GESCHIEDENIS EN BASISCONCEPTEN LOGOPEDIE 1
I. logopedie: een toegepaste wetenschap
1.1. Wat is logopedie
- Als logopedist: met eigen woorden cliënten overtuigen dat als dit gebeurt dat gaat
veranderen – dus hoop geven
- Therapie nemen is afh vd omgeving!
1.1.1. Definiëring
- Logos = woord en paidea = opleiding
- Logopedie = onderricht in zuiver spreken en stemgebruik
- Logopedist = spraakleraar (volgens Van Dale)
- Communiceren doe je op versch manieren
✓ Mondelinge communicatie
✓ Schriftelijke communicatie
- IALP = beroepsorganisatie voor logopedisten → geeft bredere definitie (zie pp)
1.1.2. Communicatie
- Ontstaan communicatie: wnr zender boodschap overbrengt nr ontvanger (gebeurt
voortdurend ih dagelijkse leven)
1) Zender produceert signaal – problemen op niveau vd zender
2) Boodschap doorgegeven via medium (
✓ Verbale communicatie: bv spraak, schrift…
✓ Non-verbale communicatie: bv rode vlag opgehangen ah strand,
lichaamsbeweging, visueel-manuele communicatie (doven)…
3) Ontvanger
1.1.3. Communicatiestoornissen
- Logopedie: voorkomt, onderzoekt en behandelt communicatiestoornissen
,- Veel stoornissen
- Belangrijk om allemaal zelfde terminologie toe te passen
• Classificatie is noodzakelijk bij uitwisselen van info:
➔ (Ideale classificatie bestaat niet)
➢ Klinisch: onderzoek en behandeling
➢ Didactisch: opleiding logopedisten en andere hulpverleners
➢ Wetenschappelijk: onderzoek en onderzoeksresultaten
➢ Sociaal-maatschappelijk: contact met terugbetalingsinstanties
➔ Toch versch manieren om communicatiestoornissen in te delen:
1) Volgens hun etiologie (oorzaak)
✓ Organische stoornissen = lichamelijke afwijking
✓ Functionele stoornissen = gn lichamelijke afwijking
Voordeel: communicatie met artsen (dr nauwe band met geneeskunde)
Nadelen: geen verwijzing nr communicatiegedrag vd patiënt (zeggen niets
over welke aspecten vd comm gestoord zijn), negeert dat stoornis
samenspel kan zijn v versch oorzaken, negeert dat versch oorzaken toch
zelfde therapie soms vragen
2) Volgens tijdstip waarop stoornis ontstaat
✓ Ontwikkelingsstoornissen: hoe verder ontwikkeling vd kind, hoe mr
✓ Verworven stoornissen: stoornis gaandeweg ontwikkeld
Nog steeds veel te algemeen – zegt enkel iets over moment v ontstaan
3) Onderscheid tss spraak- taal- en gehoorstoornissen
✓ Spraakstoornis – 3 indelingen
= hoorbaar maken van woorden
▪ Stoornis articulatie v klanken = articulatiestoornis
▪ Stoornis vd vloeiendheid = vloeiendheidstoornis
▪ Stoornis vd stem = stemstoornis
✓ Taalstoornis
= begrip en gebruik van gesproken, geschreven of andere symbolen
▪ Betreffen taalvorm, taalinhoud en/of taalgebruik
✓ Gehoorstoornis
▪ Wnr er aantasting is vh auditief systeem
4) Klinische indeling – dit gebruiken wij in deel 2!
Gaat uit vd types patiënten die logopedisten onderzoeken en behandelen
, Sluit aan bij klinische praktijk
✓ Spraak na laryngectomie
✓ Stemstoornissen
✓ Articulatiestoornissen > spraakklankstoornissen
✓ Taalontwikkelingsstoornissen
✓ Dyslexie, dysorthografie (onwetend over welke letter eerst te
schrijven bij woorden), dysgrafie, dyscalculie
✓ Stotteren en broddelen
✓ Afasie, dysartrie, apraxie en ander neurogene
communicatiestoornissen
✓ Niet-verbale logopedische stoornissen (bv lispelen: tong te sterk
tgn tanden waardoor open beet ontstaat)
• Gevolgen vd stoornis voor de patiênt (WHO) – logopedie richt zicht nt enkel op
stoornis zelf
➢ WHO zegt dat je onderscheid moet maken tss drie zaken bij elke cliënt:
1) Stoornis = elke structurele afwijking/functionele verstoring vh lichaam of
een persoon
2) Beperking/persoon met een stoornis = verlies/vermindering ih
functioneren vh lichaam of een persoon
→recent ‘activities/beperking op activiteit’ genoemd
3) Handicap/gevolgen vr persoon met stoornis = nadeel dat persoon
ondervindt vd stoornis/beperking
→recent ‘participation/beperking op deelname’ genoemd
VOORBEELD: stotteren → niet goed converseren → sociaal isolement
➔ 3 cliënten knn zelfde stoornis hebben mr gevolgen kunnen verschillen
➔ Cliënt is niet bij jou omwille vd stoornis mr omwille vd impact
➔ WHO heeft nog verder gebouwd op dit systeem (zie pp die 36
1.1.4. Communicatiestoornissen en meer
- Logopedie richt zich op normale communicatie → regio en leeftijd
- Er zijn uitspraken die geen stoornissen zijn maar variaties op de normaliteit
Bv. /r/
- Twee soorten die tot logopedie behoren:
1) Normale communicatie
2) Optimale communicatie: bv zangers
, - Uitbreiding met stoornissen buiten de communicatie: dysfagie, afwijkende
mondgewoontes → want logopedisten beschikken over kennis vd anatomie en
fysiologie om dit te onderzoeken/behandelen
1.1.5. Wetenschap
- Uitvoeren v wetenschappelijk onderzoek is deel vd logopedie
- Logopedie is toegepaste gedragswetenschap:
= wetenschap met directe praktische relevantie + vakgebied ontwikkeld uit andere
vakgebieden + toepassing andere disciplines (geneeskunde, fysica…)!
1.2. Opleiding en beroep
- Voorwaarden om als logopedist erkend te worden
1) Houder van diploma min 3j hoger onderwijs met volledig leerplan
> Leerprogramma: theoretische opleiding in: alg. anatomie/psychologie/…
theor + prakt. opl. v. eval./prev./behand. spraak-, taal-,
stem-gehoor-, evenwichts- …-stoornissen
stages (600u) ‘met vrucht doorlopen’
eindwerk ‘met vrucht doorlopen’
2) Via bijscholing kennis en vaardigheden mbt beroep onderhouden
+ >> Opdracht: Vergelijk curriculum LA – vereisten KB (zie p 15 1.1)
- Waar? Universitaire opleiding: naast klinische
o Katholieke Universiteit Leuven uitoefening kan je ook docent worden id
o Universiteit Gent logopedie of wetensch carrière kiezen
o Arteveldehogeschool Gent
o Hogeschool Gent
o Vives Hogeschool Brugge (KHBO)
o Thomas More Antwerpen (Lessius)
• Beroepsverenigingen
✓ VVL = Vlaamse vereniging voor logopedisten (deel vd CPLOL & IALP)
✓ NVLF = nederlandse vereniging voor logopedie en foniatrie
✓ CPLOL = comité permanent de liaison des orthophonistes-logopèdes
✓ IALP = international association of logopaedics and phoniatrics
✓ UPLF = union professionelle des logopèdes francophones
✓ ASHA = american speech-language-hearing association
✓ NVST = nederlandse vereniging voor stottertherapie
✓ EFS = european fluency specialists
✓ IFA = international fluency association
I. logopedie: een toegepaste wetenschap
1.1. Wat is logopedie
- Als logopedist: met eigen woorden cliënten overtuigen dat als dit gebeurt dat gaat
veranderen – dus hoop geven
- Therapie nemen is afh vd omgeving!
1.1.1. Definiëring
- Logos = woord en paidea = opleiding
- Logopedie = onderricht in zuiver spreken en stemgebruik
- Logopedist = spraakleraar (volgens Van Dale)
- Communiceren doe je op versch manieren
✓ Mondelinge communicatie
✓ Schriftelijke communicatie
- IALP = beroepsorganisatie voor logopedisten → geeft bredere definitie (zie pp)
1.1.2. Communicatie
- Ontstaan communicatie: wnr zender boodschap overbrengt nr ontvanger (gebeurt
voortdurend ih dagelijkse leven)
1) Zender produceert signaal – problemen op niveau vd zender
2) Boodschap doorgegeven via medium (
✓ Verbale communicatie: bv spraak, schrift…
✓ Non-verbale communicatie: bv rode vlag opgehangen ah strand,
lichaamsbeweging, visueel-manuele communicatie (doven)…
3) Ontvanger
1.1.3. Communicatiestoornissen
- Logopedie: voorkomt, onderzoekt en behandelt communicatiestoornissen
,- Veel stoornissen
- Belangrijk om allemaal zelfde terminologie toe te passen
• Classificatie is noodzakelijk bij uitwisselen van info:
➔ (Ideale classificatie bestaat niet)
➢ Klinisch: onderzoek en behandeling
➢ Didactisch: opleiding logopedisten en andere hulpverleners
➢ Wetenschappelijk: onderzoek en onderzoeksresultaten
➢ Sociaal-maatschappelijk: contact met terugbetalingsinstanties
➔ Toch versch manieren om communicatiestoornissen in te delen:
1) Volgens hun etiologie (oorzaak)
✓ Organische stoornissen = lichamelijke afwijking
✓ Functionele stoornissen = gn lichamelijke afwijking
Voordeel: communicatie met artsen (dr nauwe band met geneeskunde)
Nadelen: geen verwijzing nr communicatiegedrag vd patiënt (zeggen niets
over welke aspecten vd comm gestoord zijn), negeert dat stoornis
samenspel kan zijn v versch oorzaken, negeert dat versch oorzaken toch
zelfde therapie soms vragen
2) Volgens tijdstip waarop stoornis ontstaat
✓ Ontwikkelingsstoornissen: hoe verder ontwikkeling vd kind, hoe mr
✓ Verworven stoornissen: stoornis gaandeweg ontwikkeld
Nog steeds veel te algemeen – zegt enkel iets over moment v ontstaan
3) Onderscheid tss spraak- taal- en gehoorstoornissen
✓ Spraakstoornis – 3 indelingen
= hoorbaar maken van woorden
▪ Stoornis articulatie v klanken = articulatiestoornis
▪ Stoornis vd vloeiendheid = vloeiendheidstoornis
▪ Stoornis vd stem = stemstoornis
✓ Taalstoornis
= begrip en gebruik van gesproken, geschreven of andere symbolen
▪ Betreffen taalvorm, taalinhoud en/of taalgebruik
✓ Gehoorstoornis
▪ Wnr er aantasting is vh auditief systeem
4) Klinische indeling – dit gebruiken wij in deel 2!
Gaat uit vd types patiënten die logopedisten onderzoeken en behandelen
, Sluit aan bij klinische praktijk
✓ Spraak na laryngectomie
✓ Stemstoornissen
✓ Articulatiestoornissen > spraakklankstoornissen
✓ Taalontwikkelingsstoornissen
✓ Dyslexie, dysorthografie (onwetend over welke letter eerst te
schrijven bij woorden), dysgrafie, dyscalculie
✓ Stotteren en broddelen
✓ Afasie, dysartrie, apraxie en ander neurogene
communicatiestoornissen
✓ Niet-verbale logopedische stoornissen (bv lispelen: tong te sterk
tgn tanden waardoor open beet ontstaat)
• Gevolgen vd stoornis voor de patiênt (WHO) – logopedie richt zicht nt enkel op
stoornis zelf
➢ WHO zegt dat je onderscheid moet maken tss drie zaken bij elke cliënt:
1) Stoornis = elke structurele afwijking/functionele verstoring vh lichaam of
een persoon
2) Beperking/persoon met een stoornis = verlies/vermindering ih
functioneren vh lichaam of een persoon
→recent ‘activities/beperking op activiteit’ genoemd
3) Handicap/gevolgen vr persoon met stoornis = nadeel dat persoon
ondervindt vd stoornis/beperking
→recent ‘participation/beperking op deelname’ genoemd
VOORBEELD: stotteren → niet goed converseren → sociaal isolement
➔ 3 cliënten knn zelfde stoornis hebben mr gevolgen kunnen verschillen
➔ Cliënt is niet bij jou omwille vd stoornis mr omwille vd impact
➔ WHO heeft nog verder gebouwd op dit systeem (zie pp die 36
1.1.4. Communicatiestoornissen en meer
- Logopedie richt zich op normale communicatie → regio en leeftijd
- Er zijn uitspraken die geen stoornissen zijn maar variaties op de normaliteit
Bv. /r/
- Twee soorten die tot logopedie behoren:
1) Normale communicatie
2) Optimale communicatie: bv zangers
, - Uitbreiding met stoornissen buiten de communicatie: dysfagie, afwijkende
mondgewoontes → want logopedisten beschikken over kennis vd anatomie en
fysiologie om dit te onderzoeken/behandelen
1.1.5. Wetenschap
- Uitvoeren v wetenschappelijk onderzoek is deel vd logopedie
- Logopedie is toegepaste gedragswetenschap:
= wetenschap met directe praktische relevantie + vakgebied ontwikkeld uit andere
vakgebieden + toepassing andere disciplines (geneeskunde, fysica…)!
1.2. Opleiding en beroep
- Voorwaarden om als logopedist erkend te worden
1) Houder van diploma min 3j hoger onderwijs met volledig leerplan
> Leerprogramma: theoretische opleiding in: alg. anatomie/psychologie/…
theor + prakt. opl. v. eval./prev./behand. spraak-, taal-,
stem-gehoor-, evenwichts- …-stoornissen
stages (600u) ‘met vrucht doorlopen’
eindwerk ‘met vrucht doorlopen’
2) Via bijscholing kennis en vaardigheden mbt beroep onderhouden
+ >> Opdracht: Vergelijk curriculum LA – vereisten KB (zie p 15 1.1)
- Waar? Universitaire opleiding: naast klinische
o Katholieke Universiteit Leuven uitoefening kan je ook docent worden id
o Universiteit Gent logopedie of wetensch carrière kiezen
o Arteveldehogeschool Gent
o Hogeschool Gent
o Vives Hogeschool Brugge (KHBO)
o Thomas More Antwerpen (Lessius)
• Beroepsverenigingen
✓ VVL = Vlaamse vereniging voor logopedisten (deel vd CPLOL & IALP)
✓ NVLF = nederlandse vereniging voor logopedie en foniatrie
✓ CPLOL = comité permanent de liaison des orthophonistes-logopèdes
✓ IALP = international association of logopaedics and phoniatrics
✓ UPLF = union professionelle des logopèdes francophones
✓ ASHA = american speech-language-hearing association
✓ NVST = nederlandse vereniging voor stottertherapie
✓ EFS = european fluency specialists
✓ IFA = international fluency association
