,
,
,Hoofdstuk 1: Classroom Management in Perspective
Gedragsproblemen bij leerlingen vormen al decennialang een van de grootste uitdagingen binnen het
onderwijs. Recente onderzoeken tonen aan dat de mate waarin een leraar in staat is een veilige,
gestructureerde en ondersteunende leeromgeving te creëren, rechtstreeks invloed heeft op zowel het
gedrag als de leerprestaties van leerlingen (Klamer-Hoogma, 2023).
Een klas waarin orde, duidelijkheid en wederzijds respect centraal staan, biedt leerlingen niet alleen
bescherming tegen problematisch gedrag, maar versterkt ook hun motivatie en welbevinden.
1.1 Drie kerngebieden van expertise voor beginnende leraren
Volgens de literatuur bestaan er drie cruciale domeinen waarop startende leerkrachten zich moeten
ontwikkelen:
1. Het effectief managen van een klasomgeving, inclusief het hanteren van preventieve strategieën
en het consequent reageren op grensoverschrijdend gedrag.
2. Het beheersen van diepgaande vakinhoudelijke kennis, waarmee de leraar geloofwaardigheid
en didactische kracht opbouwt.
3. Het begrijpen van de achtergrond, leerbehoeften en culturele context van leerlingen, zodat
onderwijs kan aansluiten bij de diversiteit in de klas (Klamer-Hoogma, 2023).
Effectieve leraren zijn geen uitvoerders van standaardmethoden, maar reflectieve professionals die
voortdurend analyseren hoe hun eigen handelen, taalgebruik en materiaalkeuze het leren van leerlingen
beïnvloeden (Hattie, 2023). Het is hun verantwoordelijkheid om methodisch én creatief te handelen:
observeren, analyseren en verbeteren worden een continu proces.
1.2 Geweld en discipline in de onderwijscontext
Leerlingen worden in toenemende mate blootgesteld aan maatschappelijke spanningen, waaronder
online pesten, groepsdruk en geweldservaringen. Ook binnen de schoolmuren zijn pesten, uitsluiting en
een tekort aan discipline groeiende problemen (OECD, 2024).
, Klassenmanagement wordt daarom gezien als een van de meest essentiële competenties die een
leerkracht moet ontwikkelen. Onderzoek laat zien dat onvoldoende beheersing van deze vaardigheid,
samen met ordeverstorend gedrag van leerlingen, wordt ervaren als de grootste belemmering voor
professioneel succes van startende leraren (Klamer-Hoogma, 2023).
1.3 Aanpak van gedrag door de tijd heen
1980/1990
In deze periode bestond gedragsregulatie vooral uit straffen en zichtbare correcties, zoals het
opschrijven van namen op het bord. Deze aanpak had vaak een averechts effect, omdat de leerling
publiekelijk werd gestigmatiseerd en het gedrag juist escaleerde. Leraren gebruikten veelal commando’s
en berispingen, waardoor de relatie met leerlingen verder onder druk kwam te staan.
Het Search Institute bracht in deze tijd al het belang van beschermende factoren in kaart. Zij
ontwikkelden een lijst met veertig ontwikkelingsstimulerende ervaringen die jongeren helpen doelen te
bereiken, maar ook een lijst van vijf tekorten die hun ontwikkeling kunnen schaden:
Deelname aan risicovolle activiteiten zoals alcoholgebruik;
Te veel alleen zijn zonder begeleiding;
Slachtoffer worden van geweld;
Overmatige blootstelling aan media;
Fysieke mishandeling.
,
,Hoofdstuk 1: Classroom Management in Perspective
Gedragsproblemen bij leerlingen vormen al decennialang een van de grootste uitdagingen binnen het
onderwijs. Recente onderzoeken tonen aan dat de mate waarin een leraar in staat is een veilige,
gestructureerde en ondersteunende leeromgeving te creëren, rechtstreeks invloed heeft op zowel het
gedrag als de leerprestaties van leerlingen (Klamer-Hoogma, 2023).
Een klas waarin orde, duidelijkheid en wederzijds respect centraal staan, biedt leerlingen niet alleen
bescherming tegen problematisch gedrag, maar versterkt ook hun motivatie en welbevinden.
1.1 Drie kerngebieden van expertise voor beginnende leraren
Volgens de literatuur bestaan er drie cruciale domeinen waarop startende leerkrachten zich moeten
ontwikkelen:
1. Het effectief managen van een klasomgeving, inclusief het hanteren van preventieve strategieën
en het consequent reageren op grensoverschrijdend gedrag.
2. Het beheersen van diepgaande vakinhoudelijke kennis, waarmee de leraar geloofwaardigheid
en didactische kracht opbouwt.
3. Het begrijpen van de achtergrond, leerbehoeften en culturele context van leerlingen, zodat
onderwijs kan aansluiten bij de diversiteit in de klas (Klamer-Hoogma, 2023).
Effectieve leraren zijn geen uitvoerders van standaardmethoden, maar reflectieve professionals die
voortdurend analyseren hoe hun eigen handelen, taalgebruik en materiaalkeuze het leren van leerlingen
beïnvloeden (Hattie, 2023). Het is hun verantwoordelijkheid om methodisch én creatief te handelen:
observeren, analyseren en verbeteren worden een continu proces.
1.2 Geweld en discipline in de onderwijscontext
Leerlingen worden in toenemende mate blootgesteld aan maatschappelijke spanningen, waaronder
online pesten, groepsdruk en geweldservaringen. Ook binnen de schoolmuren zijn pesten, uitsluiting en
een tekort aan discipline groeiende problemen (OECD, 2024).
, Klassenmanagement wordt daarom gezien als een van de meest essentiële competenties die een
leerkracht moet ontwikkelen. Onderzoek laat zien dat onvoldoende beheersing van deze vaardigheid,
samen met ordeverstorend gedrag van leerlingen, wordt ervaren als de grootste belemmering voor
professioneel succes van startende leraren (Klamer-Hoogma, 2023).
1.3 Aanpak van gedrag door de tijd heen
1980/1990
In deze periode bestond gedragsregulatie vooral uit straffen en zichtbare correcties, zoals het
opschrijven van namen op het bord. Deze aanpak had vaak een averechts effect, omdat de leerling
publiekelijk werd gestigmatiseerd en het gedrag juist escaleerde. Leraren gebruikten veelal commando’s
en berispingen, waardoor de relatie met leerlingen verder onder druk kwam te staan.
Het Search Institute bracht in deze tijd al het belang van beschermende factoren in kaart. Zij
ontwikkelden een lijst met veertig ontwikkelingsstimulerende ervaringen die jongeren helpen doelen te
bereiken, maar ook een lijst van vijf tekorten die hun ontwikkeling kunnen schaden:
Deelname aan risicovolle activiteiten zoals alcoholgebruik;
Te veel alleen zijn zonder begeleiding;
Slachtoffer worden van geweld;
Overmatige blootstelling aan media;
Fysieke mishandeling.
