Grondslagen van Auditing & Assurance
H3: Regelgeving voor accountants
Bij het uitvoeren van een controle moet de accountant zich houden aan allerlei wet- en regelgeving.
3.1 Regelgeving voor de individuele accountant en de accountantspraktijk
3.1.1 Regelgeving voor de individuele accountant
De belangrijkste regeling voor individuele accountants zijn: de Wet op het accountantsberoep, de
Verordening gedragscode, de Verordening kwaliteitsonderzoek en de Verordening tarieven
kwaliteitsonderzoek.
Zie tabel 3.1 Structuur van de regelgeving voor accountants (RA’s)
Daarnaast zijn door de beroepsorganisatie aanwijzingen voor de beroepsuitoefening uitgegeven in de
vorm van audit alerts en praktijkhandreikingen.
Wet op het accountantsberoep
Een wet waarin de taak, de rechten en verplichtingen van de beroepsorganisaties waren gelegd
Verordeningen
Een verordening is een overheidsbesluit van algemene strekking met verbindende werking. De
bevoegdheid om verordeningen vast te stellen is verleend aan de ledenvergadering.
Nadere voorschriften
In nadere voorschriften worden bepaalde onderwerpen uit verordeningen verder uitgewerkt. Nadere
voorschriften zijn evenals verordeningen bindend voor de leden.
3.1.2 Regelgeving voor de accountantspraktijk
In de regelgeving voor accountantspraktijken is een onderscheid tussen regelgeving die van
toepassing is op:
- Accountantspraktijken die een vergunning hebben verkregen van de AFM en dus wettelijke
controles mogen uitvoeren (de accountantsorganisaties)
- Accountantspraktijken die geen vergunning hebben aangevraagd en dus niet vallen onder de
werkingsfeer van de Wta (accountantskantoren)
Wet toezicht accountantsorganisaties en besluit toezicht accountantsorganisaties
De WTA en het daarop gebaseerde BTW bevatten de normen waaraan accountantspraktijken en
accountants die wettelijke controles verrichten, moeten voldoen.
Accountantsorganisaties moeten hun onafhankelijkheid kunnen aantonen, moeten beschikken over
een goed werkend systeem van kwaliteitsbeheersing, moeten melding maken bij vermoeden van
fraude en er worden eisen gesteld aan betrouwbaarheid, deskundigheid, vakbekwaamheid,
integriteit en objectiviteit.
De AFM houdt toezicht op het naleven van de normen.
Verordening accountantsorganisaties en Nadere voorschriften inzake accountantskantoren
De NIVRA heft aanvullende regels voor accountantspraktijken.
In de VAO zijn de bepalingen uit de WTA en BTW over het stelsel van kwaliteitsbeheersing,
onafhankelijkheid en integere bedrijfsvoering van de accountantsorganisaties verder uitgewerkt.
3.2 Verordening gedragscode
De verordening gedragscode is de basis voor het handelen van accountants jegens het
maatschappelijk verkeer. Het bevat een aantal fundamentele beginselen die voor elke accountant
gelden. Dit betreft de beginselen van integriteit, objectiviteit, deskundigheid en zorgvuldigheid,
geheimhouding en professioneel gedrag.
1
,In deel B zijn de toepassingen opgenomen voor de accountant die werkzaam is als openbaar
accountant respectievelijk intern accountant of overheidsaccountant en in deel C de toepassingen
voor de accountant in business (onder andere een accountant die uitsluitend overige opdrachten
uitvoert, een controller of financieel directeur, maar ook bijvoorbeeld een wethouder).
Een bedreiging wordt gedefinieerd als het risico dat de accountant een of meer van de fundamentele
beginselen niet of niet volledig naleeft.
Onder een openbaar accountant verstaat de VGC de titeldrager die Assurance-opdrachten of aan
Assurance verwante opdrachten aanbiedt of verricht voor cliënten, alsmede de titeldrager die een
interne functie vervult in een accountantspraktijk.
Onder een professionele dienst worden volgens de VGC verstaan de werkzaamheden van de
accountant waarbij hij accountantsdeskundigheid aanwendt.
Het conceptueel raamwerk geeft richting aan de toepassing van de fundamentele beginselen.
Fundamentele beginselen
- Integriteit
De accountant treedt in zijn beroepsmatige en zakelijke betrekkingen eerlijk en oprecht op
- Objectiviteit
De accountant laat niet toe dat zijn professioneel of zakelijk oordeel wordt aangetast door
een vooroordeel, belangentegenstelling of ongepaste beïnvloeding door een derde
- Deskundigheid en zorgvuldigheid
De accountant houdt zijn deskundigheid en vaardigheid op het niveau dat is vereist om aan
een cliënt of werkgever adequate professionele diensten te kunnen verlenen. De accountant
handelt bij het verlenen van een professionele dienst zorgvuldig en in overeenstemming met
de van toepassing zijnde vaktechnische en overige beroepsvoorschriften
- Geheimhouding
De accountant eerbiedigt het vertrouwelijke karakter van informatie die hij in het kader van
zijn beroepsmatig en zakelijk handelen heeft verkregen. Hij maakt deze informatie zonder
specifieke machtiging daartoe niet aan een derde bekend, tenzij wettelijk of beroepshalve
een recht of plicht daartoe bestaat. Het is de accountant niet toegestaan vertrouwelijke
informatie die hij bij zijn beroepsmatig of zakelijk handelen heeft verkregen, te gebruiken om
zichzelf of een derde te bevoordelen
- Professioneel gedrag
De accountant houdt zich aan de voor hem relevante wet- en regelgeving en onthoudt zich
van handelen dat het accountantsberoep in diskrediet brengt.
In de VGC worden de volgende categorieën van bedreigingen genoemd:
- Bedreiging als gevolg van eigenbelang
- Bedreiging als gevolg van zelftoetsing indien de accountant zijn eigen werkzaamheden
beoordeelt
- Bedreiging als gevolg van belangenbehartiging op een zodanige wijze een standpunt
verdedigt, dat zijn objectiviteit in het gedrang komt
- Bedreiging als gevolg van vertrouwdheid (als er een nauwe band bestaat tussen de
accountant en zijn opdrachtgever)
- Bedreiging als gevolg van intimidatie (bedreigingen)
2
, De accountant is zelf verantwoordelijk om gegeven de bedreiging voldoende en adequate
waarborgen te treffen.
Voor openbaar accountants geldt het beginsel van onafhankelijk voor alle werkzaamheden waarbij
het maatschappelijk belang vergt dat er voor de belanghebbenden geen omstandigheden zijn die een
belemmering kunnen vormen om te mogen vertrouwen op de objectiviteit van de
beroepsbeoefenaar.
3.3 Verordening kwaliteitsonderzoek
Het primaire doel van het kwaliteitsonderzoek is de bevordering van de kwaliteit van de
beroepsuitoefening.
De Verordening kwaliteitsonderzoek behandelt de opzet van het kwaliteitsonderzoek bij
accountantskantoren en de daaruit voortvloeiende rechten en verplichtingen voor de leden.
Er zijn 3 soorten kwaliteitsonderzoek:
- De toetsingscommissie komt bij ieder accountantskantoor 1 keer in de 6 jaar langs voor een
periodiek onderzoek
- Het NBA-bestuur kan een thematisch onderzoek in laten stellen
- Het NBA-bestuur kan de toetsingscommissie opdragen een incidentenonderzoek uit te
voeren
In de beleidsregel kwaliteitsonderzoek is de verordening kwaliteitsonderzoek in detail uitgewerkt en
zijn de meer praktische aspecten van de kwaliteitsonderzoeken beschreven.
Met de verordening tarieven kwaliteitsonderzoek wordt uitvoering gegeven aan de aan de NBA
gegeven bevoegdheid tot het in rekening brengen van de kosten van kwaliteitsonderzoek aan
accountantskantoren en het in dat verband vaststellen van tarieven voor dat onderzoek.
3.4 Wet op het accountantsberoep
Accountants die zijn ingeschreven in het accountantsregister zijn leden van de NBA.
3.5 Wet tuchtrechtspraak accountants
Het tuchtrecht heeft als doel de kwaliteit van de beroepsbeoefening te toetsen om dit op een
bepaald niveau te houden.
Bij het tuchtrecht voor accountants worden de gedragingen van de individuele beroepsbeoefenaar
afgewogen tegen de normen die in de kring van accountants gelden. Hierbij hoeft geen schuld of
opzet bewezen te worden.
Bij schending van de normen kan de registeraccountant, na een aanklacht door een benadeelde, ter
verantwoording worden geroepen:
- Via een klacht bij de klachtencommissie van de NBA (klachtrecht)
- Via een klacht bij de accountantskamer (tuchtrecht)
Tuchtrechtmaatregelen:
- Een geldboete
- Een schriftelijke waarschuwing (een zakelijke terechtwijzing)
- Een schriftelijke berisping (een duidelijk verwijt)
- Een schorsing in het accountantsregister voor maximaal 1 jaar
- Doorhaling in het register. Na 10 jaar mag de betreffende accountant weer een verzoek tot
inschrijving doen
3
H3: Regelgeving voor accountants
Bij het uitvoeren van een controle moet de accountant zich houden aan allerlei wet- en regelgeving.
3.1 Regelgeving voor de individuele accountant en de accountantspraktijk
3.1.1 Regelgeving voor de individuele accountant
De belangrijkste regeling voor individuele accountants zijn: de Wet op het accountantsberoep, de
Verordening gedragscode, de Verordening kwaliteitsonderzoek en de Verordening tarieven
kwaliteitsonderzoek.
Zie tabel 3.1 Structuur van de regelgeving voor accountants (RA’s)
Daarnaast zijn door de beroepsorganisatie aanwijzingen voor de beroepsuitoefening uitgegeven in de
vorm van audit alerts en praktijkhandreikingen.
Wet op het accountantsberoep
Een wet waarin de taak, de rechten en verplichtingen van de beroepsorganisaties waren gelegd
Verordeningen
Een verordening is een overheidsbesluit van algemene strekking met verbindende werking. De
bevoegdheid om verordeningen vast te stellen is verleend aan de ledenvergadering.
Nadere voorschriften
In nadere voorschriften worden bepaalde onderwerpen uit verordeningen verder uitgewerkt. Nadere
voorschriften zijn evenals verordeningen bindend voor de leden.
3.1.2 Regelgeving voor de accountantspraktijk
In de regelgeving voor accountantspraktijken is een onderscheid tussen regelgeving die van
toepassing is op:
- Accountantspraktijken die een vergunning hebben verkregen van de AFM en dus wettelijke
controles mogen uitvoeren (de accountantsorganisaties)
- Accountantspraktijken die geen vergunning hebben aangevraagd en dus niet vallen onder de
werkingsfeer van de Wta (accountantskantoren)
Wet toezicht accountantsorganisaties en besluit toezicht accountantsorganisaties
De WTA en het daarop gebaseerde BTW bevatten de normen waaraan accountantspraktijken en
accountants die wettelijke controles verrichten, moeten voldoen.
Accountantsorganisaties moeten hun onafhankelijkheid kunnen aantonen, moeten beschikken over
een goed werkend systeem van kwaliteitsbeheersing, moeten melding maken bij vermoeden van
fraude en er worden eisen gesteld aan betrouwbaarheid, deskundigheid, vakbekwaamheid,
integriteit en objectiviteit.
De AFM houdt toezicht op het naleven van de normen.
Verordening accountantsorganisaties en Nadere voorschriften inzake accountantskantoren
De NIVRA heft aanvullende regels voor accountantspraktijken.
In de VAO zijn de bepalingen uit de WTA en BTW over het stelsel van kwaliteitsbeheersing,
onafhankelijkheid en integere bedrijfsvoering van de accountantsorganisaties verder uitgewerkt.
3.2 Verordening gedragscode
De verordening gedragscode is de basis voor het handelen van accountants jegens het
maatschappelijk verkeer. Het bevat een aantal fundamentele beginselen die voor elke accountant
gelden. Dit betreft de beginselen van integriteit, objectiviteit, deskundigheid en zorgvuldigheid,
geheimhouding en professioneel gedrag.
1
,In deel B zijn de toepassingen opgenomen voor de accountant die werkzaam is als openbaar
accountant respectievelijk intern accountant of overheidsaccountant en in deel C de toepassingen
voor de accountant in business (onder andere een accountant die uitsluitend overige opdrachten
uitvoert, een controller of financieel directeur, maar ook bijvoorbeeld een wethouder).
Een bedreiging wordt gedefinieerd als het risico dat de accountant een of meer van de fundamentele
beginselen niet of niet volledig naleeft.
Onder een openbaar accountant verstaat de VGC de titeldrager die Assurance-opdrachten of aan
Assurance verwante opdrachten aanbiedt of verricht voor cliënten, alsmede de titeldrager die een
interne functie vervult in een accountantspraktijk.
Onder een professionele dienst worden volgens de VGC verstaan de werkzaamheden van de
accountant waarbij hij accountantsdeskundigheid aanwendt.
Het conceptueel raamwerk geeft richting aan de toepassing van de fundamentele beginselen.
Fundamentele beginselen
- Integriteit
De accountant treedt in zijn beroepsmatige en zakelijke betrekkingen eerlijk en oprecht op
- Objectiviteit
De accountant laat niet toe dat zijn professioneel of zakelijk oordeel wordt aangetast door
een vooroordeel, belangentegenstelling of ongepaste beïnvloeding door een derde
- Deskundigheid en zorgvuldigheid
De accountant houdt zijn deskundigheid en vaardigheid op het niveau dat is vereist om aan
een cliënt of werkgever adequate professionele diensten te kunnen verlenen. De accountant
handelt bij het verlenen van een professionele dienst zorgvuldig en in overeenstemming met
de van toepassing zijnde vaktechnische en overige beroepsvoorschriften
- Geheimhouding
De accountant eerbiedigt het vertrouwelijke karakter van informatie die hij in het kader van
zijn beroepsmatig en zakelijk handelen heeft verkregen. Hij maakt deze informatie zonder
specifieke machtiging daartoe niet aan een derde bekend, tenzij wettelijk of beroepshalve
een recht of plicht daartoe bestaat. Het is de accountant niet toegestaan vertrouwelijke
informatie die hij bij zijn beroepsmatig of zakelijk handelen heeft verkregen, te gebruiken om
zichzelf of een derde te bevoordelen
- Professioneel gedrag
De accountant houdt zich aan de voor hem relevante wet- en regelgeving en onthoudt zich
van handelen dat het accountantsberoep in diskrediet brengt.
In de VGC worden de volgende categorieën van bedreigingen genoemd:
- Bedreiging als gevolg van eigenbelang
- Bedreiging als gevolg van zelftoetsing indien de accountant zijn eigen werkzaamheden
beoordeelt
- Bedreiging als gevolg van belangenbehartiging op een zodanige wijze een standpunt
verdedigt, dat zijn objectiviteit in het gedrang komt
- Bedreiging als gevolg van vertrouwdheid (als er een nauwe band bestaat tussen de
accountant en zijn opdrachtgever)
- Bedreiging als gevolg van intimidatie (bedreigingen)
2
, De accountant is zelf verantwoordelijk om gegeven de bedreiging voldoende en adequate
waarborgen te treffen.
Voor openbaar accountants geldt het beginsel van onafhankelijk voor alle werkzaamheden waarbij
het maatschappelijk belang vergt dat er voor de belanghebbenden geen omstandigheden zijn die een
belemmering kunnen vormen om te mogen vertrouwen op de objectiviteit van de
beroepsbeoefenaar.
3.3 Verordening kwaliteitsonderzoek
Het primaire doel van het kwaliteitsonderzoek is de bevordering van de kwaliteit van de
beroepsuitoefening.
De Verordening kwaliteitsonderzoek behandelt de opzet van het kwaliteitsonderzoek bij
accountantskantoren en de daaruit voortvloeiende rechten en verplichtingen voor de leden.
Er zijn 3 soorten kwaliteitsonderzoek:
- De toetsingscommissie komt bij ieder accountantskantoor 1 keer in de 6 jaar langs voor een
periodiek onderzoek
- Het NBA-bestuur kan een thematisch onderzoek in laten stellen
- Het NBA-bestuur kan de toetsingscommissie opdragen een incidentenonderzoek uit te
voeren
In de beleidsregel kwaliteitsonderzoek is de verordening kwaliteitsonderzoek in detail uitgewerkt en
zijn de meer praktische aspecten van de kwaliteitsonderzoeken beschreven.
Met de verordening tarieven kwaliteitsonderzoek wordt uitvoering gegeven aan de aan de NBA
gegeven bevoegdheid tot het in rekening brengen van de kosten van kwaliteitsonderzoek aan
accountantskantoren en het in dat verband vaststellen van tarieven voor dat onderzoek.
3.4 Wet op het accountantsberoep
Accountants die zijn ingeschreven in het accountantsregister zijn leden van de NBA.
3.5 Wet tuchtrechtspraak accountants
Het tuchtrecht heeft als doel de kwaliteit van de beroepsbeoefening te toetsen om dit op een
bepaald niveau te houden.
Bij het tuchtrecht voor accountants worden de gedragingen van de individuele beroepsbeoefenaar
afgewogen tegen de normen die in de kring van accountants gelden. Hierbij hoeft geen schuld of
opzet bewezen te worden.
Bij schending van de normen kan de registeraccountant, na een aanklacht door een benadeelde, ter
verantwoording worden geroepen:
- Via een klacht bij de klachtencommissie van de NBA (klachtrecht)
- Via een klacht bij de accountantskamer (tuchtrecht)
Tuchtrechtmaatregelen:
- Een geldboete
- Een schriftelijke waarschuwing (een zakelijke terechtwijzing)
- Een schriftelijke berisping (een duidelijk verwijt)
- Een schorsing in het accountantsregister voor maximaal 1 jaar
- Doorhaling in het register. Na 10 jaar mag de betreffende accountant weer een verzoek tot
inschrijving doen
3
