Scriptie voeding en MS
, Scriptie voeding en MS
Scriptie over de associatie tussen voeding en MS bij de opleiding Voeding en
Diëtetiek
Student: X
Plaats: X
Datum: Mei 2025
Opdrachtgever: X
Hogeschool: Hogeschool NTI
Studentnummer: X
Opleiding: HBO Bachelor Voeding en Diëtetiek
,Voorwoord
Deze scriptie is geschreven als afstudeeropdracht van de HBO-Bacheloropleiding Voeding en
Diëtetiek aan Hogeschool NTI.
Ik wil X, mijn opdrachtgever en eigenaar van diëtistenpraktijk X, bedanken voor het bieden van de
mogelijkheid om mijn afstudeeronderzoek naar de boeiende associatie tussen voeding en MS uit te
voeren. Daarnaast wil ik mijn scriptieadviseur X bedanken voor de feedback die mijn plan van aanpak
en scriptie heeft verbeterd. Ook wil ik de diëtisten van X, de diëtisten aangesloten bij MS-Zorg
Nederland en de MS-patiënten die aan de interviews hebben deelgenomen bedanken. Zonder hen
was het niet mogelijk geweest om mijn scriptie succesvol af te ronden.
Deze scriptie is geschreven voor X, mijn opdrachtgever en eigenaar van diëtistenpraktijk X, met als
doel advies te geven over welke voedings- en suppletieadviezen het beste kunnen worden ingezet bij
MS-patiënten. Daarmee is deze scriptie ook bestemd voor de diëtisten van X, die deze adviezen mee
kunnen nemen bij het geven van voedingsadviezen aan toekomstige MS-patiënten. Daarmee hebben
ook toekomstige MS-patiënten profijt van deze scriptie. Ten slotte is deze scriptie geschreven voor de
scriptiebeoordelaars van Hogeschool NTI, die deze scriptie zullen beoordelen.
Alhoewel deze scriptie primair voor X geschreven is, kan deze scriptie ook interessant zijn voor
andere diëtistenpraktijken die zich willen verdiepen in voeding bij MS. Daarnaast bleek uit de
interviews ook bij meerdere gespecialiseerde diëtisten en enkele patiënten interesse in deze scriptie.
Deze diëtisten en patiënten zullen de scriptie na goedkeuring ontvangen.
2
, Samenvatting
Opdrachtgever en aanleiding
Deze scriptie is geschreven voor mijn opdrachtgever en eigenaar van diëtistenpraktijk X en zijn team
van negen diëtisten. De diëtisten van X geven voedingsadvies bij gezondheid en veelvoorkomende
ziekten. De meeste diëtisten hebben daarnaast één of meerdere specialisaties. Door bij- en
nascholingen blijven de diëtisten op de hoogte van recente ontwikkelingen binnen het vakgebied en
kunnen ze zich verder specialiseren. X heeft van verschillende aandoeningen materialen verzameld,
maar MS (multiple sclerose) ontbreekt hier nog in. MS is een auto-immuunziekte die ontstekingen
veroorzaakt in de beschermende laag om de zenuwcellen (myelinelaag), waardoor een diversiteit aan
neurologische klachten kan optreden. In Nederland hebben 26.000 mensen MS, maar er is geen
dieetbehandelingsrichtlijn voor deze aandoening, terwijl uit onderzoek blijkt dat voeding een plaats kan
innemen in de behandeling van MS. X is relatief onbekend met deze aandoening en heeft op dit
moment geen MS-patiënten onder begeleiding, maar wil zich specialiseren om toekomstige patiënten
beter te kunnen begeleiden.
Doel en centrale vraag
Het doel van deze scriptie is om voor X een concreet advies op te stellen welke voedings- en
suppletieadviezen aan toekomstige MS-patiënten kunnen worden geadviseerd voor een betere
begeleiding. De centrale vraag van deze scriptie luidt: “Welke voedingsadviezen kunnen de diëtisten
van X geven aan MS-patiënten ten behoeve van het verbeteren van MS-klachten en afname van de
ziekteactiviteit?”
Methoden van onderzoek
Door middel van literatuuronderzoek is onderzocht welke voedings- en suppletieadviezen mogelijk
bijdragen aan het verbeteren van MS-klachten en de ziekteactiviteit. In de wetenschappelijke
databases PubMed, Google Scholar en EBSCO is gezocht naar recente wetenschappelijke literatuur.
Bij het selecteren van literatuur zijn bij voorkeur primaire onderzoeken met een zo hoog mogelijke
bewijslast (niveau A of B) en recente publicatiedatum (<10 jaar) opgenomen. Door middel van
praktijkonderzoek is onderzocht tegen welke uitdagingen de diëtisten van X aanlopen bij het geven
van voedingsadviezen aan MS-patiënten (n=9), welke voedingsadviezen volgens gespecialiseerde
MS-diëtisten (n=17) effectief lijken en hoe patiënten (n=13) in aanraking komen met voedingsadviezen
en welke verbeteringen in klachten zij ervaren. De onderzoeken zijn in de vorm van
semigestructureerde interviews via videobellen afgenomen. De audio van de interviews is na het
geven van toestemming opgenomen zodat deze vervolgens konden worden getranscribeerd en open,
axiaal en selectief gecodeerd, waarbij de anonimiteit van de deelnemers is gewaarborgd.
Literatuuronderzoek
Verschillende diëten worden geassocieerd met het verbeteren van MS-klachten en/of de
ziekteactiviteit, maar de bevindingen zijn soms inconsistent. Diëten die in enige mate worden
geassocieerd met verbeteringen, zijn het paleodieet (dieet rijk aan onbewerkt vlees en plantaardige
producten, dat granen, peulvruchten, zuivel, ei en bewerkte producten uitsluit), ketogeen dieet (dieet
hoog in vet en zeer laag in koolhydraten), (verzadigd) vetbeperkte diëten (Swank-dieet, Jelinek-dieet,
McDougall-dieet en plantaardig gebaseerd verzadigd vetbeperkt dieet), intermitterend caloriebeperkt
dieet, tijdbeperkt eten, ontstekingsremmend dieet (dieet rijk aan onbewerkte plantaardige producten
en onverzadigd vet, beperkt in bewerkte producten en dierlijk vet), High Vegetable/Low Protein
(HV/LP)-dieet (dieet beperkt in dierlijk eiwit) en MS Anders-dieet (onbewerkte voeding). Diëten die niet
of nauwelijks worden geassocieerd met verbeteringen zijn het ketogeen paleodieet (dieet dat
kenmerken van het paleo- en ketogeen dieet combineert), caloriebeperkt dieet en glutenvrij dieet.
Daarnaast worden voedingspatronen met groente, fruit, volkorengranen, noten, peulvruchten, vis,
magere zuivel, onverzadigd vet en beperkt in (rood) vlees, bewerkte producten, volle zuivel, suiker,
zout, alcohol en verzadigd vet geassocieerd met verbeteringen, waarbij de bevindingen eveneens
soms inconsistent zijn.
Verschillende voedingssupplementen worden geassocieerd met het verbeteren van MS-klachten en/of
de ziekteactiviteit, maar de bevindingen zijn soms inconsistent. Supplementen die in enige mate
worden geassocieerd met verbeteringen, zijn vitamine A en probiotica. Supplementen die niet of
3
, Scriptie voeding en MS
Scriptie over de associatie tussen voeding en MS bij de opleiding Voeding en
Diëtetiek
Student: X
Plaats: X
Datum: Mei 2025
Opdrachtgever: X
Hogeschool: Hogeschool NTI
Studentnummer: X
Opleiding: HBO Bachelor Voeding en Diëtetiek
,Voorwoord
Deze scriptie is geschreven als afstudeeropdracht van de HBO-Bacheloropleiding Voeding en
Diëtetiek aan Hogeschool NTI.
Ik wil X, mijn opdrachtgever en eigenaar van diëtistenpraktijk X, bedanken voor het bieden van de
mogelijkheid om mijn afstudeeronderzoek naar de boeiende associatie tussen voeding en MS uit te
voeren. Daarnaast wil ik mijn scriptieadviseur X bedanken voor de feedback die mijn plan van aanpak
en scriptie heeft verbeterd. Ook wil ik de diëtisten van X, de diëtisten aangesloten bij MS-Zorg
Nederland en de MS-patiënten die aan de interviews hebben deelgenomen bedanken. Zonder hen
was het niet mogelijk geweest om mijn scriptie succesvol af te ronden.
Deze scriptie is geschreven voor X, mijn opdrachtgever en eigenaar van diëtistenpraktijk X, met als
doel advies te geven over welke voedings- en suppletieadviezen het beste kunnen worden ingezet bij
MS-patiënten. Daarmee is deze scriptie ook bestemd voor de diëtisten van X, die deze adviezen mee
kunnen nemen bij het geven van voedingsadviezen aan toekomstige MS-patiënten. Daarmee hebben
ook toekomstige MS-patiënten profijt van deze scriptie. Ten slotte is deze scriptie geschreven voor de
scriptiebeoordelaars van Hogeschool NTI, die deze scriptie zullen beoordelen.
Alhoewel deze scriptie primair voor X geschreven is, kan deze scriptie ook interessant zijn voor
andere diëtistenpraktijken die zich willen verdiepen in voeding bij MS. Daarnaast bleek uit de
interviews ook bij meerdere gespecialiseerde diëtisten en enkele patiënten interesse in deze scriptie.
Deze diëtisten en patiënten zullen de scriptie na goedkeuring ontvangen.
2
, Samenvatting
Opdrachtgever en aanleiding
Deze scriptie is geschreven voor mijn opdrachtgever en eigenaar van diëtistenpraktijk X en zijn team
van negen diëtisten. De diëtisten van X geven voedingsadvies bij gezondheid en veelvoorkomende
ziekten. De meeste diëtisten hebben daarnaast één of meerdere specialisaties. Door bij- en
nascholingen blijven de diëtisten op de hoogte van recente ontwikkelingen binnen het vakgebied en
kunnen ze zich verder specialiseren. X heeft van verschillende aandoeningen materialen verzameld,
maar MS (multiple sclerose) ontbreekt hier nog in. MS is een auto-immuunziekte die ontstekingen
veroorzaakt in de beschermende laag om de zenuwcellen (myelinelaag), waardoor een diversiteit aan
neurologische klachten kan optreden. In Nederland hebben 26.000 mensen MS, maar er is geen
dieetbehandelingsrichtlijn voor deze aandoening, terwijl uit onderzoek blijkt dat voeding een plaats kan
innemen in de behandeling van MS. X is relatief onbekend met deze aandoening en heeft op dit
moment geen MS-patiënten onder begeleiding, maar wil zich specialiseren om toekomstige patiënten
beter te kunnen begeleiden.
Doel en centrale vraag
Het doel van deze scriptie is om voor X een concreet advies op te stellen welke voedings- en
suppletieadviezen aan toekomstige MS-patiënten kunnen worden geadviseerd voor een betere
begeleiding. De centrale vraag van deze scriptie luidt: “Welke voedingsadviezen kunnen de diëtisten
van X geven aan MS-patiënten ten behoeve van het verbeteren van MS-klachten en afname van de
ziekteactiviteit?”
Methoden van onderzoek
Door middel van literatuuronderzoek is onderzocht welke voedings- en suppletieadviezen mogelijk
bijdragen aan het verbeteren van MS-klachten en de ziekteactiviteit. In de wetenschappelijke
databases PubMed, Google Scholar en EBSCO is gezocht naar recente wetenschappelijke literatuur.
Bij het selecteren van literatuur zijn bij voorkeur primaire onderzoeken met een zo hoog mogelijke
bewijslast (niveau A of B) en recente publicatiedatum (<10 jaar) opgenomen. Door middel van
praktijkonderzoek is onderzocht tegen welke uitdagingen de diëtisten van X aanlopen bij het geven
van voedingsadviezen aan MS-patiënten (n=9), welke voedingsadviezen volgens gespecialiseerde
MS-diëtisten (n=17) effectief lijken en hoe patiënten (n=13) in aanraking komen met voedingsadviezen
en welke verbeteringen in klachten zij ervaren. De onderzoeken zijn in de vorm van
semigestructureerde interviews via videobellen afgenomen. De audio van de interviews is na het
geven van toestemming opgenomen zodat deze vervolgens konden worden getranscribeerd en open,
axiaal en selectief gecodeerd, waarbij de anonimiteit van de deelnemers is gewaarborgd.
Literatuuronderzoek
Verschillende diëten worden geassocieerd met het verbeteren van MS-klachten en/of de
ziekteactiviteit, maar de bevindingen zijn soms inconsistent. Diëten die in enige mate worden
geassocieerd met verbeteringen, zijn het paleodieet (dieet rijk aan onbewerkt vlees en plantaardige
producten, dat granen, peulvruchten, zuivel, ei en bewerkte producten uitsluit), ketogeen dieet (dieet
hoog in vet en zeer laag in koolhydraten), (verzadigd) vetbeperkte diëten (Swank-dieet, Jelinek-dieet,
McDougall-dieet en plantaardig gebaseerd verzadigd vetbeperkt dieet), intermitterend caloriebeperkt
dieet, tijdbeperkt eten, ontstekingsremmend dieet (dieet rijk aan onbewerkte plantaardige producten
en onverzadigd vet, beperkt in bewerkte producten en dierlijk vet), High Vegetable/Low Protein
(HV/LP)-dieet (dieet beperkt in dierlijk eiwit) en MS Anders-dieet (onbewerkte voeding). Diëten die niet
of nauwelijks worden geassocieerd met verbeteringen zijn het ketogeen paleodieet (dieet dat
kenmerken van het paleo- en ketogeen dieet combineert), caloriebeperkt dieet en glutenvrij dieet.
Daarnaast worden voedingspatronen met groente, fruit, volkorengranen, noten, peulvruchten, vis,
magere zuivel, onverzadigd vet en beperkt in (rood) vlees, bewerkte producten, volle zuivel, suiker,
zout, alcohol en verzadigd vet geassocieerd met verbeteringen, waarbij de bevindingen eveneens
soms inconsistent zijn.
Verschillende voedingssupplementen worden geassocieerd met het verbeteren van MS-klachten en/of
de ziekteactiviteit, maar de bevindingen zijn soms inconsistent. Supplementen die in enige mate
worden geassocieerd met verbeteringen, zijn vitamine A en probiotica. Supplementen die niet of
3
