Kwalitatief onderzoek is inmiddels een onmisbaar onderdeel van modern psychologisch onderzoek
en gaat verder dan cijfers en statistische analyses om de rijkheid van individuele ervaringen recht
te doen. Het stelt onderzoekers in staat om subjectieve, contextafhankelijke en diverse
perspectieven te verkennen die kwantitatieve methoden mogelijk over het hoofd zien.
Nadat je deze cursus hebt afgerond, kun je
uitleggen hoe kwantitatief onderzoek en kwalitatief onderzoek van elkaar verschillen en wat
de overeenkomsten zijn
bepalen wanneer een onderzoeksvraag kwalitatief onderzoek vereist en wanneer deze
kwantitatief onderzoek vereist
diepte-interviews afnemen en transcriberen
kwalitatieve data analyseren met Atlas.ti en deze rapporteren in een wetenschappelijk
verslag
verschillende vormen van observeren beschrijven en in een gegeven situatie de best
passende observatie techniek selecteren en toepassen
de cognitieve validiteit van een vragenlijst onderzoeken en verbeteren aan de hand van
cognitieve interviews.
De cursus start in thema 1 met de theoretische achtergrond van kwalitatief onderzoek, waarbij er
onder andere aandacht is voor het type onderzoeksvragen dat met respectievelijk kwalitatief en
kwantitatief onderzoek kan worden beantwoord.
Thema 2 gaat in op de praktijk van kwalitatief onderzoek, met bijzondere aandacht voor de
analyse van kwalitatieve data. In dit thema leer je om diepte-interviews uit te voeren en hoe het
analyseren van transcripten in zijn werk gaat.
Thema 3 is een oefenopdracht waarbij je oefent met het analyseren en rapporteren van
kwalitatieve data.
Thema 4 is een analyseopdracht waarbij je een kleinschalig kwalitatief onderzoek uitvoert en een
deel van een wetenschappelijk verslag schrijft.
In thema 5 wordt het verzamelen en scoren van observationele data behandeld.
Tot slot komt in thema 6 het cognitieve interview aan bod.
Thema 1 – De theorie van kwalitatief onderzoek
Studietaak 1.1 – Theoretische inbedding
Samenvatting van Ormston et al. (2014) en de benadering van kwalitatief onderzoek binnen deze
cursus
1. Aard en karakteristieken van kwalitatief onderzoek
Kwalitatief onderzoek richt zich op het begrijpen van betekenis, ervaringen en processen
binnen de sociale realiteit. Het onderzoekt hoe mensen de wereld om zich heen waarnemen
en interpreteren, in tegenstelling tot kwantitatief onderzoek, dat gericht is op het meten van
variabelen en het vaststellen van causale verbanden. Kwalitatief onderzoek is flexibel,
contextgebonden en legt de nadruk op de diepere betekenis van menselijke ervaringen.
1
,2. Filosofische aspecten van kwalitatief onderzoek
Er zijn verschillende filosofische benaderingen binnen kwalitatief onderzoek. De ontologische basis is
dat er een objectieve realiteit bestaat, maar die realiteit is altijd subjectief geïnterpreteerd. Dit
betekent dat de werkelijkheid nooit volledig perfect waarneembaar is, maar de menselijke
interpretatie hiervan nog steeds betekenisvol is.
Vanuit een epistemologisch perspectief wordt waarheid gedefinieerd als de mate waarin observaties
overeenkomen met de objectieve werkelijkheid, maar tegelijkertijd wordt erkend dat waarnemingen
altijd feilbaar zijn. Er is daarom een nadruk op transparantie en neutraliteit van de onderzoeker om
2
, eventuele biases te minimaliseren.
3. Positivisme en andere stromingen
Kwalitatief onderzoek heeft wortels in verschillende filosofische stromingen, zoals
positivisme, postpositivisme, en constructivisme. Positivisme benadrukt dat kennis moet
worden gebaseerd op meetbare feiten en objectieve waarnemingen. Postpositivisme erkent
dat volledige objectiviteit onbereikbaar is, maar streeft naar het verzamelen van
betrouwbare, als waar beschouwde data. Constructivisme, de basis van de benadering in
deze cursus, stelt dat kennis en betekenis worden geconstrueerd door individuen, waardoor
mensen altijd hun eigen unieke interpretaties van de werkelijkheid hebben.
3