Inleiding belastingrecht
Samenvatting
Hoofdstuk 1: Belastingen in Nederland
1.1 Inleiding
De overheid voorziet in allerlei maatschappelijke behoeften, in ruil
hiervoor betalen burgers belasting. Het heffen van belastingen is een
dwang uitoefenen. Het belastingrecht geeft hier regels en wetten aan,
zodat het recht van de overheid wordt beperkt.
De overheid bestaat uit het Rijk, de provincies, de gemeenten, de
waterschappen en de instanties die wettelijk verplichte gestelde sociale
verzekeringen uitvoeren.
Directe belastingen: op winst, inkomen en vermogen. Belastingplichtige
betaald.
Indirecte belastingen: op goederen- en dienstentransacties. Werken
kostprijsverhogend.
Belastingen zijn verplichte, onvrijwillige betalingen, maar geen straf, aan
de overheid, waar geen tegenprestatie tegenover staat, en krachtens
algemene rechtsregels worden gevorderd.
Retributies zijn betalingen aan de overheid waar wel een prestatie tegen
overstaat. Bijvoorbeeld het betalen van geld aan de overheid in ruil voor
een paspoort of griffierecht.
Heffingen zijn betalingen aan de overheid voor een specifiek doel, zoals
milieuheffing en sociale premies.
Belastingen, retributies en sociale premies zijn eigenlijk allemaal
heffingen.
Art 104 GW: Belastingen van het Rijk worden geheven uit kracht van een
wet. Andere heffingen van het Rijk worden bij de wet geregeld.
Aanknopingspunten voor heffingen: genieten van inkomen, genereren van
winst, genereren van omzet, verkrijgen van een erfenis, verkrijgen van
een schenking, verkrijgen van een eigen woning, emigreren (winst over
onroerend goed bij verkoop voor emigratie).
Het verdelen van lasten vindt plaats aan de van hand maatschappelijke
opvattingen.
Verdelen over belastingplichtigen
Verdelen over diverse soorten belastingen
Wijze van heffen
Aanslagbelastingen: belastingdienst stelt belastingschuld vast door middel
van een aanslag (voorbeeld: IB en VPB).
Aangiftebelastingen: belastingplichtige of inhoudingsplichtige stelt de
belastingschuld vast door betaling op aangifte (voorbeeld: LB en OB).
Heffende instanties:
Nederlandse Rijksoverheid in Europees Nederlands (Caribische
eilanden buiten beschouwing, die hebben een eigen instantie)
, Provincies
Gemeenten
Waterschappen
1.2 Overzicht van de belangrijkste belastingen
Inkomstenbelasting (IB) wordt geheven over het vermogen in box I (werk
en woning), box II (aanmerkelijk belang) en box III (sparen en beleggen).
Alles wat hier niet onder valt, valt niet onder de inkomstenbelasting.
Vermogenswinsten (dus winst of verlies op vermogen, zoals bij de verkoop
van een huis of aandelen of schilderijen) worden niet belast, tenzij het
gaat om middelen/aandelen van een onderneming.
Loonbelasting (LB) is een voorheffing, deze betaalt de werkgever elke
maand en wordt aan het einde van het jaar met de inkomstenbelasting
verrekend.
De loonheffingen bestaan uit loonbelasting, premies volksverzekeringen,
premies werknemersverzekeringen en de inkomensafhankelijke bijdrage
voor de ZVW.
Vennootschapsbelasting (VPB) ook wel winstbelasting genoemd, om te
voorkomen dat ondernemingen belastingvrij kunnen sparen tot het
moment van dividenduitkering.
Dividendbelasting is een belasting van 15% op de opbrengst (dividend)
van aandelen. Ook dit is een voorheffing en wordt verrekend met de
inkomstenbelasting.
Bronheffingen worden door de betaler ingehouden.
Voorbeelden zijn dividendbelasting, interestbelasting, royaltybelasting en
kansspelbelasting.
Er wordt 25,8% belasting betaald over dividenden, interest en royalty’s die
naar het buitenland gaan waar een lager tarief geldt of waarbij als gevolg
van de fiscale constructie geen belasting is verschuldigd.
Erf- en schenkbelasting
Kansspelbelasting van 34,2% over prijzen uit kansspelen. Deze wordt door
de organisator van het kansspel afgedragen en is dus een bronbelasting.
Kansspelbelasting staat in principe los van de inkomstenbelasting, maar
stel er wordt een prijs gewonnen met geïnvesteerd geld van de
onderneming, dan kan de ingehouden kansspelbelasting van de
inkomstenbelasting worden afgehaald.
Omzetbelasting, ook wel btw (belasting over toegevoegde waarde)
genoemd.
Accijnzen worden geheven op het gebruik van bepaalde goederen, zoals
drank en rookwaren. Deze worden doorbelast aan de consument.
,Overdrachtsbelasting van 10,4% over het verkrijgen van onroerend goed.
Voor hoofdverblijven is het slechts 2% en voor personen tussen de 18-35
die nog niet eerder een woning hebben gekocht is het 0% mits de
woningwaarde maximaal €525.000 is.
Assurantiebelasting van 21% over de verzekeringspremie en -
vergoedingen
Milieuheffingen bestaan uit energiebelasting, belastingen op leidingwater,
afvalstoffenbelasting, vliegbelasting en CO2-heffingen.
Belastingen van personenauto’s, motorrijwielen en bestelauto’s wordt
betaald over registratie, ombouw of ter beschikking zijn van een voertuig.
Motorrijtuigenbelasting
Premies voor sociale verzekeringen bestaande uit volksverzekeringen,
werknemersverzekeringen en de basis zorgverzekering.
Belastingen van gemeenten, provincies en waterschappen, deze moeten
wel voldoen aan de richtlijnen en mogen niet worden geheven op basis
van inkomen/winst/vermogen tenzij dat in de wet beschreven staat.
Een voorbeeld is onroerendezaakbelasting, deze kan worden geheven als
gebruikersbelasting (op onroerend goed exclusief woningen) of
eigenarenbelasting (op al het onroerend goed).
1.3 Materieel en formeel belastingrecht
Materieel belastingrecht gaat over wie, wanneer, waarover en hoeveel
belasting wordt betaald.
Formeel belastingrecht gaat over de regels/procedures. Bijvoorbeeld op
welke wijze belasting wordt opgelegd, hoe bezwaar kan worden gemaakt
en hoe geld wordt geïnd.
Materiële belastingschuld: het ontstaan van een belastingschuld volgens
de wet. Voorbeeld: officieel neemt de inkomstenbelasting elke dag toe, dit
is een materiële belastingschuld (nog niet omgezet in een aanslag o.i.d.).
Formele belastingschuld: het opleggen van een aanslag om de materiële
schuld zo goed mogelijk vast te leggen.
Voorbeeld: aan het eind van het jaar legt de inspecteur een aanslag op
over de inkomstenbelasting, dit is een formele belastingschuld.
1.4 Gevolgen van belastingheffing
Belastingen kunnen de volgende functies hebben:
Opleggen van een belastingdruk (budgettaire functie): het
kwijtraken van koopkracht voor burgers, zodat publieke
voorzieningen bekostigt kunnen worden.
Sturend effect: mensen wijzigen hun plannen/overeenkomsten om
de belastingdruk te minimaliseren.
Instrumentele functie: goed gedrag stimuleren met fiscale
voordelen. Bijvoorbeeld lagere bijtelling voor een elektrische auto.
, Wie de belasting draagt is afhankelijk van het soort belasting.
Inkomstenbelasting wordt door de belastingplichtige afgedragen,
omzetbelasting en accijnzen worden doorberekend aan consumenten en
vennootschapsbelasting wordt betaald door de onderneming.
Sommige belastingen zijn voor iedereen gelijk (btw) andere zijn
inkomensafhankelijk (inkomstenbelasting).
Verzilveringsprobleem: belastingplichtigen met lage inkomens kunnen niet
alle heffingskortingen verzilveren, omdat zij daarvoor te weinig
inkomensheffing verschuldigd zijn.
Daartegenover zijn er heffingskortingen die lager worden als je meer
verdiend.
Belastingontwijking/belasting ontgaan: het op een legale manier proberen
te verminderen van de belastinglast door het gebruik van
belastingbesparende constructies (stoppen met roken, inbreng in een BV).
Belastingvlucht: emigreren of kapitaalstromen omleiden naar
belastingparadijzen.
Belastingontduiking: op een onwettige manier ontsnappen aan belastingen
(niet opgeven van omzet, niet kloppende aftrekposten).
Fraude: knoeien met de feiten
Constructies: knutselen met het recht
1.5 Doeleinden van belastingheffing
Fiscale doelstelling: het vullen van de schatkist op een manier dat lasten
rechtvaardig zijn verdeeld over de burgers.
Niet-fiscale doelstelling: doelen om met het geld te bereiken, zoals
milieuverbetering, innovatie en werkgelegenheid.
Het belastingstelsel moet voldoen aan vier eisen:
Rechtvaardigheid (beginselen van belastingheffing)
Draagkrachtbeginsel: iedereen moet naar zijn vermogen bijdragen
aan de financiering van collectieve middelen (meer verdienen =
meer belasting betalen).
Profijtbeginsel: burgers en bedrijven moeten aan de kosten van
voorzieningen bijdragen naar de mate dat zij profijt van deze
voorzieningen hebben.
Rechtszekerheid
Het principe dat burgers kunnen vertrouwen op heldere, stabiele,
voorspelbare wetten die consequent worden toegepast.
Uitvoerbaarheid
Bij het uitvoeren van belastingheffing, brengt dit kosten mee voor
ondernemer/overheid.
Neutraliteit
Belastingen zouden geen effect moeten hebben op de keuzes die
mensen maken in een vrijemarkteconomie.
Maar, het heeft wel effect op keuzes en is niet neutraal.
Samenvatting
Hoofdstuk 1: Belastingen in Nederland
1.1 Inleiding
De overheid voorziet in allerlei maatschappelijke behoeften, in ruil
hiervoor betalen burgers belasting. Het heffen van belastingen is een
dwang uitoefenen. Het belastingrecht geeft hier regels en wetten aan,
zodat het recht van de overheid wordt beperkt.
De overheid bestaat uit het Rijk, de provincies, de gemeenten, de
waterschappen en de instanties die wettelijk verplichte gestelde sociale
verzekeringen uitvoeren.
Directe belastingen: op winst, inkomen en vermogen. Belastingplichtige
betaald.
Indirecte belastingen: op goederen- en dienstentransacties. Werken
kostprijsverhogend.
Belastingen zijn verplichte, onvrijwillige betalingen, maar geen straf, aan
de overheid, waar geen tegenprestatie tegenover staat, en krachtens
algemene rechtsregels worden gevorderd.
Retributies zijn betalingen aan de overheid waar wel een prestatie tegen
overstaat. Bijvoorbeeld het betalen van geld aan de overheid in ruil voor
een paspoort of griffierecht.
Heffingen zijn betalingen aan de overheid voor een specifiek doel, zoals
milieuheffing en sociale premies.
Belastingen, retributies en sociale premies zijn eigenlijk allemaal
heffingen.
Art 104 GW: Belastingen van het Rijk worden geheven uit kracht van een
wet. Andere heffingen van het Rijk worden bij de wet geregeld.
Aanknopingspunten voor heffingen: genieten van inkomen, genereren van
winst, genereren van omzet, verkrijgen van een erfenis, verkrijgen van
een schenking, verkrijgen van een eigen woning, emigreren (winst over
onroerend goed bij verkoop voor emigratie).
Het verdelen van lasten vindt plaats aan de van hand maatschappelijke
opvattingen.
Verdelen over belastingplichtigen
Verdelen over diverse soorten belastingen
Wijze van heffen
Aanslagbelastingen: belastingdienst stelt belastingschuld vast door middel
van een aanslag (voorbeeld: IB en VPB).
Aangiftebelastingen: belastingplichtige of inhoudingsplichtige stelt de
belastingschuld vast door betaling op aangifte (voorbeeld: LB en OB).
Heffende instanties:
Nederlandse Rijksoverheid in Europees Nederlands (Caribische
eilanden buiten beschouwing, die hebben een eigen instantie)
, Provincies
Gemeenten
Waterschappen
1.2 Overzicht van de belangrijkste belastingen
Inkomstenbelasting (IB) wordt geheven over het vermogen in box I (werk
en woning), box II (aanmerkelijk belang) en box III (sparen en beleggen).
Alles wat hier niet onder valt, valt niet onder de inkomstenbelasting.
Vermogenswinsten (dus winst of verlies op vermogen, zoals bij de verkoop
van een huis of aandelen of schilderijen) worden niet belast, tenzij het
gaat om middelen/aandelen van een onderneming.
Loonbelasting (LB) is een voorheffing, deze betaalt de werkgever elke
maand en wordt aan het einde van het jaar met de inkomstenbelasting
verrekend.
De loonheffingen bestaan uit loonbelasting, premies volksverzekeringen,
premies werknemersverzekeringen en de inkomensafhankelijke bijdrage
voor de ZVW.
Vennootschapsbelasting (VPB) ook wel winstbelasting genoemd, om te
voorkomen dat ondernemingen belastingvrij kunnen sparen tot het
moment van dividenduitkering.
Dividendbelasting is een belasting van 15% op de opbrengst (dividend)
van aandelen. Ook dit is een voorheffing en wordt verrekend met de
inkomstenbelasting.
Bronheffingen worden door de betaler ingehouden.
Voorbeelden zijn dividendbelasting, interestbelasting, royaltybelasting en
kansspelbelasting.
Er wordt 25,8% belasting betaald over dividenden, interest en royalty’s die
naar het buitenland gaan waar een lager tarief geldt of waarbij als gevolg
van de fiscale constructie geen belasting is verschuldigd.
Erf- en schenkbelasting
Kansspelbelasting van 34,2% over prijzen uit kansspelen. Deze wordt door
de organisator van het kansspel afgedragen en is dus een bronbelasting.
Kansspelbelasting staat in principe los van de inkomstenbelasting, maar
stel er wordt een prijs gewonnen met geïnvesteerd geld van de
onderneming, dan kan de ingehouden kansspelbelasting van de
inkomstenbelasting worden afgehaald.
Omzetbelasting, ook wel btw (belasting over toegevoegde waarde)
genoemd.
Accijnzen worden geheven op het gebruik van bepaalde goederen, zoals
drank en rookwaren. Deze worden doorbelast aan de consument.
,Overdrachtsbelasting van 10,4% over het verkrijgen van onroerend goed.
Voor hoofdverblijven is het slechts 2% en voor personen tussen de 18-35
die nog niet eerder een woning hebben gekocht is het 0% mits de
woningwaarde maximaal €525.000 is.
Assurantiebelasting van 21% over de verzekeringspremie en -
vergoedingen
Milieuheffingen bestaan uit energiebelasting, belastingen op leidingwater,
afvalstoffenbelasting, vliegbelasting en CO2-heffingen.
Belastingen van personenauto’s, motorrijwielen en bestelauto’s wordt
betaald over registratie, ombouw of ter beschikking zijn van een voertuig.
Motorrijtuigenbelasting
Premies voor sociale verzekeringen bestaande uit volksverzekeringen,
werknemersverzekeringen en de basis zorgverzekering.
Belastingen van gemeenten, provincies en waterschappen, deze moeten
wel voldoen aan de richtlijnen en mogen niet worden geheven op basis
van inkomen/winst/vermogen tenzij dat in de wet beschreven staat.
Een voorbeeld is onroerendezaakbelasting, deze kan worden geheven als
gebruikersbelasting (op onroerend goed exclusief woningen) of
eigenarenbelasting (op al het onroerend goed).
1.3 Materieel en formeel belastingrecht
Materieel belastingrecht gaat over wie, wanneer, waarover en hoeveel
belasting wordt betaald.
Formeel belastingrecht gaat over de regels/procedures. Bijvoorbeeld op
welke wijze belasting wordt opgelegd, hoe bezwaar kan worden gemaakt
en hoe geld wordt geïnd.
Materiële belastingschuld: het ontstaan van een belastingschuld volgens
de wet. Voorbeeld: officieel neemt de inkomstenbelasting elke dag toe, dit
is een materiële belastingschuld (nog niet omgezet in een aanslag o.i.d.).
Formele belastingschuld: het opleggen van een aanslag om de materiële
schuld zo goed mogelijk vast te leggen.
Voorbeeld: aan het eind van het jaar legt de inspecteur een aanslag op
over de inkomstenbelasting, dit is een formele belastingschuld.
1.4 Gevolgen van belastingheffing
Belastingen kunnen de volgende functies hebben:
Opleggen van een belastingdruk (budgettaire functie): het
kwijtraken van koopkracht voor burgers, zodat publieke
voorzieningen bekostigt kunnen worden.
Sturend effect: mensen wijzigen hun plannen/overeenkomsten om
de belastingdruk te minimaliseren.
Instrumentele functie: goed gedrag stimuleren met fiscale
voordelen. Bijvoorbeeld lagere bijtelling voor een elektrische auto.
, Wie de belasting draagt is afhankelijk van het soort belasting.
Inkomstenbelasting wordt door de belastingplichtige afgedragen,
omzetbelasting en accijnzen worden doorberekend aan consumenten en
vennootschapsbelasting wordt betaald door de onderneming.
Sommige belastingen zijn voor iedereen gelijk (btw) andere zijn
inkomensafhankelijk (inkomstenbelasting).
Verzilveringsprobleem: belastingplichtigen met lage inkomens kunnen niet
alle heffingskortingen verzilveren, omdat zij daarvoor te weinig
inkomensheffing verschuldigd zijn.
Daartegenover zijn er heffingskortingen die lager worden als je meer
verdiend.
Belastingontwijking/belasting ontgaan: het op een legale manier proberen
te verminderen van de belastinglast door het gebruik van
belastingbesparende constructies (stoppen met roken, inbreng in een BV).
Belastingvlucht: emigreren of kapitaalstromen omleiden naar
belastingparadijzen.
Belastingontduiking: op een onwettige manier ontsnappen aan belastingen
(niet opgeven van omzet, niet kloppende aftrekposten).
Fraude: knoeien met de feiten
Constructies: knutselen met het recht
1.5 Doeleinden van belastingheffing
Fiscale doelstelling: het vullen van de schatkist op een manier dat lasten
rechtvaardig zijn verdeeld over de burgers.
Niet-fiscale doelstelling: doelen om met het geld te bereiken, zoals
milieuverbetering, innovatie en werkgelegenheid.
Het belastingstelsel moet voldoen aan vier eisen:
Rechtvaardigheid (beginselen van belastingheffing)
Draagkrachtbeginsel: iedereen moet naar zijn vermogen bijdragen
aan de financiering van collectieve middelen (meer verdienen =
meer belasting betalen).
Profijtbeginsel: burgers en bedrijven moeten aan de kosten van
voorzieningen bijdragen naar de mate dat zij profijt van deze
voorzieningen hebben.
Rechtszekerheid
Het principe dat burgers kunnen vertrouwen op heldere, stabiele,
voorspelbare wetten die consequent worden toegepast.
Uitvoerbaarheid
Bij het uitvoeren van belastingheffing, brengt dit kosten mee voor
ondernemer/overheid.
Neutraliteit
Belastingen zouden geen effect moeten hebben op de keuzes die
mensen maken in een vrijemarkteconomie.
Maar, het heeft wel effect op keuzes en is niet neutraal.
