GESCHIEDENIS EN TRENDS IN DE
JOURNALISTIEK
LES 1
Journalistiek is een uitvinding van de moderniteit en weerspiegelt de wederzijdse invloed
tussen de media en maatschappij. Empathie speelt hierbij een cruciale rol. Journalisten
moeten zich kunnen inleven in perspectieven van verschillende bevolkingsgroepen, zodat
ze diverse stemmen en verhalen kunnen vertegenwoordigen. Zonder empathie is er kans
dat media een vertekend beeld van de werkelijkheid kan geven. Ook versterkt het het
vertrouwen tussen media en het publiek.
Media: de geschiedenis van de mens
EMPATHIECRISIS
Empathie kwam er niet opeens zomaar uit het niets. Het is ontstaan toen de
boekdrukkunst is ontstaan. Dit hielp de empathie te bevorderen, omdat mensen zich via
literatuur en filosofische werken in andere perspectieven en culturen konden inleven.
Door empathie zijn de mensenrechten ontstaan.
Tegenover vroeger valt de empathie zeer hard terug, wat betekend dat men ons minder
kunnen inleven met andere mensen. We noemen we ook wel “de empathiecrisis”
Oorzaken:
- Individualisering
- Polarisatie
- Sociale media
Gevolgen:
- Opkomst narcisme: de mate waarin je jezelf centraal stelt
- Assertiviteit
- Hook up i.p.v. stabiele relaties
- Nieuwe waarden: rijk en beroemd zijn
De mens creëert het medium, het medium verandert de mens
MIDDELEEUWEN
In de middeleeuwen werd de samenleving vaak gezien als een door God gewilde orde,
waarin iedereen een vaste plaats en rol had. Dit hield in dat de sociale hiërarchie – van de
koning en adel tot de geestelijkheid en de boeren – door God was bepaald. Men geloofde
dat elke groep zijn eigen plichten en verantwoordelijkheden had, en dat het vervullen van
deze rollen deel uitmaakte van Gods plan voor een rechtvaardige en harmonieuze
samenleving.
,Driehoeksopdeling
1. Koning
2. Adel en politieke heersers
3. Kooplieden, vrije boer en steelmensen
4. Lijfeigenen
In de middeleeuwen was er geen plek voor democratie en alles stond die tijd in het teken
van god.. En toen kwam de kunst.
De kerk was in de middeleeuwen schatrijk, dit omdat ze een 10de eisten ( een kerkelijke
belasting). Gelovigen waren verplicht een tiende deel van hun inkomen of opbrengsten af
te dragen aan de kerk. Dit kon bestaan uit landbouwproducten, vee, wijn, en in sommige
gevallen ook geld. De tienden waren een belangrijke bron van inkomsten en werden
gebruikt om de priesters te ondersteunen, kerken te onderhouden..
Aflaten waren in de middeleeuwen een systeem waarmee gelovigen straf voor hun
zonden konden verminderen of zielenheil konden verkrijgen door geld of giften aan de
kerk te doen. Hoewel aanvankelijk bedoeld om boetedoening te verlichten, leidde de
verkoop van aflaten tot misbruik en kritiek, vooral omdat het rijke mensen in staat stelde
sneller vergeving te verkrijgen. Hierover stond er niks in de bijbel, zodus was het een
verzinsel van de kerk.
Het grote geheim: De kerk hield Bijbelvertalingen en religieuze kennis vaak onder
controle, zodat de meeste mensen afhankelijk waren van de kerk voor interpretatie van
religieuze teksten. Dit is waarom de bijbel enkel door kledders gelezen mocht worden en
enkel in het Latijns.
BOEKDRUKKUNST (1447, 15D EEUW)
De boekdrukkunst werd in de 15de eeuw uitgevonden door goudsmederij Johannes
Gutenberg. Hij maakte een drukpers met losse metalen letters en olieachtige inkt, en
maakte het zo mogelijk om boeken snel en goedkoop te produceren (enkel in het Latijns
of Grieks). Johannes had een uitvoerende rol wat betekend dat hij enkel drukte waar hij
opdracht van kreeg, enkel van de kerk dus.
Maarten Luther was een Duitse monnik en theoloog die de protestantse Reformatie
leidde door zijn kritiek op de katholieke kerk. Hij publiceerde de 95 stellingen, waarmee
hij de verkoop van aflaten en andere kerkelijke misstanden aan de kaak stelde. Luther
benadrukte dat redding uitsluitend door geloof en genade verkregen kon worden, niet
door goede werken of aflaten. Zijn ideeën, verspreid door de boekdrukkunst, leidden tot
zijn excommunicatie en veroordeling door de kerk. Luther vertaalde de Bijbel in het Duits,
waardoor de toegang tot de Schrift breder werd en de Duitse taal en literatuur zich
ontwikkelden. In 1534 kwam de volledige Luther bijbel tot stand.
DE INDEX (1559 – 1966 )
De Index Librorum Prohibitorum, oftewel de Index van Verboden Boeken, was een lijst
van boeken die door de Katholieke Kerk tussen 1559 en 1966 als schadelijk voor het
geloof of de moraal werden beschouwd. was het doel van de Index om te voorkomen dat
gelovigen boeken lazen die als ketters of in strijd met de katholieke leer werden gezien
(theologische, politieke, filosofische en seksualiteit boeken) . De lijst omvatte werken van
,hervormers, wetenschappers, theologen, politici, volkstaal, filosofen en andere schrijvers
die als bedreigend werden beschouwd. De Index beïnvloedde de verspreiding van
literatuur en wetenschappelijke ideeën door bepaalde kennis en meningen te censureren.
Hoewel de lijst in de 19e en 20e eeuw minder strikt werd toegepast, werd de Index
uiteindelijk afgeschaft in 1966 door paus Paulus VI, als onderdeel van bredere kerkelijke
hervormingen die een open benadering van kennis en dialoog bevorderden.
Censuur: de macht bepaald welke ideeën er wel en niet verspreid mogen worden.
DE OORLOG VAN 80 JAAR ( 1568 – 1648)
In de Tachtigjarige Oorlog raakte Europa verdeeld tussen heersers die zich afzetten tegen
de paus in Rome en zij die trouw bleven aan Rome. In dit conflict organiseerde de
Spaanse koning een strafexpeditie naar Mechelen, bedoeld om een indruk en schrik na te
laten op Antwerpen. De Spaanse troepen richtten een bloedbad aan in Mechelen, zonder
enige wetten of regels te volgen. Hun enige doel was om iedereen in de stad te straffen
en hun bezittingen in beslag te nemen. Deze brutale repressie resulteerde in een vrijwel
complete uitroeiing van de protestanten in België; velen werden vermoord of vluchtten
naar Nederland. De overlevende kinderen van deze protestanten speelden later een
cruciale rol in de Gouden Eeuw van Nederland.
LES 2
THEOCRATIE
- Theocratie: Een regeringsvorm waarin religieuze leiders of instellingen de
politieke macht uitoefenen, en waarin de wetten en regels van het land gebaseerd
zijn op religieuze principes of voorschriften. In een theocratie wordt de autoriteit
vaak gezien als afkomstig van een goddelijk wezen, en de religieuze leiders
worden beschouwd als de vertegenwoordigers van die godheid op aarde.
Bv: Iran, Vaticaanstad, Saudi-Arabië
HET HIERNAMAALS
In de Middeleeuwen stond het hiernamaals centraal omdat het christendom het leven na
de dood zag als veel belangrijker dan het aardse leven. Mensen geloofden dat hun daden
op aarde bepaalden of ze naar de hemel, hel of het vagevuur zouden gaan. Het leven was
vaak zwaar, met veel armoede en ziekte, dus de hoop op een beter leven na de dood gaf
troost. De kerk leerde dat door goed te leven, boetedoening te doen en kerkelijke regels
te volgen, men een plaats in de hemel kon verdienen, terwijl de hel werd gezien als een
straf voor zondaars.
DE EERSTE BOEKEN
Monniken in de Middeleeuwen schreven de eerste boeken met de hand. Deze
manuscripten waren vaak prachtig geïllumineerd met versierde beginletters, miniaturen
en gouden details. Het proces was tijdrovend en gebeurde op perkament of vellum. De
meeste boeken hadden een christelijke inhoud, zoals bijbels, psalmen en evangeliën, en
de monniken voegden vaak religieuze interpretaties toe. Door het kopiëren van deze
teksten en het toevoegen van christelijke elementen, gaven ze literatuur een duidelijke
religieuze touch en hielpen ze het christendom verspreiden. ( the book of kells)
HET KADER VAN DE RENAISSANCE
, In de renaissance stond de mens centraal.
De Renaissance was een periode van culturele en intellectuele vernieuwing in Europa,
van de 14e tot de 17e eeuw. Het draaide om de herontdekking van de klassieke oudheid
(Griekenland en Rome), de opkomst van het humanisme en een nieuwe focus op het
individu en zijn potentieel. Kunstenaars en wetenschappers zoals Leonardo da Vinci en
Galileo ontwikkelden nieuwe technieken en ideeën, terwijl de uitvinding van de
boekdrukkunst kennis breed verspreidde. Hoewel religie nog belangrijk bleef, verschoof
de aandacht naar seculiere onderwerpen en kritisch denken, wat leidde tot grote
vooruitgang in kunst, wetenschap en ontdekkingsreizen.
De Renaissance kenmerkt zich door een hernieuwde interesse in de klassieke oudheid,
met name de cultuur, filosofie, literatuur en kunst van het oude Griekenland en Rome.
Humanisten bestudeerden oude teksten en brachten de ideeën van klassieke denkers
terug naar het centrum van het Europese denken.
Het humanisme was een manier van denken tijdens de Renaissance die de mens en zijn
mogelijkheden centraal stelde. In plaats van alleen te focussen op God en het
hiernamaals, zoals in de Middeleeuwen, gingen humanisten meer nadenken over het
leven op aarde. Ze legden de nadruk op dingen zoals de menselijke ervaring, ethiek,
politiek en creativiteit. Humanisten geloofden dat mensen zelf konden nadenken en hun
eigen keuzes konden maken om hun leven beter te maken.
ITALIE EN DE MEDICI
Italië was in de Renaissance het centrum van rijkdom en beschaving door zijn belangrijke
handelssteden zoals Venetië en Florence, die bloeiende handel bevorderden. Rijke
families, zoals de Medici, steunden kunstenaars en wetenschappers, wat leidde tot een
bloei van kunst en wetenschap. Daarnaast had Italië sterke connecties met de klassieke
oudheid, en de onafhankelijke stadstaten stimuleerden culturele competitie en
uitwisseling.
De Medici was een invloedrijke familie in Florence tijdens de Renaissance, die rijkdom
vergaarde via de bankensector. Cosimo de' Medici vestigde de familie als de facto
heersers van Florence en steunde vele kunstenaars, zoals Leonardo da Vinci en
Michelangelo. Ze bevorderden ook de wetenschap en humanisme. Hun invloed reikte ook
tot de politiek, met leden die papen en hertogen werden. De Medici hebben een blijvende
impact achtergelaten op de cultuur en geschiedenis van Italië en Europa. Zij dachten
beter te kunnen dan de kerk, vanuit hun kwamen de eerste ideeën voor de renaissance.
ANDREAS VESALIUS
Andreas Vesalius (1514-1564) was een Belgische arts en anatomist die vaak wordt
beschouwd als de grondlegger van de moderne anatomie. Vesalius is vooral bekend om
zijn baanbrekende werk "De humani corporis fabrica, een gedetailleerde studie van het
menselijke lichaam, die gebaseerd was op eigen onderzoek. Hij onderzocht dit door
terechtgestelde criminelen open te snijden. Zijn nauwkeurige tekeningen en
beschrijvingen van anatomische structuren waren revolutionair en corrigeerden vele
misvattingen die in de medische wetenschap waren ingeburgerd.
NICCOLO MACHIAVELLI
Niccolò Machiavelli (1469-1527) was een Italiaanse filosoof, historicus en politiek
schrijver, bekend als de grondlegger van de moderne politieke wetenschap. Zijn meest
JOURNALISTIEK
LES 1
Journalistiek is een uitvinding van de moderniteit en weerspiegelt de wederzijdse invloed
tussen de media en maatschappij. Empathie speelt hierbij een cruciale rol. Journalisten
moeten zich kunnen inleven in perspectieven van verschillende bevolkingsgroepen, zodat
ze diverse stemmen en verhalen kunnen vertegenwoordigen. Zonder empathie is er kans
dat media een vertekend beeld van de werkelijkheid kan geven. Ook versterkt het het
vertrouwen tussen media en het publiek.
Media: de geschiedenis van de mens
EMPATHIECRISIS
Empathie kwam er niet opeens zomaar uit het niets. Het is ontstaan toen de
boekdrukkunst is ontstaan. Dit hielp de empathie te bevorderen, omdat mensen zich via
literatuur en filosofische werken in andere perspectieven en culturen konden inleven.
Door empathie zijn de mensenrechten ontstaan.
Tegenover vroeger valt de empathie zeer hard terug, wat betekend dat men ons minder
kunnen inleven met andere mensen. We noemen we ook wel “de empathiecrisis”
Oorzaken:
- Individualisering
- Polarisatie
- Sociale media
Gevolgen:
- Opkomst narcisme: de mate waarin je jezelf centraal stelt
- Assertiviteit
- Hook up i.p.v. stabiele relaties
- Nieuwe waarden: rijk en beroemd zijn
De mens creëert het medium, het medium verandert de mens
MIDDELEEUWEN
In de middeleeuwen werd de samenleving vaak gezien als een door God gewilde orde,
waarin iedereen een vaste plaats en rol had. Dit hield in dat de sociale hiërarchie – van de
koning en adel tot de geestelijkheid en de boeren – door God was bepaald. Men geloofde
dat elke groep zijn eigen plichten en verantwoordelijkheden had, en dat het vervullen van
deze rollen deel uitmaakte van Gods plan voor een rechtvaardige en harmonieuze
samenleving.
,Driehoeksopdeling
1. Koning
2. Adel en politieke heersers
3. Kooplieden, vrije boer en steelmensen
4. Lijfeigenen
In de middeleeuwen was er geen plek voor democratie en alles stond die tijd in het teken
van god.. En toen kwam de kunst.
De kerk was in de middeleeuwen schatrijk, dit omdat ze een 10de eisten ( een kerkelijke
belasting). Gelovigen waren verplicht een tiende deel van hun inkomen of opbrengsten af
te dragen aan de kerk. Dit kon bestaan uit landbouwproducten, vee, wijn, en in sommige
gevallen ook geld. De tienden waren een belangrijke bron van inkomsten en werden
gebruikt om de priesters te ondersteunen, kerken te onderhouden..
Aflaten waren in de middeleeuwen een systeem waarmee gelovigen straf voor hun
zonden konden verminderen of zielenheil konden verkrijgen door geld of giften aan de
kerk te doen. Hoewel aanvankelijk bedoeld om boetedoening te verlichten, leidde de
verkoop van aflaten tot misbruik en kritiek, vooral omdat het rijke mensen in staat stelde
sneller vergeving te verkrijgen. Hierover stond er niks in de bijbel, zodus was het een
verzinsel van de kerk.
Het grote geheim: De kerk hield Bijbelvertalingen en religieuze kennis vaak onder
controle, zodat de meeste mensen afhankelijk waren van de kerk voor interpretatie van
religieuze teksten. Dit is waarom de bijbel enkel door kledders gelezen mocht worden en
enkel in het Latijns.
BOEKDRUKKUNST (1447, 15D EEUW)
De boekdrukkunst werd in de 15de eeuw uitgevonden door goudsmederij Johannes
Gutenberg. Hij maakte een drukpers met losse metalen letters en olieachtige inkt, en
maakte het zo mogelijk om boeken snel en goedkoop te produceren (enkel in het Latijns
of Grieks). Johannes had een uitvoerende rol wat betekend dat hij enkel drukte waar hij
opdracht van kreeg, enkel van de kerk dus.
Maarten Luther was een Duitse monnik en theoloog die de protestantse Reformatie
leidde door zijn kritiek op de katholieke kerk. Hij publiceerde de 95 stellingen, waarmee
hij de verkoop van aflaten en andere kerkelijke misstanden aan de kaak stelde. Luther
benadrukte dat redding uitsluitend door geloof en genade verkregen kon worden, niet
door goede werken of aflaten. Zijn ideeën, verspreid door de boekdrukkunst, leidden tot
zijn excommunicatie en veroordeling door de kerk. Luther vertaalde de Bijbel in het Duits,
waardoor de toegang tot de Schrift breder werd en de Duitse taal en literatuur zich
ontwikkelden. In 1534 kwam de volledige Luther bijbel tot stand.
DE INDEX (1559 – 1966 )
De Index Librorum Prohibitorum, oftewel de Index van Verboden Boeken, was een lijst
van boeken die door de Katholieke Kerk tussen 1559 en 1966 als schadelijk voor het
geloof of de moraal werden beschouwd. was het doel van de Index om te voorkomen dat
gelovigen boeken lazen die als ketters of in strijd met de katholieke leer werden gezien
(theologische, politieke, filosofische en seksualiteit boeken) . De lijst omvatte werken van
,hervormers, wetenschappers, theologen, politici, volkstaal, filosofen en andere schrijvers
die als bedreigend werden beschouwd. De Index beïnvloedde de verspreiding van
literatuur en wetenschappelijke ideeën door bepaalde kennis en meningen te censureren.
Hoewel de lijst in de 19e en 20e eeuw minder strikt werd toegepast, werd de Index
uiteindelijk afgeschaft in 1966 door paus Paulus VI, als onderdeel van bredere kerkelijke
hervormingen die een open benadering van kennis en dialoog bevorderden.
Censuur: de macht bepaald welke ideeën er wel en niet verspreid mogen worden.
DE OORLOG VAN 80 JAAR ( 1568 – 1648)
In de Tachtigjarige Oorlog raakte Europa verdeeld tussen heersers die zich afzetten tegen
de paus in Rome en zij die trouw bleven aan Rome. In dit conflict organiseerde de
Spaanse koning een strafexpeditie naar Mechelen, bedoeld om een indruk en schrik na te
laten op Antwerpen. De Spaanse troepen richtten een bloedbad aan in Mechelen, zonder
enige wetten of regels te volgen. Hun enige doel was om iedereen in de stad te straffen
en hun bezittingen in beslag te nemen. Deze brutale repressie resulteerde in een vrijwel
complete uitroeiing van de protestanten in België; velen werden vermoord of vluchtten
naar Nederland. De overlevende kinderen van deze protestanten speelden later een
cruciale rol in de Gouden Eeuw van Nederland.
LES 2
THEOCRATIE
- Theocratie: Een regeringsvorm waarin religieuze leiders of instellingen de
politieke macht uitoefenen, en waarin de wetten en regels van het land gebaseerd
zijn op religieuze principes of voorschriften. In een theocratie wordt de autoriteit
vaak gezien als afkomstig van een goddelijk wezen, en de religieuze leiders
worden beschouwd als de vertegenwoordigers van die godheid op aarde.
Bv: Iran, Vaticaanstad, Saudi-Arabië
HET HIERNAMAALS
In de Middeleeuwen stond het hiernamaals centraal omdat het christendom het leven na
de dood zag als veel belangrijker dan het aardse leven. Mensen geloofden dat hun daden
op aarde bepaalden of ze naar de hemel, hel of het vagevuur zouden gaan. Het leven was
vaak zwaar, met veel armoede en ziekte, dus de hoop op een beter leven na de dood gaf
troost. De kerk leerde dat door goed te leven, boetedoening te doen en kerkelijke regels
te volgen, men een plaats in de hemel kon verdienen, terwijl de hel werd gezien als een
straf voor zondaars.
DE EERSTE BOEKEN
Monniken in de Middeleeuwen schreven de eerste boeken met de hand. Deze
manuscripten waren vaak prachtig geïllumineerd met versierde beginletters, miniaturen
en gouden details. Het proces was tijdrovend en gebeurde op perkament of vellum. De
meeste boeken hadden een christelijke inhoud, zoals bijbels, psalmen en evangeliën, en
de monniken voegden vaak religieuze interpretaties toe. Door het kopiëren van deze
teksten en het toevoegen van christelijke elementen, gaven ze literatuur een duidelijke
religieuze touch en hielpen ze het christendom verspreiden. ( the book of kells)
HET KADER VAN DE RENAISSANCE
, In de renaissance stond de mens centraal.
De Renaissance was een periode van culturele en intellectuele vernieuwing in Europa,
van de 14e tot de 17e eeuw. Het draaide om de herontdekking van de klassieke oudheid
(Griekenland en Rome), de opkomst van het humanisme en een nieuwe focus op het
individu en zijn potentieel. Kunstenaars en wetenschappers zoals Leonardo da Vinci en
Galileo ontwikkelden nieuwe technieken en ideeën, terwijl de uitvinding van de
boekdrukkunst kennis breed verspreidde. Hoewel religie nog belangrijk bleef, verschoof
de aandacht naar seculiere onderwerpen en kritisch denken, wat leidde tot grote
vooruitgang in kunst, wetenschap en ontdekkingsreizen.
De Renaissance kenmerkt zich door een hernieuwde interesse in de klassieke oudheid,
met name de cultuur, filosofie, literatuur en kunst van het oude Griekenland en Rome.
Humanisten bestudeerden oude teksten en brachten de ideeën van klassieke denkers
terug naar het centrum van het Europese denken.
Het humanisme was een manier van denken tijdens de Renaissance die de mens en zijn
mogelijkheden centraal stelde. In plaats van alleen te focussen op God en het
hiernamaals, zoals in de Middeleeuwen, gingen humanisten meer nadenken over het
leven op aarde. Ze legden de nadruk op dingen zoals de menselijke ervaring, ethiek,
politiek en creativiteit. Humanisten geloofden dat mensen zelf konden nadenken en hun
eigen keuzes konden maken om hun leven beter te maken.
ITALIE EN DE MEDICI
Italië was in de Renaissance het centrum van rijkdom en beschaving door zijn belangrijke
handelssteden zoals Venetië en Florence, die bloeiende handel bevorderden. Rijke
families, zoals de Medici, steunden kunstenaars en wetenschappers, wat leidde tot een
bloei van kunst en wetenschap. Daarnaast had Italië sterke connecties met de klassieke
oudheid, en de onafhankelijke stadstaten stimuleerden culturele competitie en
uitwisseling.
De Medici was een invloedrijke familie in Florence tijdens de Renaissance, die rijkdom
vergaarde via de bankensector. Cosimo de' Medici vestigde de familie als de facto
heersers van Florence en steunde vele kunstenaars, zoals Leonardo da Vinci en
Michelangelo. Ze bevorderden ook de wetenschap en humanisme. Hun invloed reikte ook
tot de politiek, met leden die papen en hertogen werden. De Medici hebben een blijvende
impact achtergelaten op de cultuur en geschiedenis van Italië en Europa. Zij dachten
beter te kunnen dan de kerk, vanuit hun kwamen de eerste ideeën voor de renaissance.
ANDREAS VESALIUS
Andreas Vesalius (1514-1564) was een Belgische arts en anatomist die vaak wordt
beschouwd als de grondlegger van de moderne anatomie. Vesalius is vooral bekend om
zijn baanbrekende werk "De humani corporis fabrica, een gedetailleerde studie van het
menselijke lichaam, die gebaseerd was op eigen onderzoek. Hij onderzocht dit door
terechtgestelde criminelen open te snijden. Zijn nauwkeurige tekeningen en
beschrijvingen van anatomische structuren waren revolutionair en corrigeerden vele
misvattingen die in de medische wetenschap waren ingeburgerd.
NICCOLO MACHIAVELLI
Niccolò Machiavelli (1469-1527) was een Italiaanse filosoof, historicus en politiek
schrijver, bekend als de grondlegger van de moderne politieke wetenschap. Zijn meest
