Belangrijke personen Nationaal Denken in Europa
Op volgorde van hoorcollege.
ME = middeleeuws/middeleeuwen
EU = Europa/Europees
Auteur Informatie
Hoorcollege 1: hoofdlijnen Nationaal Denken
Joep Leerssen (1955), Nationalisme is jong/modern, maar heeft wortels in het
National Thought in Europe verleden (strijd tussen naties). + tipping point (versnelling)
(2008) rond 1800.
Zie ook HC 9
Hoorcollege 2: taal en religie
Tariq (rond het jaar 700) Stak straat van Gibraltar over en stichtte een islamitische
staat.
Keizer Karel V (1500-1558) Wilde een expeditie naar de Balkan, maar hij kon door de
reformatie zijn vorsten niet verenigen. (meer informatie
over Karel V in hoorcollege keerpunten)
Maarten Luther (1483-1546), Rond 1500 krijgt Luther o.a. dankzij drukpers (zijn ideeën
Lutheranisme, DL konden snel verspreid worden) veel steun. Ook van
sommige Duitse vorsten.
Koning Henry VIII (1491- Breekt met Rome → sticht Anglicaanse kerk
1547) van Engeland
Zie ook HC 3 en 4
Koning Lodewijk XIV (1638- Trekt Edict van Nantes in en verdrijft hugenoten.
1715) van Frankrijk
Zie ook HC 4
Koning James II (1633-1701) Van Britse troon verdreven vanwege zijn strenge
van Engeland katholicisme.
Hoorcollege 3: voorbeeldgeval Ierland
Koning Henry VIII (1491- Hij had geen vertrouwen in het feodale stelsel → wilde
1547) van Engeland Ierland koloniseren: inrichting graafschappen, aanstelling
Zie ook HC 2 en 4 ambtelijk apparaat, gebiedstoewijzing aan Engelse
kolonisten.
Daniel O’Connell (1775- 1800-1830 Geeft leiding aan mobilisering + emancipatie
1847), Ierland v/h katholieke volksdeel.
- The liberator (naar Bolivar (Bolivia) de vrijheidsstrijder) →
duidt op niet alleen religieuze strijd. (nationalistisch)
- Sprak Gallisch, maar zag het niet als onderscheidende
factor. (≠ nationalistisch)
1830-1860 toenemende spanning katholiek-protestant in
politiek → O‟Connell wil onafhankelijk land: achterban
cultureel motief, hij nog niet.
Douglas Hyde (1860-1949), Sticht tijdens Gaelic revival de Gaelic League → Ierland
Ierland ontengelsen: Keltische cultuurelementen nieuw leven in
blazen. (bv. Lessen Gallisch)
Eerste president van Ierland.
W.B. Yeats (1865-1939), Verwierf rond 1900 veel prestige door Keltische elementen
Ierland te verwerken in theater.
Hoorcollege 4: staatsdenken, koningsmacht en rijk (17e eeuw)
Koning Lodewijk XIV (1638- ME koning die moderne gedachten over staat gaat vormen
1715) van Frankrijk = vereniging van 2 denkbeelden. Maakte einde aan ME
Zie ook HC 2 denken over staat.
, - Zonnekoning: staat valt samen met zijn persoon, zijn
prestige is dat van Frankrijk.
- Beteugelde adel door ze belangrijke taken te geven.
- Gaat van tribaal denken (erfopvolgingskwesties) naar
territoriaal denken (onder invloed van Vauban)
Machiavelli (1469-1527), Fair has got nothing to do with it: koning geen morele
Italië. Il principe (1513) autoriteit. Koningschap = overleven en praktisch denken.
Il principe: je buitenlandse én binnenlandse vijanden op
afstand houden. → Hendrik VIII eerste Machiavellistische
vorst: maakte bruut einde aan interne conflicten.
Vauban (1633-1707), Vestigingsbouwer en veldheer LXIV. Genie in strategisch
Frankrijk denken over steden → projecteerde gedachte v/d stad
beschermen op FR. Voor een sterke staat: afbakenen, pré
carré.
Hoorcollege 5: de natie en de macht: verlichtingspatriottisme en democratie
(17e/18e eeuw)
Thomas Hobbes (1588- Leviathan kruisspoor 2 denkrichtingen
1679), Engeland. Leviathan - verdedigen absolute macht: mens is van nature
(1651) egoïstisch, zouden in permanente oorlog leven voor
zelfbehoud. Oercontract: gezamenlijk belang = overleven.
- maar ook moderne elementen: gaat er van uit dat
iedereen van nature gelijk is.
John Locke (1632-1704), Two treatises: contract tussen heersers en onderdanen,
Engeland. Essay concerning onderdanen hebben instemmingsrecht. (“consent of the
human understanding governed”)
(1690), Two treatises of Hobbes tegenstander Locke, die revolutie wil legitimeren:
government (1691) soms is het legitiem om vorst af te zetten.
Staat aan basis verlichting:
- de mens kan nog bijleren
- rationeel denken → mogelijkheid vooruitgang
Montesquieu (1689-1755), Liet zich inspireren door klassieken: vergeleek verval FR
Frankrijk. Considérations koninkrijk met val Rome → was op haar hoogtepunt
sur les causes de la Republiek: kracht samen bannen maakt rijk dus niet
grandeur des Romains et de sterker → machtenscheiding nodig:
leur décadence (1743), - wetgevende
L’esprit des lois (1750) - uitvoerende
Zie ook HC 6 - rechtsprekende
Eerste idee v/e rechtstaat.
Rousseau (1712-1778), Macht moest van onderop komen (volkssoevereiniteit) →
Frankrijk. Du contrat social ontwikkeling democratisch denken.
(1762) Volonté générale → informele consensus/contract
Sieyès (1748-1836), Qu’est- Zijn essay beschrijft belangrijke stap in politiek: Derde
ce que le Tiers-État ? (1789) Stand = de natie. Is alles, krijgt niets, eist iets te worden.
Koning Lodewijk XVI (1754- Koning tijdens de Franse revolutie. Fatale fout: Staten-
1793) van Frankrijk Generaal bij elkaar roepen. Wordt uiteindelijk veroordeeld
door het volk. (voor meer info zie HC keerpunten)
Mirabeau (1749-1791), De wil van het volk staat boven de wil van de koning.
Frankrijk
Hoorcollege 6: volk en cultuurverschil aan de vooravond van de Romantiek
Montesquieu (1689-1755), Verschillende landen = verschillende rechtssystemen →
Frankrijk klimaat warm/koud = andere wetten. => cultuur wordt
Zie ook HC 5 bepaald door klimaat. Nature-nurture debat.
David Hume (1711-1776), Cultuur wordt bepaald door sociale conventies. Gedrag
Schotland afstemmen als je veel tijd samen doorbrengt. (bv.
Op volgorde van hoorcollege.
ME = middeleeuws/middeleeuwen
EU = Europa/Europees
Auteur Informatie
Hoorcollege 1: hoofdlijnen Nationaal Denken
Joep Leerssen (1955), Nationalisme is jong/modern, maar heeft wortels in het
National Thought in Europe verleden (strijd tussen naties). + tipping point (versnelling)
(2008) rond 1800.
Zie ook HC 9
Hoorcollege 2: taal en religie
Tariq (rond het jaar 700) Stak straat van Gibraltar over en stichtte een islamitische
staat.
Keizer Karel V (1500-1558) Wilde een expeditie naar de Balkan, maar hij kon door de
reformatie zijn vorsten niet verenigen. (meer informatie
over Karel V in hoorcollege keerpunten)
Maarten Luther (1483-1546), Rond 1500 krijgt Luther o.a. dankzij drukpers (zijn ideeën
Lutheranisme, DL konden snel verspreid worden) veel steun. Ook van
sommige Duitse vorsten.
Koning Henry VIII (1491- Breekt met Rome → sticht Anglicaanse kerk
1547) van Engeland
Zie ook HC 3 en 4
Koning Lodewijk XIV (1638- Trekt Edict van Nantes in en verdrijft hugenoten.
1715) van Frankrijk
Zie ook HC 4
Koning James II (1633-1701) Van Britse troon verdreven vanwege zijn strenge
van Engeland katholicisme.
Hoorcollege 3: voorbeeldgeval Ierland
Koning Henry VIII (1491- Hij had geen vertrouwen in het feodale stelsel → wilde
1547) van Engeland Ierland koloniseren: inrichting graafschappen, aanstelling
Zie ook HC 2 en 4 ambtelijk apparaat, gebiedstoewijzing aan Engelse
kolonisten.
Daniel O’Connell (1775- 1800-1830 Geeft leiding aan mobilisering + emancipatie
1847), Ierland v/h katholieke volksdeel.
- The liberator (naar Bolivar (Bolivia) de vrijheidsstrijder) →
duidt op niet alleen religieuze strijd. (nationalistisch)
- Sprak Gallisch, maar zag het niet als onderscheidende
factor. (≠ nationalistisch)
1830-1860 toenemende spanning katholiek-protestant in
politiek → O‟Connell wil onafhankelijk land: achterban
cultureel motief, hij nog niet.
Douglas Hyde (1860-1949), Sticht tijdens Gaelic revival de Gaelic League → Ierland
Ierland ontengelsen: Keltische cultuurelementen nieuw leven in
blazen. (bv. Lessen Gallisch)
Eerste president van Ierland.
W.B. Yeats (1865-1939), Verwierf rond 1900 veel prestige door Keltische elementen
Ierland te verwerken in theater.
Hoorcollege 4: staatsdenken, koningsmacht en rijk (17e eeuw)
Koning Lodewijk XIV (1638- ME koning die moderne gedachten over staat gaat vormen
1715) van Frankrijk = vereniging van 2 denkbeelden. Maakte einde aan ME
Zie ook HC 2 denken over staat.
, - Zonnekoning: staat valt samen met zijn persoon, zijn
prestige is dat van Frankrijk.
- Beteugelde adel door ze belangrijke taken te geven.
- Gaat van tribaal denken (erfopvolgingskwesties) naar
territoriaal denken (onder invloed van Vauban)
Machiavelli (1469-1527), Fair has got nothing to do with it: koning geen morele
Italië. Il principe (1513) autoriteit. Koningschap = overleven en praktisch denken.
Il principe: je buitenlandse én binnenlandse vijanden op
afstand houden. → Hendrik VIII eerste Machiavellistische
vorst: maakte bruut einde aan interne conflicten.
Vauban (1633-1707), Vestigingsbouwer en veldheer LXIV. Genie in strategisch
Frankrijk denken over steden → projecteerde gedachte v/d stad
beschermen op FR. Voor een sterke staat: afbakenen, pré
carré.
Hoorcollege 5: de natie en de macht: verlichtingspatriottisme en democratie
(17e/18e eeuw)
Thomas Hobbes (1588- Leviathan kruisspoor 2 denkrichtingen
1679), Engeland. Leviathan - verdedigen absolute macht: mens is van nature
(1651) egoïstisch, zouden in permanente oorlog leven voor
zelfbehoud. Oercontract: gezamenlijk belang = overleven.
- maar ook moderne elementen: gaat er van uit dat
iedereen van nature gelijk is.
John Locke (1632-1704), Two treatises: contract tussen heersers en onderdanen,
Engeland. Essay concerning onderdanen hebben instemmingsrecht. (“consent of the
human understanding governed”)
(1690), Two treatises of Hobbes tegenstander Locke, die revolutie wil legitimeren:
government (1691) soms is het legitiem om vorst af te zetten.
Staat aan basis verlichting:
- de mens kan nog bijleren
- rationeel denken → mogelijkheid vooruitgang
Montesquieu (1689-1755), Liet zich inspireren door klassieken: vergeleek verval FR
Frankrijk. Considérations koninkrijk met val Rome → was op haar hoogtepunt
sur les causes de la Republiek: kracht samen bannen maakt rijk dus niet
grandeur des Romains et de sterker → machtenscheiding nodig:
leur décadence (1743), - wetgevende
L’esprit des lois (1750) - uitvoerende
Zie ook HC 6 - rechtsprekende
Eerste idee v/e rechtstaat.
Rousseau (1712-1778), Macht moest van onderop komen (volkssoevereiniteit) →
Frankrijk. Du contrat social ontwikkeling democratisch denken.
(1762) Volonté générale → informele consensus/contract
Sieyès (1748-1836), Qu’est- Zijn essay beschrijft belangrijke stap in politiek: Derde
ce que le Tiers-État ? (1789) Stand = de natie. Is alles, krijgt niets, eist iets te worden.
Koning Lodewijk XVI (1754- Koning tijdens de Franse revolutie. Fatale fout: Staten-
1793) van Frankrijk Generaal bij elkaar roepen. Wordt uiteindelijk veroordeeld
door het volk. (voor meer info zie HC keerpunten)
Mirabeau (1749-1791), De wil van het volk staat boven de wil van de koning.
Frankrijk
Hoorcollege 6: volk en cultuurverschil aan de vooravond van de Romantiek
Montesquieu (1689-1755), Verschillende landen = verschillende rechtssystemen →
Frankrijk klimaat warm/koud = andere wetten. => cultuur wordt
Zie ook HC 5 bepaald door klimaat. Nature-nurture debat.
David Hume (1711-1776), Cultuur wordt bepaald door sociale conventies. Gedrag
Schotland afstemmen als je veel tijd samen doorbrengt. (bv.
