µ= XW
o Systematische afwijking = δ = µ-xw
˃ Meettoestellen periodiek kalibreren → metingen overeenkomen m. ware waarde
˃ Bepaling bias/systematische afwijking = µ-xw
˃ Procentuele afwijking = ( µ - xw )/xw * 100
o Kalibreren = vaststellen v. systematische afwijking v. toestel t.o.v. standaard
˃ Instrument 3BC vergelijken m. instrument 4BC
⬧ Gebruiken v. nationale/internationale standaard → traceerbaar is bv. prim. standaard
⬧ Meten m. referentiemateriaal → herleidbaar tot erkende standaard bv. sec. standaard
˃ Vaststellen systematische afwijking
⬧ Toestel kalibreren t.o.v. CRM-standaard
⬧ CRM = Certified Reference Material = samenstelling exact gekend
˃ Systematische afwijkingen
⬧ Drift
» Ontstaat → slijtage-/verouderingsproces LT, temp.-invloeden bv. opwarmtijd/KT
» Regelmatig justeren = bijregelen v. toestel zodat weer zuiver is
» Ijken = bep. v/e systematische afwijking m. orgaan v. nationale dienst v. wettelijke
metrologie
⬧ Ruis = toevallige afwijking
Oefeningen
HST 1; Kwaliteitsindicatoren
1.1. Zinvol waarnemen
Uitvoeren v. analyse → resultaten waarnemen
Bv. titratie; volume aflezen – instrument; gevoeligheid, bereik…
Zinvol waarnemen → vereist omschrijving
a. Zichtbaar maken v. kwaliteit
˃ = registeren v. kwaliteitsgegevens
b. Aanwezigheid waarnemingssysteem
˃ = combo v. technieken → w kwaliteit zichtbaar
c. Zinvol waarnemen
˃ Juiste onderwerpen, maatstaven (= afmetingen) & doelstellingen kiezen
Waarnemingsonderwerpen = kwaliteitseigenschappen
Maatstaaf = optimale kwaliteitsprestatie
o Marges inbouwen
˃ Binnen marges w afwijking aanvaard
˃ Vastgelegd in normen
o Tolerantiegebied = zone tss marges
Producten → streefwaarde & tolerantiegebied
o Bedrijf → aanvaarde # geleverde prd’n binnen normen ligt
o Doelstelling vr 99% bereikt → 1 % mag buiten tolerantie
o = verlies functie v. Taguchi
,1.2. Waarnemen van kwaliteit
Waarnemen v/d kwaliteit = 5 fasen
1. Bedenk waarnemingsonderwerpen = kwaliteitseigenschappen
˃ Inventariseren v. klantgerichte kwaliteitseigenschappen v. prd
˃ Medewerkers betrekken → praktijkervaring
2. Selecteren v/d meest relevante kwaliteitseigenschappen
˃ Klangericht denken
˃ Kans op verbetering
3. Bepalen v. maatstaven, marges & doelstellingen
˃ Geselecteerde kwaliteitseigenschappen toetsbaar maken
× Optimale kwaliteit aangeven → optimale kwaliteit = maatstaaf
˃ Kwaliteit = proces v. cst verbetering → maatstaaf meerder malen bepalen
× Een niveau makkelijk w bepaald → hoger niveau gaan richten
˃ Vastgelegde maatstaaf m. ingebouwd marges → vastgelegd in een norm
× Maatstaaf + Marges = Norm
˃ Doelstelling bepalen → maatstaaf/norm = gekozen
× Legt vast hoe vaak de norm moet w behaald
˃ Keuze doelstelling, normen & marges → evenwicht tss ambities & haalbaarheid
× te strenge keuze → frustreert → nadruk op kwaliteit die nt w gehaald
× te losse keuze → te veel ruimte vr verminder v. kwaliteit
˃ Indicator = 1/+1 combo’s v. kwaliteit-eigenschap + maatstaf & marges + doelstelling
× Bedrijf = productspecificaties = verzamelde kwaliteitseigenschappen m. bijhorende
streefwaarden & toleranties
4. ontwikkelen v/e waarnemingssysteem
˃ Waarnemingssysteem = combo v. technieken vr zichtbaar maken v. indicator
× VWD → Eenvoudig
˃ 2 soorten; waarnemingstechnieken & registratietechnieken
× Waarnemingstechnieken
a. Basistechnieken; tellen, meten … → zonder fouten
⬧ Typologisch vaststellen = soort fout = barst/breuk, hoekje af, kleurfout…
⬧ Ondubbelzinnig vaststellen = gn discussie is = beschadigd/niet beschadigd, goed/fout…
⬧ Vergelijken → objectief & subjectief
i. Objectief → toetst a/e tastbaar object bv. etiket recht op is fles geplakt
ii. Subjectief → toetst a. model/norm = hoofd waarnemer bv.
vriendelijk te woord staan v/e klant
⬧ Tellen → uitgedrukt in #/eenheid v. lengt, opp. …
⬧ Meten → uitgedrukt in getal = via meetinstrument bv. lengte (m), massa (kg)…
b. Samengestelde technieken
⬧ Continu/steekproefsgewijs waarnemen
⬧ Samenvatten v. waarnemingen in kwaliteitsindex
× Registratietechnieken → gegevens verwerken
a. Noteren & ordenen v. gegevens = frequentietabel
b. Grafische weergave = histogram, staafdiagram…
5. Inwinnen van informatie
˃ 2 soorten informatie
× Hoever het staat m. kwaliteitsprestaties
× Hoe er kan w verbeterd
Bv. toepassing buikpipet; maatstaaf = inhoud nl. 25,00ml || doelstelling = 95%
Marge = ± 0,03 ml ||
1
1/+ = één of meerdere
,HST 2 Opzetten van een kwaliteitssysteem
2.1. Analytisch proces
2.1.1. Inleiding
Opzetten kwaliteitssysteem vr labo → verschillende vragen
o Kwaliteit? welke kwaliteit heerst er in labo
Gebruik maken v/e bep.
o Verwachtingen? welke verwachtingen moet het labo voldoen
o Wijze v/h tot stand komen v. analyseresultaat? manier v. werken
➔ proces = analytisch proces
2.1.2 verschillende fasen in het analytisch proces
1. Monster
˃ Monstername
× Invloed betrouwbaarheid analysemateriaal & kwaliteit
× Slechte monstername → slecht analyseresultaat
˃ Registreren v. monster → Labelen etiket & gegevens noteren/barcode
˃ Monster-acceptatie → Controle = voldoet aan vooropgestelde eisen?
˃ Monster toekennen
2. Uitvoeren v/d analyse
˃ Meten → ruwe resultaten verkrijgen (gn bewerkingen) bv.Volume bij een titratie, absorbantie bij fotometrie
˃ Analyseresultaat = afh. v. Labo-medewerker // Analysemethode // Gebruikte apparatuur
3. Vasteleggen v/h resultaat
˃ Berekenen → eindresultaat berekenen & controleren
4. Valideren v/h resultaat
˃ = resultaat toetsen m. # criteria
˃ Valideren = 1e, 2e & 3e lijnscontrole
5. Autoriseren/ rapporteren
˃ Analyseresultaat vrijgeven & bep. manier rapporteren
6. Monsterverwijdering → verwijderen v. monster volgens vastgestelde procedure
7. Archivering → tijdens analytisch proces = veel info beschikbaar
˃ LIMS = Laboratorium Informatie Management Systeem
, 2.2. Omgaan met meetinstrumenten
Begrip Verklaring
Grote kemel Verkeerde schaalaflezing, verkeerd toestel,
Zuiverheid Juistheid
Onzuiverheid Systematische afwijking
Precisie Toevallige afwijking
Vaststellen systematische afwijking van een meettoestel t.o.v. een
Kalibreren
standaard.
Drift Slijtage, veroudering, T°C
Justeren Bijregelen van een toestel zodat het weer zuiver aanwijst.
2.2.1. Inleiding
! fase analytisch proces = meten →
o Systematische fout
˃ Afwijkingen op toestel Bv. monochromator ↗ λ dan wilt →↘ A → oplossen de kalibreren
˃ Foute aflezing buret → persoon zelf
˃ onzuiverheid
o Toevallige fout → verkeerd aflezen → persoon
Waarnemer → nt vergissen
Meettoestel → kwaliteitseigenschappen ku vaststellen m. voldoende …
o Zuiverheid/ juistheid systematische afwijking
o Precisie toevallige afwijking
2.2.2. Nauwkeurigheid/ Accuracy
Statische model = meetnauwkeurigheid
o x = xw + δ + ε
˃ X = meetwaarde
˃ XW = De ware waarde
˃ δ = systematische afwijking = juistheid = µ-xw
˃ ε = toevallige afwijking = precisie = x- µ
o µ = verwachte meetwaarde Gauss-curve
Zuiverheid/juistheid
o Methode = zuiver → µ= XW
o Systematische afwijking = δ = µ-xw
˃ Meettoestellen periodiek kalibreren → metingen overeenkomen m. ware waarde
˃ Bepaling bias/systematische afwijking = µ-xw
˃ Procentuele afwijking = ( µ - xw )/xw * 100
o Kalibreren = vaststellen v. systematische afwijking v. toestel t.o.v. standaard
˃ Instrument 3BC vergelijken m. instrument 4BC
⬧ Gebruiken v. nationale/internationale standaard → traceerbaar is bv. prim. standaard
⬧ Meten m. referentiemateriaal → herleidbaar tot erkende standaard bv. sec. standaard
˃ Vaststellen systematische afwijking
⬧ Toestel kalibreren t.o.v. CRM-standaard
⬧ CRM = Certified Reference Material = samenstelling exact gekend
˃ Systematische afwijkingen
⬧ Drift
» Ontstaat → slijtage-/verouderingsproces LT, temp.-invloeden bv. opwarmtijd/KT
» Regelmatig justeren = bijregelen v. toestel zodat weer zuiver is
» Ijken = bep. v/e systematische afwijking m. orgaan v. nationale dienst v. wettelijke
metrologie
⬧ Ruis = toevallige afwijking
Oefeningen
