Hoofdstuk 10 Prins et al (2018): Behandeling van kinderen in de context
van ouders en gezin
Inleiding
Vaak komen problemen van kinderen direct of indirect voort uit de situatie waarin zij leven.
Psychopathologie bij een van de ouders, spanningen tussen de andere gezinsleden
onderling of tussen henzelf en anderen in het gezin, kunnen psychopathologie bij het kind tot
gevolg hebben Omgekeerd hebben problemen van een kind vaak invloed op het
functioneren van de anderen in het gezin.
De manier hoe omgeving (ouders) reageert op het kind bepaald of het gedrag afneemt,
toeneemt of in stand wordt gehouden. Wanneer men te maken heeft van slecht
functionerende kinderen, is het noodzakelijk dat men de situatie thuis grondig onderzoekt en
de gezinsleden bij de behandeling betrekt.
Taxatie
= een bredere term voor diagnostiek, waarmee meestal zelfrapportage-
beoordelingsschalen worden bedoeld. Taxatie omvat naast tests, zelfrapportage of
beoordelingsschalen ook het beoordelen van wat er tijdens de sessies gebeurt. De taxatie is
zowel gericht op het individu als op de manier waarop ouders en kinderen of ouders
onderling met elkaar omgaan.
Aanmelding en indicatie voor een systeemgerichte behandeling
Systeemtherapie = een manier van behandelen waarbij naast de aangemelde persoon van
begin af aan de andere gezinsleden kunnen worden betrokken. In het beginstadium
verzamel je een maximum aan info over zowel de aangemelde klacht als over de aard van
de interacties binnen het gezin en de structuur van het gezin (geeft info over het ontstaan en
in stand houden van de problemen).
Er wordt per keer gekeken of het zinvol is om het gezin mee te nemen of niet in de
gesprekken. Individueel is vaak bij fobische klachten, bij gedragsproblematiek wordt vaak
het gezin betrokken. Als ouders onderdeel vormen van de problematiek kan het nodig
zijn om ouders te motiveren een aantal sessies zonder kinderen te komen.
contra-indicaties systeemtherapie
- Als een adolescent hulp zoekt, zonder dat ouders daarvan op de hoogte zijn (en dat
het kind ook niet wil dat ouders dit weten).
- Wanneer kinderen in de jeugdhulpverlening terecht komen en het perspectief is niet
terug naar huis
- Wanneer er in het geval van crisis veel haast is, waardoor een eerste gesprek wordt
gevoerd met wie er op dat moment beschikbaar is.
Motiveren van gezinsleden voor deelname aan de behandeling van het kind
Voor een verantwoorde taxatie is het van belang in de beginfase het gezin eenmaal, maar
soms vaker, gezamenlijk te zien. De behandelaar kan adhv de problematiek bepalen wie er
geacht wordt aanwezig te zijn in het begin.
, Meestal zijn onderstaande punten voldoende om gezinsleden te motiveren voor
gezinsgesprekken:
- De visie van de anderen geeft nuttige info en hulp bij behandeling
- Het gaat niet om schuldigen aan te wijzen
- Het is beter om eerst de anderen te leren kennen dan ze later erbij te vragen
- Het gaat in eerste instantie om 1 gezamenlijk gesprek.
Soms wil de ene ouder niet dat de andere ouder mee komt; dit is erg onverstandig!
Na een eerste gezinsgesprek volgt vaak een taxatiegesprek met alleen de ouders; zij
geven info over onderlinge verhouding en hun zienswijze op de problematiek.
Voorbeeld 1:
- Mevrouw D meldt kind Pieter aan: hij is moeilijk te hanteren, druk en kan slecht
overweg met broer Bas.
- In het eerste gesprek komt het hele gezin (iedereen is akkoord), hier komt uit:
- Pieter zijn gedrag valt mee; wel druk en aanwezig, maar staat open om hier
iets aan te doen.
- Pieter en Bas doen het goed op school
- Pieter en Bas maken regelmatig ruzie over van alles. Pieter scheld dan veel
→ dit vinden ouders verschrikkelijk, maar denken er niet hetzelfde over.
- Aan het einde van dit gesprek is er geen reden voor verder individuele
behandeling voor Pieter → geen schoolproblemen en de scores op de CBCL
waren niet klinisch.
- Tijdens 2e taxatiezitting besluit de therapeut alleen de ouders uit te nodigen;
onderlinge verhoudingen tussen ouders worden besproken
- Hier komt uit: onderlinge problemen maken het moeilijk om als een goed
ouderpaar te functioneren.
- Afgesproken wordt om te beginnen met 5 gesprekken zonder kinderen;
onderlinge problemen komen zo aan bod.
- Deze 5 relatiegesprekken hebben een beperkt resultaat.
- Wel duidelijk; het terugtrekken van meneer D, stilzwijgende kritiek op
mevrouw D en haar negatieve reacties op hem.
- Wel doorbraak; wanneer kinderen weer betrokken zijn bij de behandeling.
- Moeder legt alle schuld bij Pieter, van wie zij weinig kan verdragen.
- Vader onderkent het aandeel van Bas in de conflicten en vindt bovendien dat
Pieter het slachtoffer is van de geringe opvoedkundige vermogen van
moeder. Hier is mevrouw D het mee eens.
- Met Bas zijn er geen problemen (naast de ruzies met Pieter).
- Ouders omschrijven hun relatie als langdurige wapenstilstand → geen ruzie
meer omdat er eigenlijk niks meer is tussen hen.
- Bij vervolg van behandeling (met Pieter en ouders (zonder Bas)) ligt de aandacht
vooral op Pieter en moeder, en op de verschillen tussen vader en moeder.
- Moeder zal haar best doen zich minder te ergeren aan het gedrag van Pieter
en te ervaren dat de focus op positief gedrag meer oplevert dan gespitst of
negatief gedrag. (Toename zelfcontrole)
- Pieter zal minder in de contramine gaan. (Toename zelfcontrole)
- Vader speelt een door alle geaccepteerde bemiddelde rol
van ouders en gezin
Inleiding
Vaak komen problemen van kinderen direct of indirect voort uit de situatie waarin zij leven.
Psychopathologie bij een van de ouders, spanningen tussen de andere gezinsleden
onderling of tussen henzelf en anderen in het gezin, kunnen psychopathologie bij het kind tot
gevolg hebben Omgekeerd hebben problemen van een kind vaak invloed op het
functioneren van de anderen in het gezin.
De manier hoe omgeving (ouders) reageert op het kind bepaald of het gedrag afneemt,
toeneemt of in stand wordt gehouden. Wanneer men te maken heeft van slecht
functionerende kinderen, is het noodzakelijk dat men de situatie thuis grondig onderzoekt en
de gezinsleden bij de behandeling betrekt.
Taxatie
= een bredere term voor diagnostiek, waarmee meestal zelfrapportage-
beoordelingsschalen worden bedoeld. Taxatie omvat naast tests, zelfrapportage of
beoordelingsschalen ook het beoordelen van wat er tijdens de sessies gebeurt. De taxatie is
zowel gericht op het individu als op de manier waarop ouders en kinderen of ouders
onderling met elkaar omgaan.
Aanmelding en indicatie voor een systeemgerichte behandeling
Systeemtherapie = een manier van behandelen waarbij naast de aangemelde persoon van
begin af aan de andere gezinsleden kunnen worden betrokken. In het beginstadium
verzamel je een maximum aan info over zowel de aangemelde klacht als over de aard van
de interacties binnen het gezin en de structuur van het gezin (geeft info over het ontstaan en
in stand houden van de problemen).
Er wordt per keer gekeken of het zinvol is om het gezin mee te nemen of niet in de
gesprekken. Individueel is vaak bij fobische klachten, bij gedragsproblematiek wordt vaak
het gezin betrokken. Als ouders onderdeel vormen van de problematiek kan het nodig
zijn om ouders te motiveren een aantal sessies zonder kinderen te komen.
contra-indicaties systeemtherapie
- Als een adolescent hulp zoekt, zonder dat ouders daarvan op de hoogte zijn (en dat
het kind ook niet wil dat ouders dit weten).
- Wanneer kinderen in de jeugdhulpverlening terecht komen en het perspectief is niet
terug naar huis
- Wanneer er in het geval van crisis veel haast is, waardoor een eerste gesprek wordt
gevoerd met wie er op dat moment beschikbaar is.
Motiveren van gezinsleden voor deelname aan de behandeling van het kind
Voor een verantwoorde taxatie is het van belang in de beginfase het gezin eenmaal, maar
soms vaker, gezamenlijk te zien. De behandelaar kan adhv de problematiek bepalen wie er
geacht wordt aanwezig te zijn in het begin.
, Meestal zijn onderstaande punten voldoende om gezinsleden te motiveren voor
gezinsgesprekken:
- De visie van de anderen geeft nuttige info en hulp bij behandeling
- Het gaat niet om schuldigen aan te wijzen
- Het is beter om eerst de anderen te leren kennen dan ze later erbij te vragen
- Het gaat in eerste instantie om 1 gezamenlijk gesprek.
Soms wil de ene ouder niet dat de andere ouder mee komt; dit is erg onverstandig!
Na een eerste gezinsgesprek volgt vaak een taxatiegesprek met alleen de ouders; zij
geven info over onderlinge verhouding en hun zienswijze op de problematiek.
Voorbeeld 1:
- Mevrouw D meldt kind Pieter aan: hij is moeilijk te hanteren, druk en kan slecht
overweg met broer Bas.
- In het eerste gesprek komt het hele gezin (iedereen is akkoord), hier komt uit:
- Pieter zijn gedrag valt mee; wel druk en aanwezig, maar staat open om hier
iets aan te doen.
- Pieter en Bas doen het goed op school
- Pieter en Bas maken regelmatig ruzie over van alles. Pieter scheld dan veel
→ dit vinden ouders verschrikkelijk, maar denken er niet hetzelfde over.
- Aan het einde van dit gesprek is er geen reden voor verder individuele
behandeling voor Pieter → geen schoolproblemen en de scores op de CBCL
waren niet klinisch.
- Tijdens 2e taxatiezitting besluit de therapeut alleen de ouders uit te nodigen;
onderlinge verhoudingen tussen ouders worden besproken
- Hier komt uit: onderlinge problemen maken het moeilijk om als een goed
ouderpaar te functioneren.
- Afgesproken wordt om te beginnen met 5 gesprekken zonder kinderen;
onderlinge problemen komen zo aan bod.
- Deze 5 relatiegesprekken hebben een beperkt resultaat.
- Wel duidelijk; het terugtrekken van meneer D, stilzwijgende kritiek op
mevrouw D en haar negatieve reacties op hem.
- Wel doorbraak; wanneer kinderen weer betrokken zijn bij de behandeling.
- Moeder legt alle schuld bij Pieter, van wie zij weinig kan verdragen.
- Vader onderkent het aandeel van Bas in de conflicten en vindt bovendien dat
Pieter het slachtoffer is van de geringe opvoedkundige vermogen van
moeder. Hier is mevrouw D het mee eens.
- Met Bas zijn er geen problemen (naast de ruzies met Pieter).
- Ouders omschrijven hun relatie als langdurige wapenstilstand → geen ruzie
meer omdat er eigenlijk niks meer is tussen hen.
- Bij vervolg van behandeling (met Pieter en ouders (zonder Bas)) ligt de aandacht
vooral op Pieter en moeder, en op de verschillen tussen vader en moeder.
- Moeder zal haar best doen zich minder te ergeren aan het gedrag van Pieter
en te ervaren dat de focus op positief gedrag meer oplevert dan gespitst of
negatief gedrag. (Toename zelfcontrole)
- Pieter zal minder in de contramine gaan. (Toename zelfcontrole)
- Vader speelt een door alle geaccepteerde bemiddelde rol
