Welbevinden in de school
Welbevinden
Welbevinden = containerbegrip (kan veel onder vallen)
Welbevinden volgens WHO (Wereld gezondheid organisatie)
“Health is a state of complete physical, mental and social wellbeing and not merely the absence of
disease or infirmity.”
→ 3 aspecten waarop je je goed kan voelen:
- fysiek welzijn
- mentaal welzijn
- sociaal welzijn
2 onderdelen v. welbevinden
- objectieve status: hoe gezond iemand is in (biomedisch) meetbare data uit te drukken → dit
kan je dus meten
- subjectieve perceptie: beleving en ervaring vd eigen gezondheid → bv iemand kan zich goed
voelen in een klas, maar iemand anders niet
Welbevinden = subjectieve beleving vd eigen gezondheid
Welbevinden is variabel en noodzakelijk
- De waarde en verwachtingen over gezondheid kan bij mensen variëren doorheen de
levenloop
- Welbevinden is een basisvoorwaarde vr kinderen om gezond en veilig op te knn groeien en te
leren, dus ook in de school
→ Niet alleen lln, maar ook lkren moeten zich goed voelen, want dit heeft ook effect op lln, ouders…
Goede indicatoren (componenten) om welbevinden te meten
- Cognitief subjectief welbevinden (bv “Ik geniet van mijn leven”, “Mijn leven gaat goed”)
- Affectief subjectief welbevinden = gaat over gevoelens (bv blijdschap, verdriet, rust, stress...)
- Tevredenheid op specifieke levensdomeinen (bv tevredenheid rond tijdsgebruik, rond leven
op school)
- Sociaal-democratische indicatoren = vaststaande gegevens om de groep die je bevraagd
hebt te leren kennen
- geslacht
- migratieachtergrond
- financiële situatie
- Algeheel welbevinden = tevredenheid van eigen leven op en buiten school en het ervaren
welbevinden
- Welbevinden op school = erbij horen op school, gepest w, leerling-docentrelatie
- Persoons- en schoolkenmerken
- persoonskenmerken = stressbestendigheid, samenwerken, doorzettingsvermogen,
empathie, assertiviteit, nieuwsgierigheid
- schoolkenmerken = tekorten aan onderwijspersoneel, gedrag lln en docenten,
schoolklimaat
- Actieve en waardevolle deelname aan academische en soc activiteiten
- Positief zelfbeeld
- Knn omgaan met gedachten en emoties
- Pos en constructief contact met lkren en leeftijdsgenoten
- Gevoel van waardering, veiligheid, respect
- Thuisgevoel in klas en op school
,3 vb’en van manieren om welbevinden te meten
- International survey on children’s well-being (ISCWeB)
- internationale vragenlijst die het welbevinden v. 10-12 jarige kinderen in kaart brengt
- methode: vragenlijsten vr kinderen v. versch leeftijden over hun familie, school, vrije
tijd en emo welzijn
- focus: subj welzijn, hoe kinderen zelf hun leven ervaren
- PISA-resulaten
- = Programme for international student assessment)
- internationaal vergelijkend onderzoek over welbevinden vd OESO (= Organisatie vr
Economisch Samenwerking en Ontwikkeling)
- methode: Naast leerprestaties vult een deel vd lln vragen in over hun schoolervaring,
motivatie, stress en geluk
- focus: welbevinden in relatie tot school en leren → w vgl tss landen
- Europese commissie
- focus: actieve/waardedevolle deelname aan activiteiten, pos zelfbeeld, pos en
constructief contact met lkren en peers, gevoel v. veiligheid/waardering/respect,
thuisgevoel in klas en op school
Uit internationaal onderzoek ziet men volgende evoluties/uitdagingen over welbevinden bij
jongeren op school:
- Minder vaardigheden en slechtere mentale gezondheid (vooral 13-15 jarigen)
- Toename in pestgedrag
- Slechtere mentale gezondheid onder leraren
- (Meisjes zijn groter slachtoffer van slechter mentaal welbevinden!)
Vb’en v. aspecten die scholen knn doen vr welbevinden uit filmpjes
- Je moet je goed voelen om zo tot goed leren te komen → dit komt terug in de definitie van
welbevinden en de indiactoren die we besproken hebben
- Welbevinden vd leraar en de ouder is ook heel belangrijk
- Gouden weken zijn heel belangrijk vr het welbevinden → dit komt terug in hoe je aan
welbevinden kan werken in een school/klas
- Bewegen is ook belangrijk → dit komt terug in de definitie van welbevinden, want gaat over
het fysieke aspect
- Ze wisselen in de klas bv om de 20 minuten van positie (zitten/rechtstaan)→ dit komt terug in
hoe je aan welbevinden kan werken in de school/klas
- Spelletjes spelen heeft effect op welbevinden van lln → dit komt terug in hoe je aan
welbevinden kan werken in een school/klas
- CLB inschaken bi hulp vr studeren, gezondheid en mentaal welzijn
- Van internet:
- Klasrondje op maandag: iedereen deelt kort hoe zijn/haar weekend was en hoe ze
zich voelen
- Check-in kaartjes: lln leggen bij binnenkomst een kaartje neer dat hun stemming
aangeeft (blij, moe, gestrest) zodat de leerkracht inzicht krijgt.
- Beweegpauzes: tijdens lange lessen van 90 minuten 2 minuten rekken of een korte
energizer.
Partijen die van belang zijn bij werken rond welbevinden:
- CLB
Studie mentale gezondheid v. EU v. 11-jarigen
→ Resultaat: gemiddeld 14% vd meisjes en 8% vd jongens op internationaal vlak voelt zich meestal
of altijd alleen
,Wordt er in het beleid gewerk aan/is er aandacht vr welbevinden op school in Vlaanderen? Zo
ja, wrm?
→ Ja, want we zien het terugkomen in de volgende beleidsteksten van Vlaanderen:
- Decreet op leerlingenbegeleiding (CLB, scholen, pedagogische begeleidingsdiensten)
- Referentiekader vr Onderwijskwaliteit (rubriek Beleid en Begeleiding)
- Nieuwe minimumdoelen (bij vakgebied ‘attitudes’) en huidige eindtermen
→ In functioneel geheel 2 vd beleidsteksten staat de basiscompetentie ‘de leraar als opvoeder’,
waarmee men bedoeld dat een beginnende leraar aandacht moet hebben vr het welbevinden vd lln
Termen
Finaliteit Vroeger waren er 4 stromen: ASO, BSO, TSO, KSO → bestaan niet meer, nu
spreekt men van finaliteiten
Finaliteit = doel v. een studierichting + bepaalt wat lln knn doen na het
middelbaar: werken of verder studeren in hoger onderwijs
3 types finaliteiten in Vlaams secundair onderwijs
- arbeidsmarktfinaliteit = voorbereiding op arbeidsmarkt, doel is om te
gaan werken (vroeger BSO)
- doorstroomfinaliteit = voorbereiding op hoger onderwijs, doel is om
verder te studeren (vroeger ASO)
- dubbele finaliteit = voorbereiding op zowel hoger onderwijs als de
arbeidsmarkt (vroeger TSO)
Modernisering in Modernisering vh onderwijs = proces om secundair onderwijs te
het onderwijs vernieuwen/aan te passen
- wnr? 2019-2025
- structuur? 8 studiedomeinen + 3 finaliteiten
- wrm? om lln beter te begeleiden bij hun studiekeuze
- 1e graad is oriënterend
- 2e en 3e graad biedt keuze uit specifiekere studierichtingen
met nadruk op ontw. v. talent en maken v. weloverwogen
keuzes vr toekomst in hoger onderwijs of arbeidsmarkt
B-stroom B-stroom = richting binnen 1e jaar vh secundair onderwijs in Vlaanderen vr lln
die een achterstand hebben of liever leren door te doen, met een focus op
praktijk en persoonlijke begeleiding in kleine klasgroepen.
→ Als je geen diploma hebt vh lager onderwijs kan je nr het BSO gaan, maar
je moet minimum 12 jaar zijn en het 4e lj hebben volbracht, je kan er ook
naartoe als je wel een diploma vh lager onderwijs hebt
Watervalsysteem Watervalsysteem = onderwijsstructuur/situatie waarbij lln starten in een
! theoretische (hogere, moeilijkere) studierichting en na herhaalde mislukking
overstappen (‘afglijden’) nr een meer praktische (lagere, makkelijkere)
studierichting
CSA-principe CSA-principe = beschrijft methodiek vr geleidelijke opbouw v. leerstof, waarbij
lln via concrete (werkelijke) vb’en, daarna schematische (vereenvoudigde)
modellen en uiteindelijk met abstracte (getalsmatige) concepten werken.
Zuhal Demir Minister v. onderwijs
Caroline Gennez Minister v. welzijn
, Vb-examenvragen
- Wat is het verschil tss objectieve status en subjectieve perceptie?
- Wat is welbevinden? = een subjectieve beleving en ervaring vd eigen gezondheid
- Wat zijn de 2 onderdelen van welbevinden?
- Op welke aspecten kan je je goed voelen? physical, mental and social wellbeing
- Welke van deze lijst zijn goede indicatoren (componenten) om welbevinden te meten?
- Geef ¾ voorbeelden van indicatoren om welbevinden te meten?
- Geef 3 vb’en van manieren om welbevinden te meten?
- Welke uitdagingen komen uit internationaal onderzoek over welbevinden bij jongeren?
- Wat kan je doen op school? Geef vb’en
- Welke partijen zijn belangrijk rond het werken rond welbevinden?
- Wat is het watervalsysteem?
Welbevinden
Welbevinden = containerbegrip (kan veel onder vallen)
Welbevinden volgens WHO (Wereld gezondheid organisatie)
“Health is a state of complete physical, mental and social wellbeing and not merely the absence of
disease or infirmity.”
→ 3 aspecten waarop je je goed kan voelen:
- fysiek welzijn
- mentaal welzijn
- sociaal welzijn
2 onderdelen v. welbevinden
- objectieve status: hoe gezond iemand is in (biomedisch) meetbare data uit te drukken → dit
kan je dus meten
- subjectieve perceptie: beleving en ervaring vd eigen gezondheid → bv iemand kan zich goed
voelen in een klas, maar iemand anders niet
Welbevinden = subjectieve beleving vd eigen gezondheid
Welbevinden is variabel en noodzakelijk
- De waarde en verwachtingen over gezondheid kan bij mensen variëren doorheen de
levenloop
- Welbevinden is een basisvoorwaarde vr kinderen om gezond en veilig op te knn groeien en te
leren, dus ook in de school
→ Niet alleen lln, maar ook lkren moeten zich goed voelen, want dit heeft ook effect op lln, ouders…
Goede indicatoren (componenten) om welbevinden te meten
- Cognitief subjectief welbevinden (bv “Ik geniet van mijn leven”, “Mijn leven gaat goed”)
- Affectief subjectief welbevinden = gaat over gevoelens (bv blijdschap, verdriet, rust, stress...)
- Tevredenheid op specifieke levensdomeinen (bv tevredenheid rond tijdsgebruik, rond leven
op school)
- Sociaal-democratische indicatoren = vaststaande gegevens om de groep die je bevraagd
hebt te leren kennen
- geslacht
- migratieachtergrond
- financiële situatie
- Algeheel welbevinden = tevredenheid van eigen leven op en buiten school en het ervaren
welbevinden
- Welbevinden op school = erbij horen op school, gepest w, leerling-docentrelatie
- Persoons- en schoolkenmerken
- persoonskenmerken = stressbestendigheid, samenwerken, doorzettingsvermogen,
empathie, assertiviteit, nieuwsgierigheid
- schoolkenmerken = tekorten aan onderwijspersoneel, gedrag lln en docenten,
schoolklimaat
- Actieve en waardevolle deelname aan academische en soc activiteiten
- Positief zelfbeeld
- Knn omgaan met gedachten en emoties
- Pos en constructief contact met lkren en leeftijdsgenoten
- Gevoel van waardering, veiligheid, respect
- Thuisgevoel in klas en op school
,3 vb’en van manieren om welbevinden te meten
- International survey on children’s well-being (ISCWeB)
- internationale vragenlijst die het welbevinden v. 10-12 jarige kinderen in kaart brengt
- methode: vragenlijsten vr kinderen v. versch leeftijden over hun familie, school, vrije
tijd en emo welzijn
- focus: subj welzijn, hoe kinderen zelf hun leven ervaren
- PISA-resulaten
- = Programme for international student assessment)
- internationaal vergelijkend onderzoek over welbevinden vd OESO (= Organisatie vr
Economisch Samenwerking en Ontwikkeling)
- methode: Naast leerprestaties vult een deel vd lln vragen in over hun schoolervaring,
motivatie, stress en geluk
- focus: welbevinden in relatie tot school en leren → w vgl tss landen
- Europese commissie
- focus: actieve/waardedevolle deelname aan activiteiten, pos zelfbeeld, pos en
constructief contact met lkren en peers, gevoel v. veiligheid/waardering/respect,
thuisgevoel in klas en op school
Uit internationaal onderzoek ziet men volgende evoluties/uitdagingen over welbevinden bij
jongeren op school:
- Minder vaardigheden en slechtere mentale gezondheid (vooral 13-15 jarigen)
- Toename in pestgedrag
- Slechtere mentale gezondheid onder leraren
- (Meisjes zijn groter slachtoffer van slechter mentaal welbevinden!)
Vb’en v. aspecten die scholen knn doen vr welbevinden uit filmpjes
- Je moet je goed voelen om zo tot goed leren te komen → dit komt terug in de definitie van
welbevinden en de indiactoren die we besproken hebben
- Welbevinden vd leraar en de ouder is ook heel belangrijk
- Gouden weken zijn heel belangrijk vr het welbevinden → dit komt terug in hoe je aan
welbevinden kan werken in een school/klas
- Bewegen is ook belangrijk → dit komt terug in de definitie van welbevinden, want gaat over
het fysieke aspect
- Ze wisselen in de klas bv om de 20 minuten van positie (zitten/rechtstaan)→ dit komt terug in
hoe je aan welbevinden kan werken in de school/klas
- Spelletjes spelen heeft effect op welbevinden van lln → dit komt terug in hoe je aan
welbevinden kan werken in een school/klas
- CLB inschaken bi hulp vr studeren, gezondheid en mentaal welzijn
- Van internet:
- Klasrondje op maandag: iedereen deelt kort hoe zijn/haar weekend was en hoe ze
zich voelen
- Check-in kaartjes: lln leggen bij binnenkomst een kaartje neer dat hun stemming
aangeeft (blij, moe, gestrest) zodat de leerkracht inzicht krijgt.
- Beweegpauzes: tijdens lange lessen van 90 minuten 2 minuten rekken of een korte
energizer.
Partijen die van belang zijn bij werken rond welbevinden:
- CLB
Studie mentale gezondheid v. EU v. 11-jarigen
→ Resultaat: gemiddeld 14% vd meisjes en 8% vd jongens op internationaal vlak voelt zich meestal
of altijd alleen
,Wordt er in het beleid gewerk aan/is er aandacht vr welbevinden op school in Vlaanderen? Zo
ja, wrm?
→ Ja, want we zien het terugkomen in de volgende beleidsteksten van Vlaanderen:
- Decreet op leerlingenbegeleiding (CLB, scholen, pedagogische begeleidingsdiensten)
- Referentiekader vr Onderwijskwaliteit (rubriek Beleid en Begeleiding)
- Nieuwe minimumdoelen (bij vakgebied ‘attitudes’) en huidige eindtermen
→ In functioneel geheel 2 vd beleidsteksten staat de basiscompetentie ‘de leraar als opvoeder’,
waarmee men bedoeld dat een beginnende leraar aandacht moet hebben vr het welbevinden vd lln
Termen
Finaliteit Vroeger waren er 4 stromen: ASO, BSO, TSO, KSO → bestaan niet meer, nu
spreekt men van finaliteiten
Finaliteit = doel v. een studierichting + bepaalt wat lln knn doen na het
middelbaar: werken of verder studeren in hoger onderwijs
3 types finaliteiten in Vlaams secundair onderwijs
- arbeidsmarktfinaliteit = voorbereiding op arbeidsmarkt, doel is om te
gaan werken (vroeger BSO)
- doorstroomfinaliteit = voorbereiding op hoger onderwijs, doel is om
verder te studeren (vroeger ASO)
- dubbele finaliteit = voorbereiding op zowel hoger onderwijs als de
arbeidsmarkt (vroeger TSO)
Modernisering in Modernisering vh onderwijs = proces om secundair onderwijs te
het onderwijs vernieuwen/aan te passen
- wnr? 2019-2025
- structuur? 8 studiedomeinen + 3 finaliteiten
- wrm? om lln beter te begeleiden bij hun studiekeuze
- 1e graad is oriënterend
- 2e en 3e graad biedt keuze uit specifiekere studierichtingen
met nadruk op ontw. v. talent en maken v. weloverwogen
keuzes vr toekomst in hoger onderwijs of arbeidsmarkt
B-stroom B-stroom = richting binnen 1e jaar vh secundair onderwijs in Vlaanderen vr lln
die een achterstand hebben of liever leren door te doen, met een focus op
praktijk en persoonlijke begeleiding in kleine klasgroepen.
→ Als je geen diploma hebt vh lager onderwijs kan je nr het BSO gaan, maar
je moet minimum 12 jaar zijn en het 4e lj hebben volbracht, je kan er ook
naartoe als je wel een diploma vh lager onderwijs hebt
Watervalsysteem Watervalsysteem = onderwijsstructuur/situatie waarbij lln starten in een
! theoretische (hogere, moeilijkere) studierichting en na herhaalde mislukking
overstappen (‘afglijden’) nr een meer praktische (lagere, makkelijkere)
studierichting
CSA-principe CSA-principe = beschrijft methodiek vr geleidelijke opbouw v. leerstof, waarbij
lln via concrete (werkelijke) vb’en, daarna schematische (vereenvoudigde)
modellen en uiteindelijk met abstracte (getalsmatige) concepten werken.
Zuhal Demir Minister v. onderwijs
Caroline Gennez Minister v. welzijn
, Vb-examenvragen
- Wat is het verschil tss objectieve status en subjectieve perceptie?
- Wat is welbevinden? = een subjectieve beleving en ervaring vd eigen gezondheid
- Wat zijn de 2 onderdelen van welbevinden?
- Op welke aspecten kan je je goed voelen? physical, mental and social wellbeing
- Welke van deze lijst zijn goede indicatoren (componenten) om welbevinden te meten?
- Geef ¾ voorbeelden van indicatoren om welbevinden te meten?
- Geef 3 vb’en van manieren om welbevinden te meten?
- Welke uitdagingen komen uit internationaal onderzoek over welbevinden bij jongeren?
- Wat kan je doen op school? Geef vb’en
- Welke partijen zijn belangrijk rond het werken rond welbevinden?
- Wat is het watervalsysteem?
