Samenvatting Kennistoets - Blok A/C
Hogeschool Utrecht - Minor Voeding en ziekte preventie - 2020-2021
Leeruitkomsten
De student kent de inhoud van de Richtlijn Goede Voeding voor volwassenen (2015).
Doel: Overdragen wetenschappelijk onderbouwde boodschappen over voeding om
chronische ziekten te voorkomen.
→ Kans verkleinen op top 10 ziektes in nederland bij algemene bevolking.
→ Zieken, zwangere vrouwen en kinderen tot 2 jaar uitgesloten.
Wetenschappelijke verbanden:
- Te lezen per productgroep en voedingspatronen
- Voedingsstoffen, voedingsmiddelen en voedingspatronen in samenhang beschreven
- RCT’s en prospectieve onderzoeken geïmplementeerd
Top-10 chronische ziektes in NL:
Coronaire hartziekten, beroerte, hartfalen, DM-II, COPD, borstkanker, longkanker, dementie,
cognitieve achteruitgang, depressie.
De Richtlijn Goede Voeding (2015)
Groente en fruit:
Verlaagt risico op coronaire hartziekten en beroerte.
- Combi positief effect op bloeddruk
- Pectine uit fruit positief effect op LDL-cholesterol
- Positief effect op diabetes en kanker
Richtlijn: 200 gram groente en 200 gram fruit dagelijks
→ Nu gemiddeld 125 gram groente en 90 (M) tot 120 (V) gram fruit.
Eiwitrijke producten:
*Rood (bewerkt) vlees
Aannemelijk verband tussen rood (bewerkt) vlees en risico op beroerte, diabetes,
darmkanker en longkanker.
Richtlijn: Beperkt consumptie rood (bewerkt) vlees
*Zuivel en eieren
Zuivel: Lager risico op darmkanker (calcium).
Yoghurt: Lager risico op diabetes.
Richtlijn: Neem enkele porties zuivel per dag
Eet niet meer dan gemiddeld cholesterolrijke producten (waaronder eieren)
*Peulvruchten
Verlaagt LDL-cholesterol.
Richtlijn: Eet wekelijks peulvruchten
,*Noten
Verkleint risico op hartziekten (verlaagt LDL-cholesterol).
Richtlijn: Ten minste 15 gram ongezouten noten per dag
Koolhydraat- en vezelrijke producten:
- Consumptie volkoren producten verlaagt risico op coronaire hartziekten
- Inname voedingsvezel verlaagt risico op beroerte
- Vervanging suikers door zetmeel verlaagt LDL
Richtlijn: Per dag tenminste 90 gram; Bruin brood of andere volkorenproducten
Vetrijke producten en vis:
*Vetten en oliën
Cis-Onverzadigde vetzuren verlagen risico op coronaire hartziekten.
Richtlijn: Vervang boter, harde margarine en bak-en braadvetten door zachte
margarines en vloeibaar bak- en braadvet en plantaardige oliën
*Vis en vetzuren
Verlaagt risico op totale coronaire hartziekten.
Richtlijn: 1x p/w vis, liefst vette vis
Dranken:
*Thee (Groen of zwart)
Verlaagt risico op beroerte, 3x groen/5x zwart is bloeddrukverlagend en mogelijk lager risico
op diabetes.
Richtlijn: Drink dagelijks 3 koppen groene-/zwarte thee
*Koffie
- Ongefilterde koffie verhoogt LDL-cholesterol
- Gefilterde koffie verlaagt mogelijk risico op coronaire hartziekten, diabetes en
beroertes
Richtlijn: Vervang ongefilterde koffie door gefilterd
Nu gem. per dag in NL: 400-550 ml → Lijkt positieve werking te hebben.
*Suikerhoudende dranken
Verhoogt risico op diabetes (lichaamsgewicht neemt toe).
Richtlijn: Drink zo min mogelijk suikerhoudende dranken
Alcoholhoudende dranken:
Hoog alcoholgebruik >15 gram p/d: Verhoogt risico op beroerte.
>60 gram in 1 zitting: Verhoogt risico op coronaire hartziekten en
borst-/darmkanker.
Hoge inname bier en sterke drank: Hoger risico op longkanker.
Matig alcohol gebruik <15 gram p/d: Mogelijk lager risico op hart- en vaatziekten, diabetes,
dementie, longkanker. Maar verhoogt risico op borstkanker.
Richtlijn: Geen alcohol of max 1 glas per dag
Keukenzout:
Vermindering van natrium verlaagt bloeddruk (natrium verhoogt dus de bloeddruk).
, Richtlijn: Max 6 gram keukenzout per dag (1 gram zout = 0,4 gram natrium)
*Kalium
Verlaagt risico op beroerte
Richtlijn: Is niet zinvol, eet gevarieerd en volgens de richtlijn.
Voedingsstof supplementen:
Richtlijn: Suppletie niet nodig tenzij je tot een s pecifieke groep behoort
Vitamine D: Jonge kinderen, zwangere vrouwen, V > 50 jaar, M > 70 jaar, donkere
huidskleur, lichaamsbedekkende kleding, weinig buiten komen.
Geen extra calcium nodig tenzij weinig/geen zuivel.
Foliumzuur: (B11) Vrouwen die zwanger willen worden, rondom conceptie.
Vitamine B12: Veganisten, vegetariërs (?)
Voedingspatronen:
Aanbevolen voedingspatronen verlagen risico op coronaire hartziekten en beroerte,
diabetes, darmkanker en sterfte.
Vegetarische voedingspatronen verlaagt risico op coronaire hartziekten.
Mediterraan dieet heeft beschermend effect bij hart- en vaatziekten.
Richtlijn: Eet meer plantaardig en minder dierlijk
Functie, ADH en bronnen van macronutriënten
= Energiedragers en bouwstoffen (globaal gezien)
Koolhydraten (KH)
Energie: 4 kcal per gram (17kJ)
Functies:
- Directe energie voor het lichaam uit glucose
Soorten:
1. Monosachariden (enkelvoudige KH)
a. Bouwstenen van complexere KH
b. Glucose, fructose en galactose
2. Disachariden (tweevoudige KH)
a. Sacharose, lactose, maltose
3. Polysachariden (meervoudige KH)
a. meestal meer dan 20 monosachariden
b. Niet oplosbaar in water en niet zoet
c. Zetmeel, glycogeen, voedingsvezel (cellulose, pectine)s
Producten: Brood, aardappelen, groente, fruit, etc.
Glucose is de brandstof; al de andere KH moeten worden omgezet.
Overschot KH:
1. Opslag in spiercellen (150 gram) en lever (150 gram) als glycogeen
2. Daarna als vetweefsel
Tekort KH:
1. Over op vetverbranding
Hogeschool Utrecht - Minor Voeding en ziekte preventie - 2020-2021
Leeruitkomsten
De student kent de inhoud van de Richtlijn Goede Voeding voor volwassenen (2015).
Doel: Overdragen wetenschappelijk onderbouwde boodschappen over voeding om
chronische ziekten te voorkomen.
→ Kans verkleinen op top 10 ziektes in nederland bij algemene bevolking.
→ Zieken, zwangere vrouwen en kinderen tot 2 jaar uitgesloten.
Wetenschappelijke verbanden:
- Te lezen per productgroep en voedingspatronen
- Voedingsstoffen, voedingsmiddelen en voedingspatronen in samenhang beschreven
- RCT’s en prospectieve onderzoeken geïmplementeerd
Top-10 chronische ziektes in NL:
Coronaire hartziekten, beroerte, hartfalen, DM-II, COPD, borstkanker, longkanker, dementie,
cognitieve achteruitgang, depressie.
De Richtlijn Goede Voeding (2015)
Groente en fruit:
Verlaagt risico op coronaire hartziekten en beroerte.
- Combi positief effect op bloeddruk
- Pectine uit fruit positief effect op LDL-cholesterol
- Positief effect op diabetes en kanker
Richtlijn: 200 gram groente en 200 gram fruit dagelijks
→ Nu gemiddeld 125 gram groente en 90 (M) tot 120 (V) gram fruit.
Eiwitrijke producten:
*Rood (bewerkt) vlees
Aannemelijk verband tussen rood (bewerkt) vlees en risico op beroerte, diabetes,
darmkanker en longkanker.
Richtlijn: Beperkt consumptie rood (bewerkt) vlees
*Zuivel en eieren
Zuivel: Lager risico op darmkanker (calcium).
Yoghurt: Lager risico op diabetes.
Richtlijn: Neem enkele porties zuivel per dag
Eet niet meer dan gemiddeld cholesterolrijke producten (waaronder eieren)
*Peulvruchten
Verlaagt LDL-cholesterol.
Richtlijn: Eet wekelijks peulvruchten
,*Noten
Verkleint risico op hartziekten (verlaagt LDL-cholesterol).
Richtlijn: Ten minste 15 gram ongezouten noten per dag
Koolhydraat- en vezelrijke producten:
- Consumptie volkoren producten verlaagt risico op coronaire hartziekten
- Inname voedingsvezel verlaagt risico op beroerte
- Vervanging suikers door zetmeel verlaagt LDL
Richtlijn: Per dag tenminste 90 gram; Bruin brood of andere volkorenproducten
Vetrijke producten en vis:
*Vetten en oliën
Cis-Onverzadigde vetzuren verlagen risico op coronaire hartziekten.
Richtlijn: Vervang boter, harde margarine en bak-en braadvetten door zachte
margarines en vloeibaar bak- en braadvet en plantaardige oliën
*Vis en vetzuren
Verlaagt risico op totale coronaire hartziekten.
Richtlijn: 1x p/w vis, liefst vette vis
Dranken:
*Thee (Groen of zwart)
Verlaagt risico op beroerte, 3x groen/5x zwart is bloeddrukverlagend en mogelijk lager risico
op diabetes.
Richtlijn: Drink dagelijks 3 koppen groene-/zwarte thee
*Koffie
- Ongefilterde koffie verhoogt LDL-cholesterol
- Gefilterde koffie verlaagt mogelijk risico op coronaire hartziekten, diabetes en
beroertes
Richtlijn: Vervang ongefilterde koffie door gefilterd
Nu gem. per dag in NL: 400-550 ml → Lijkt positieve werking te hebben.
*Suikerhoudende dranken
Verhoogt risico op diabetes (lichaamsgewicht neemt toe).
Richtlijn: Drink zo min mogelijk suikerhoudende dranken
Alcoholhoudende dranken:
Hoog alcoholgebruik >15 gram p/d: Verhoogt risico op beroerte.
>60 gram in 1 zitting: Verhoogt risico op coronaire hartziekten en
borst-/darmkanker.
Hoge inname bier en sterke drank: Hoger risico op longkanker.
Matig alcohol gebruik <15 gram p/d: Mogelijk lager risico op hart- en vaatziekten, diabetes,
dementie, longkanker. Maar verhoogt risico op borstkanker.
Richtlijn: Geen alcohol of max 1 glas per dag
Keukenzout:
Vermindering van natrium verlaagt bloeddruk (natrium verhoogt dus de bloeddruk).
, Richtlijn: Max 6 gram keukenzout per dag (1 gram zout = 0,4 gram natrium)
*Kalium
Verlaagt risico op beroerte
Richtlijn: Is niet zinvol, eet gevarieerd en volgens de richtlijn.
Voedingsstof supplementen:
Richtlijn: Suppletie niet nodig tenzij je tot een s pecifieke groep behoort
Vitamine D: Jonge kinderen, zwangere vrouwen, V > 50 jaar, M > 70 jaar, donkere
huidskleur, lichaamsbedekkende kleding, weinig buiten komen.
Geen extra calcium nodig tenzij weinig/geen zuivel.
Foliumzuur: (B11) Vrouwen die zwanger willen worden, rondom conceptie.
Vitamine B12: Veganisten, vegetariërs (?)
Voedingspatronen:
Aanbevolen voedingspatronen verlagen risico op coronaire hartziekten en beroerte,
diabetes, darmkanker en sterfte.
Vegetarische voedingspatronen verlaagt risico op coronaire hartziekten.
Mediterraan dieet heeft beschermend effect bij hart- en vaatziekten.
Richtlijn: Eet meer plantaardig en minder dierlijk
Functie, ADH en bronnen van macronutriënten
= Energiedragers en bouwstoffen (globaal gezien)
Koolhydraten (KH)
Energie: 4 kcal per gram (17kJ)
Functies:
- Directe energie voor het lichaam uit glucose
Soorten:
1. Monosachariden (enkelvoudige KH)
a. Bouwstenen van complexere KH
b. Glucose, fructose en galactose
2. Disachariden (tweevoudige KH)
a. Sacharose, lactose, maltose
3. Polysachariden (meervoudige KH)
a. meestal meer dan 20 monosachariden
b. Niet oplosbaar in water en niet zoet
c. Zetmeel, glycogeen, voedingsvezel (cellulose, pectine)s
Producten: Brood, aardappelen, groente, fruit, etc.
Glucose is de brandstof; al de andere KH moeten worden omgezet.
Overschot KH:
1. Opslag in spiercellen (150 gram) en lever (150 gram) als glycogeen
2. Daarna als vetweefsel
Tekort KH:
1. Over op vetverbranding
