Historische context: Duitsland (1871-1945) (samenvatting)
§2.1 Het Duitse keizerrijk (1871-1919)
- Leidende vraag: Wat betekende de vorming van het keizerrijk voor het machtsevenwicht
tussen de Europese grootmachten?
Het ontstaan van het keizerrijk
- Sinds Lodewijk XIV was Frankrijk de machtigste mogendheid in Europa. In de loop van de 19e
eeuw werd Pruisen steeds machtiger. Op het Congres van Wenen kreeg Pruisen grote
gebieden in West-Duitsland, de bevolking nam ontzettend toe, de industrialisatie
ontwikkelde zich ontzettend snel en het bouwden een sterk leger en een sterke
wapenindustrie op.
- Duitse nationalisten wilden één grote Duitse staat. Bismarck, de Pruisische kanselier maakte
daar gebruik van en wakkerde in 1870 het nationalisme aan door een oorlog tegen Frankrijk
uit te lokken. In die oorlog werd Frankrijk verslagen. In het paleis van Versailles werd op 18
januari 1871 het Duitse keizerrijk uitgeroepen en de Pruisische koning werd de keizer van
Duitsland.
Bismarck
- Bismarck voerde een alliantiepolitiek, een voorzichtige politiek gericht op het behouden van
het bestaand machtsevenwicht. Hiermee wilde hij conflicten/oorlog met de andere sterke
mogendheden ontwijken.
- Een goed voorbeeld hiervan is de Conferentie van Berlijn (1884-1885), een bijeenkomst van
belangrijke Europese landen met als doel het verdelen van Afrika. Dit was het idee van
Bismarck, hij wilde conflicten over de kolonies vermijden alliantie.
Duitsland onder Wilhelm ll
- Wilhelm ll was vanaf 1888 keizer van Duitsland. Hij ontsloeg Bismarck in 1890, omdat hij
andere ideeën had. Hij wilde meer macht en aanzien voor Duitsland en was niet tevreden
met het huidige machtsevenwicht.
- Hij voerde een Weltpolitik, gericht op de vestiging van een wereldimperium met overzeese
kolonies.
- Om dit wereldimperium te kunnen bereiken, liet hij een sterke oorlogsvloot bouwen
waarmee hij de Britten kon uitdagen (zij stonden bekend om hun sterke vloot). Ze schoten er
weinig mee op, want Groot-Brittanië bleef zelf ook bouwen en behield een sterkere vloot
ze wonnen deze wapenwedloop.
- De weltpolitik had dus niet zo veel succes, dus de aandacht ging naar Europa.
- Het Duitse volk had meer lebensraum, grondstoffen en voedsel nodig, ze wilden uitbreiding
van het Duitse rijk.
- Duitsland werd militaristischer (‘oorlog was gezond’, het Duitse leger was enorm, want alle
jongens moeste na hun achttiende twee jaar in kazernes leven), nationalistischer en de
economie bleef groeien.
- Rusland, Frankrijk en GB sloten bondgenootschappen.
Eerste wereldoorlog
- In 1914 leidde de rivaliteit tot WO1.
- Duitsland had een geheim oorlogsplan kaar liggen van de generaal Von Schlieffen: eerst zou
Frankrijk verslagen worden en daarna Rusland (doel: voorkomen van Tweefrontenoorlog).
Dit plan mislukte door de snelle mobiliteit van de Russen en de sterke tegenstand van
Frankrijk en de Britten. Dit leidde tot de eerste grote veldslag van WO1: de Slag bij Marne
§2.1 Het Duitse keizerrijk (1871-1919)
- Leidende vraag: Wat betekende de vorming van het keizerrijk voor het machtsevenwicht
tussen de Europese grootmachten?
Het ontstaan van het keizerrijk
- Sinds Lodewijk XIV was Frankrijk de machtigste mogendheid in Europa. In de loop van de 19e
eeuw werd Pruisen steeds machtiger. Op het Congres van Wenen kreeg Pruisen grote
gebieden in West-Duitsland, de bevolking nam ontzettend toe, de industrialisatie
ontwikkelde zich ontzettend snel en het bouwden een sterk leger en een sterke
wapenindustrie op.
- Duitse nationalisten wilden één grote Duitse staat. Bismarck, de Pruisische kanselier maakte
daar gebruik van en wakkerde in 1870 het nationalisme aan door een oorlog tegen Frankrijk
uit te lokken. In die oorlog werd Frankrijk verslagen. In het paleis van Versailles werd op 18
januari 1871 het Duitse keizerrijk uitgeroepen en de Pruisische koning werd de keizer van
Duitsland.
Bismarck
- Bismarck voerde een alliantiepolitiek, een voorzichtige politiek gericht op het behouden van
het bestaand machtsevenwicht. Hiermee wilde hij conflicten/oorlog met de andere sterke
mogendheden ontwijken.
- Een goed voorbeeld hiervan is de Conferentie van Berlijn (1884-1885), een bijeenkomst van
belangrijke Europese landen met als doel het verdelen van Afrika. Dit was het idee van
Bismarck, hij wilde conflicten over de kolonies vermijden alliantie.
Duitsland onder Wilhelm ll
- Wilhelm ll was vanaf 1888 keizer van Duitsland. Hij ontsloeg Bismarck in 1890, omdat hij
andere ideeën had. Hij wilde meer macht en aanzien voor Duitsland en was niet tevreden
met het huidige machtsevenwicht.
- Hij voerde een Weltpolitik, gericht op de vestiging van een wereldimperium met overzeese
kolonies.
- Om dit wereldimperium te kunnen bereiken, liet hij een sterke oorlogsvloot bouwen
waarmee hij de Britten kon uitdagen (zij stonden bekend om hun sterke vloot). Ze schoten er
weinig mee op, want Groot-Brittanië bleef zelf ook bouwen en behield een sterkere vloot
ze wonnen deze wapenwedloop.
- De weltpolitik had dus niet zo veel succes, dus de aandacht ging naar Europa.
- Het Duitse volk had meer lebensraum, grondstoffen en voedsel nodig, ze wilden uitbreiding
van het Duitse rijk.
- Duitsland werd militaristischer (‘oorlog was gezond’, het Duitse leger was enorm, want alle
jongens moeste na hun achttiende twee jaar in kazernes leven), nationalistischer en de
economie bleef groeien.
- Rusland, Frankrijk en GB sloten bondgenootschappen.
Eerste wereldoorlog
- In 1914 leidde de rivaliteit tot WO1.
- Duitsland had een geheim oorlogsplan kaar liggen van de generaal Von Schlieffen: eerst zou
Frankrijk verslagen worden en daarna Rusland (doel: voorkomen van Tweefrontenoorlog).
Dit plan mislukte door de snelle mobiliteit van de Russen en de sterke tegenstand van
Frankrijk en de Britten. Dit leidde tot de eerste grote veldslag van WO1: de Slag bij Marne
