Biologie: thema 5: werking van ecosystemen
1. Ecologie bestudeert ecosystemen
1.1. Wat is een ecosysteem?
Abiotische factoren en biotische factoren beïnvloeden de leefomstandigheden in een
biotoop.
Aantonen aan de hand van relaties tussen vijverorganismen en relaties tussen
vijverorganismen en hun omgeving:
- Fotosynthese waterpest voldoende water, licht en CO 2
Proces: O2 geproduceerd en voor een deel aan water gegeven
Waterpest ook mineralen nodig
Mineralen zijn voedingsstoffen / nutriënten voor planten
- Vijverorganismen verbruiken O2 voor celademhaling & geven CO2 aan water af
Schimmels verbruiken veel O2 bij de afbraak van plantaardig en dierlijk afval tot
mineralen
- Vissen = storende factor in vijver
woelen continu bodem om opzoek naar voedsel
WATER WORDT TROEBEL EN FOTOSYNTHESEACTIVITEIT VAN WATERPEST NEEMT AF
vissoorten als planteneters zijn rechtstreekse bedreiging voor waterpest
TE VEEL vis veroorzaakt overmaat aan uitwerpselen
Omzetting van uitwerpselen tot mineralen mineraalrijk water
- Algen mineralen noodzakelijke voedingstoffen
Grote hoeveelheid mineralen aantal algen toenemen
algenbloei
- Algen zijn lichtconcurrenten voor waterpest
door algenbloei: te weinig licht om aan fotosynthese te doen
als waterpest strijd om licht verliest verdwijnt uit de levensgemeenschap van
de vijver
, - Ook algen doen aan fotosynthese MAAR ze kunnen nooit voor voldoende
zuurstofvoorzieningen in de vijver zorgen
ze vermenigvuldigen snel, maar sterven ook snel af
bij afbraak van dode algen veel O2 verbruikt door bacteriën en schimmels
ontstaat een zuurstoftekort veel organismen sterven
- Om vispopulatie in toom te houden natuurlijke vijanden van vissen
Besluit: in de vijver is er een complex systeem van relaties aan het werk
Een geheel van relaties tussen de organismen van een levensgemeenschap enerzijds
én de relaties tussen die organismen en de abiotische factoren en de biotoop
anderzijds noemen we een ecosysteem.
Elke specifieke omgeving of biotoop kent haar eigen ecosysteem, er heersen immers
andere abiotische en biotische invloeden, waardoor ook de levensgemeenschap anders
zal zijn.
Ecologie is de wetenschap die de ecosystemen bestudeert.
1.2. Verschillende niveaus van ecologisch onderzoek
Ecologen bestuderen de relaties tussen organismen onderling en tussen organismen en
hun omgeving.
Verschillende niveaus:
- Niveau van het individu
Relatie tussen individu en omgeving
Bv: de invloed van de temperatuur op de groei van een pasgeboren zebra
- Niveau van de populatie
Populatie = een groep individuen van dezelfde soort in een bepaald gebied die zich
onderling voortplanten
Bv: de invloed van de hoeveelheid regen op een populatie zebra’s
- Niveau van de levensgemeenschap
Levensgemeenschap = verschillende populaties van verschillende soorten samen
Hoe al die populaties elkaar beïnvloeden
Bv: de populatiegrootte van aasdieren, hyena’s en leeuwen in verband brengen met
de populatiegrootte van de zebra
- Niveau van het ecosysteem
Inzicht in de veelheid van relaties binnen een ecosysteem
De invloed van abiotische en biotische factoren op het ecosysteem
1.3. Voorbeeld van ecologisch onderzoek
Door overbevissing werden er zelden nog jonge kabeljauwen waargenomen. Er blijkt
verandering in te komen na de installatie van het windmolenpark. Aan de voet van de
windmolens werd weer jonge kabeljauw waargenomen. Onderzoekers bestuderen de
gevolgen van het windmolenpark, en daaruit blijkt dat de beschermende zone rond de
windmolens, waar niet gevist mag worden, een kraamkamerfunctie vervult. Jonge vissen
kunnen er opgroeien in een omgeving met voldoende voedsel en schuilmogelijkheden.
1. Ecologie bestudeert ecosystemen
1.1. Wat is een ecosysteem?
Abiotische factoren en biotische factoren beïnvloeden de leefomstandigheden in een
biotoop.
Aantonen aan de hand van relaties tussen vijverorganismen en relaties tussen
vijverorganismen en hun omgeving:
- Fotosynthese waterpest voldoende water, licht en CO 2
Proces: O2 geproduceerd en voor een deel aan water gegeven
Waterpest ook mineralen nodig
Mineralen zijn voedingsstoffen / nutriënten voor planten
- Vijverorganismen verbruiken O2 voor celademhaling & geven CO2 aan water af
Schimmels verbruiken veel O2 bij de afbraak van plantaardig en dierlijk afval tot
mineralen
- Vissen = storende factor in vijver
woelen continu bodem om opzoek naar voedsel
WATER WORDT TROEBEL EN FOTOSYNTHESEACTIVITEIT VAN WATERPEST NEEMT AF
vissoorten als planteneters zijn rechtstreekse bedreiging voor waterpest
TE VEEL vis veroorzaakt overmaat aan uitwerpselen
Omzetting van uitwerpselen tot mineralen mineraalrijk water
- Algen mineralen noodzakelijke voedingstoffen
Grote hoeveelheid mineralen aantal algen toenemen
algenbloei
- Algen zijn lichtconcurrenten voor waterpest
door algenbloei: te weinig licht om aan fotosynthese te doen
als waterpest strijd om licht verliest verdwijnt uit de levensgemeenschap van
de vijver
, - Ook algen doen aan fotosynthese MAAR ze kunnen nooit voor voldoende
zuurstofvoorzieningen in de vijver zorgen
ze vermenigvuldigen snel, maar sterven ook snel af
bij afbraak van dode algen veel O2 verbruikt door bacteriën en schimmels
ontstaat een zuurstoftekort veel organismen sterven
- Om vispopulatie in toom te houden natuurlijke vijanden van vissen
Besluit: in de vijver is er een complex systeem van relaties aan het werk
Een geheel van relaties tussen de organismen van een levensgemeenschap enerzijds
én de relaties tussen die organismen en de abiotische factoren en de biotoop
anderzijds noemen we een ecosysteem.
Elke specifieke omgeving of biotoop kent haar eigen ecosysteem, er heersen immers
andere abiotische en biotische invloeden, waardoor ook de levensgemeenschap anders
zal zijn.
Ecologie is de wetenschap die de ecosystemen bestudeert.
1.2. Verschillende niveaus van ecologisch onderzoek
Ecologen bestuderen de relaties tussen organismen onderling en tussen organismen en
hun omgeving.
Verschillende niveaus:
- Niveau van het individu
Relatie tussen individu en omgeving
Bv: de invloed van de temperatuur op de groei van een pasgeboren zebra
- Niveau van de populatie
Populatie = een groep individuen van dezelfde soort in een bepaald gebied die zich
onderling voortplanten
Bv: de invloed van de hoeveelheid regen op een populatie zebra’s
- Niveau van de levensgemeenschap
Levensgemeenschap = verschillende populaties van verschillende soorten samen
Hoe al die populaties elkaar beïnvloeden
Bv: de populatiegrootte van aasdieren, hyena’s en leeuwen in verband brengen met
de populatiegrootte van de zebra
- Niveau van het ecosysteem
Inzicht in de veelheid van relaties binnen een ecosysteem
De invloed van abiotische en biotische factoren op het ecosysteem
1.3. Voorbeeld van ecologisch onderzoek
Door overbevissing werden er zelden nog jonge kabeljauwen waargenomen. Er blijkt
verandering in te komen na de installatie van het windmolenpark. Aan de voet van de
windmolens werd weer jonge kabeljauw waargenomen. Onderzoekers bestuderen de
gevolgen van het windmolenpark, en daaruit blijkt dat de beschermende zone rond de
windmolens, waar niet gevist mag worden, een kraamkamerfunctie vervult. Jonge vissen
kunnen er opgroeien in een omgeving met voldoende voedsel en schuilmogelijkheden.
