Toegepaste dieetleer 3
2020 – 2021
Odisee Gent
PHAEDRA DE DECKER
, Obesitas bij kinderen
Prevalentie
• Overgewicht bij 19% van de kinderen tussen 2-17 jaar
• Obesitats bij 5,8% van de kinderen tussen 2-17 jaar
Antropometrie
Lengte voor leeftijd- gewicht voor leeftijd curve
1. Bepaal de lengte volgens de leeftijd (geboortedatum)
2. Bepaal het referentiegewicht
a. Het punt dat overeenstemt met de lengte volgens de leeftijd
3. Bereken het percentage om het gewicht te evalueren
a. Actueel gewicht = 56
b. Referentie gewicht = 40
#$
= ' 100 = 140%
%&
Bij kinderen jonger dan 2 jaar wordt elk gewicht boven P97 van de curve in de gewicht lengte grafiek als
obesitas beschouwd.
Bmi curve
1. Bereken de BMI (kg/ (lengte)2)
2. Teken het punt uit op de BMI curve (geboortedatum)
a. Voor kinderen die deel uitmaken van multiculturele families à internationale curven
gebruiken (WHO)
Procentuele BMI
,-./010 234
= ' 100
5067880180 234 (:50)
Beoordeling:
90 -120 % Normaal
120 – 140% Overgewicht
140 – 160% Obesitas
160 – 190% Ernstige obesitas
>190% Morbide obesitas
Risicofactoren en etiologie
Risicofactoren tijdens de zwangerschap, de intra-uteriene programmering en de kindertijd
• Intra-uteriene programmering (onvvloed in de baarmoeder)
o Afhankelijk van de obesitasstatus van de moeder
§ Geeft invloed op de epigenetische veranderingen bij de baby
§ Verhoogt het risico op adipositas
• Afgifte van voedingsstoffen door de placenta en endocriene en inflammatoire omgeving
o Bv. Endocriene programmering
§ Hoge glucosegehalte in de foetus à foetale hyperinsulinemie / insuline- en
leptineresistentie
1
, • Hoge calorie-inname en rookgedrag van de moeder
o Zorgt voor een laag geboortegewicht
o Zorgt voor dysmaturiteit (groeivertraging) en centrale adipositas
• Borstvoeding
o De eerste 1000 dagen à langdurige effecten op de gezondheid en ziekten van het kind
o Kinderen met een laag geboortegewicht ivm de zwangerschapsduur die snel aankomen in de
eerste 2 levensjaren à een hoger risico op obesitas op volwassen leeftijd.
o Borstvoeding (eerste 6 maanden) verkleint het risico op obesitas bij het kind.
Te grote eiwitinname moet vermeden worden in het eerste levensjaar.
• Verminderde eiwitinname heeft geen negatief effect op hun lengte groei.
Toename BMI rond de 6de verjaardag= normaal = adipeuze rebound
à vroegtijdige adipeuze rebound => hoger risico op latere leeftijd obesitas te ontwikkelen.
Risico’s die obesitas van een kind verhogen
• Obesitas van de moeder
• Laag of hogg geboortegewicht
• Snelle gewichtstoename tijdens de kindertijd
• Vroege adipeuze rebound
à komen deze omstandigheden voor, dan wordt er aanbevelingen gegeven voor de levenstijl, om
afwijkingen van de groeicurve te mijden.
à afwijkende curve à geen afwachtende houding aannemen à dieet maatregelen nemen, gericht op
een gezonde levenstijl!
Genetische en endocriene factoren
Genetische factoren:
• Genetische wijzigingen in metabole zoutes (MC4R- pathway)
• Familie geschiedenis van extreme obesitas
Endocriene factoren:
• Hyperthyroïdie
• Sundroom van Cushing
o Zelden, enkel controle bij vertraagde groei
• Hersenbeschadiging en tumoren à leiden soms tot obesitas
Farmacotherapie geassocieerd met gewichtstoename
• Antipsychotica
o Negatief metabole effecten
§ Triglyceride- en cholesterolspiegels
§ Bloeddruk
§ Glucosemetabolisme
o Oplossing: dosering aanpassen aan de behoefte van het kind, gewicht van het kind en andere
metabole parameters.
o Metformine kan gewichtstoename voorkomen of verminderen bij antipsychotica
Psychologische en psychiatrische mechanisme
• Bij obesitats zijn niet altijd beiden aanwezig
• Mechanisme die betrokken zijn bepaald:
o Het eetgedrag
o Eetstoornissen
o Comorbide psychopathologie
2
, Omgevings- en levensstijlfactoren
Kindereobesitas= een complex netwerk van factoren, elke patiënt heeft een uniek profiel
• Voeding en dieet
• Fysieke activiteit
o Aanbeveling kinderen (1-5jaar): minstens 3uur/ dag
o Aanbeveling jongeren (6-17jaar): grootste deel van de dag fysiek + 1uur matig-hoog intenstief
• Schermtijd beperken
• Slaaptijd
o Te korte slaap à verhoogde eetlust
o Vermijd blootstelling aan blauwlicht 1 uur voor bedtijd
• Culturele context en slankheidsideaal
Comorbiditeiten en gevolgen van obesitas bij kinderen
Cardiovasculaire en metabole comorbiditeiten
• Glucosemetabolisme
o Risico op insulineresistentie à pre-diabetes à diabetes type 2
• Dyslipidemie, athersclerose en hypertensieve aandoeningen
o Hebben een gewijzigde concentratie bloedlipiden
o Lipidenprofiel en bloeddruk regelmatig screenen
• Niet-alcoholische leververvetting
o Goed en snel behandelen
• Metabool syndroom
o Abdominale obesitas= essentiële voorwaarde + minstens 2 andere klinische symptomen:
§ Verhoogde triglyceride gehalte
§ Lage HDL-cholesterol
§ Hoge bloeddruk
§ Toegenomen plasmaglucose
à kinderen ouder dan 16jaar volgen de criteria van de volwassenen
Hormonale veranderingen
Meisjes met obesitas:
• Vroeg in de puberteit (vroegtijdig vruchtbaar)
• Hoger risico op polycysteusovariumsyndroom (PCOS)
Jongens met obesitas:
• Vroeg of laat in de puberteit
à controleren adhv tanner-stadium
Psychologische en psychosociale comorbiditeiten
Kinderen met obesitas vaak een lager zelfbeeld
à speciale aandacht noig
Andere frequentie comorbiditeiten
• Obstructief slaapapneusyndroom (OSAS)
• Enuresis nocturna (bedplassen)
• Verminderde fitheid en orthopedische complicaties
o Kan leiden tot kortademigheid bij lichaamsbeweging
3
2020 – 2021
Odisee Gent
PHAEDRA DE DECKER
, Obesitas bij kinderen
Prevalentie
• Overgewicht bij 19% van de kinderen tussen 2-17 jaar
• Obesitats bij 5,8% van de kinderen tussen 2-17 jaar
Antropometrie
Lengte voor leeftijd- gewicht voor leeftijd curve
1. Bepaal de lengte volgens de leeftijd (geboortedatum)
2. Bepaal het referentiegewicht
a. Het punt dat overeenstemt met de lengte volgens de leeftijd
3. Bereken het percentage om het gewicht te evalueren
a. Actueel gewicht = 56
b. Referentie gewicht = 40
#$
= ' 100 = 140%
%&
Bij kinderen jonger dan 2 jaar wordt elk gewicht boven P97 van de curve in de gewicht lengte grafiek als
obesitas beschouwd.
Bmi curve
1. Bereken de BMI (kg/ (lengte)2)
2. Teken het punt uit op de BMI curve (geboortedatum)
a. Voor kinderen die deel uitmaken van multiculturele families à internationale curven
gebruiken (WHO)
Procentuele BMI
,-./010 234
= ' 100
5067880180 234 (:50)
Beoordeling:
90 -120 % Normaal
120 – 140% Overgewicht
140 – 160% Obesitas
160 – 190% Ernstige obesitas
>190% Morbide obesitas
Risicofactoren en etiologie
Risicofactoren tijdens de zwangerschap, de intra-uteriene programmering en de kindertijd
• Intra-uteriene programmering (onvvloed in de baarmoeder)
o Afhankelijk van de obesitasstatus van de moeder
§ Geeft invloed op de epigenetische veranderingen bij de baby
§ Verhoogt het risico op adipositas
• Afgifte van voedingsstoffen door de placenta en endocriene en inflammatoire omgeving
o Bv. Endocriene programmering
§ Hoge glucosegehalte in de foetus à foetale hyperinsulinemie / insuline- en
leptineresistentie
1
, • Hoge calorie-inname en rookgedrag van de moeder
o Zorgt voor een laag geboortegewicht
o Zorgt voor dysmaturiteit (groeivertraging) en centrale adipositas
• Borstvoeding
o De eerste 1000 dagen à langdurige effecten op de gezondheid en ziekten van het kind
o Kinderen met een laag geboortegewicht ivm de zwangerschapsduur die snel aankomen in de
eerste 2 levensjaren à een hoger risico op obesitas op volwassen leeftijd.
o Borstvoeding (eerste 6 maanden) verkleint het risico op obesitas bij het kind.
Te grote eiwitinname moet vermeden worden in het eerste levensjaar.
• Verminderde eiwitinname heeft geen negatief effect op hun lengte groei.
Toename BMI rond de 6de verjaardag= normaal = adipeuze rebound
à vroegtijdige adipeuze rebound => hoger risico op latere leeftijd obesitas te ontwikkelen.
Risico’s die obesitas van een kind verhogen
• Obesitas van de moeder
• Laag of hogg geboortegewicht
• Snelle gewichtstoename tijdens de kindertijd
• Vroege adipeuze rebound
à komen deze omstandigheden voor, dan wordt er aanbevelingen gegeven voor de levenstijl, om
afwijkingen van de groeicurve te mijden.
à afwijkende curve à geen afwachtende houding aannemen à dieet maatregelen nemen, gericht op
een gezonde levenstijl!
Genetische en endocriene factoren
Genetische factoren:
• Genetische wijzigingen in metabole zoutes (MC4R- pathway)
• Familie geschiedenis van extreme obesitas
Endocriene factoren:
• Hyperthyroïdie
• Sundroom van Cushing
o Zelden, enkel controle bij vertraagde groei
• Hersenbeschadiging en tumoren à leiden soms tot obesitas
Farmacotherapie geassocieerd met gewichtstoename
• Antipsychotica
o Negatief metabole effecten
§ Triglyceride- en cholesterolspiegels
§ Bloeddruk
§ Glucosemetabolisme
o Oplossing: dosering aanpassen aan de behoefte van het kind, gewicht van het kind en andere
metabole parameters.
o Metformine kan gewichtstoename voorkomen of verminderen bij antipsychotica
Psychologische en psychiatrische mechanisme
• Bij obesitats zijn niet altijd beiden aanwezig
• Mechanisme die betrokken zijn bepaald:
o Het eetgedrag
o Eetstoornissen
o Comorbide psychopathologie
2
, Omgevings- en levensstijlfactoren
Kindereobesitas= een complex netwerk van factoren, elke patiënt heeft een uniek profiel
• Voeding en dieet
• Fysieke activiteit
o Aanbeveling kinderen (1-5jaar): minstens 3uur/ dag
o Aanbeveling jongeren (6-17jaar): grootste deel van de dag fysiek + 1uur matig-hoog intenstief
• Schermtijd beperken
• Slaaptijd
o Te korte slaap à verhoogde eetlust
o Vermijd blootstelling aan blauwlicht 1 uur voor bedtijd
• Culturele context en slankheidsideaal
Comorbiditeiten en gevolgen van obesitas bij kinderen
Cardiovasculaire en metabole comorbiditeiten
• Glucosemetabolisme
o Risico op insulineresistentie à pre-diabetes à diabetes type 2
• Dyslipidemie, athersclerose en hypertensieve aandoeningen
o Hebben een gewijzigde concentratie bloedlipiden
o Lipidenprofiel en bloeddruk regelmatig screenen
• Niet-alcoholische leververvetting
o Goed en snel behandelen
• Metabool syndroom
o Abdominale obesitas= essentiële voorwaarde + minstens 2 andere klinische symptomen:
§ Verhoogde triglyceride gehalte
§ Lage HDL-cholesterol
§ Hoge bloeddruk
§ Toegenomen plasmaglucose
à kinderen ouder dan 16jaar volgen de criteria van de volwassenen
Hormonale veranderingen
Meisjes met obesitas:
• Vroeg in de puberteit (vroegtijdig vruchtbaar)
• Hoger risico op polycysteusovariumsyndroom (PCOS)
Jongens met obesitas:
• Vroeg of laat in de puberteit
à controleren adhv tanner-stadium
Psychologische en psychosociale comorbiditeiten
Kinderen met obesitas vaak een lager zelfbeeld
à speciale aandacht noig
Andere frequentie comorbiditeiten
• Obstructief slaapapneusyndroom (OSAS)
• Enuresis nocturna (bedplassen)
• Verminderde fitheid en orthopedische complicaties
o Kan leiden tot kortademigheid bij lichaamsbeweging
3
