Wijsgerige pedagogiek
H1 inleiding: wijsgerige pedagogiek als de zoektocht naar de
essentie van opvoeding
Iedereen doet aan opvoeding en iedereen komt er mee in aanraking
Wij leren feiten en omgaan met opvoeding
Zijn deze echt pedagogisch ?
Geen 1 enkel antwoord
Zelf beargumenteerd antwoord kunnen geven
Gevoeligheid en taal voor ontwikkeling nodig om te weten wat pedagogisch is
Je moet zelf kunnen uitmaken of een situatie pedagogisch is of niet en
hier heb je een bepaalde gevoeligheid voor nodig maar ook een
specifieke taal
Soms is er Tegenspraak met empirische wetenschap
Wat maakt dat het echt om opvoeding gaat ?
- Pedagogiek: k= academische wetenschappelijke discipline, komt van
het grieks paidea = opvoeding, pais = kind
- Pedagogie: lesgeven of iemand begeleiden, …
- Agogiek: volwasseneducatie, agijn= voortdrijven
- Paidagogosch: slaaf die kinderen naar school bracht
- Educare: uitleiden
- Ertsium: opvoeding
- Berdium: vorming
- Wijsgerig= filosofisch
- Wijsheid
- Begeerte: verlangen naar liefde voor de wijsheid of vriendschap met
de wijsheid
Iedereen heeft iets te zeggen over pedagogiek
Wat moete we daarvan denken
Opvoeding heeft te maken met kinderen
Men kan ook pedagogische tussenkomen met oudere mensen
,Opvoeding heeft te maken met nataliteit = het gegeven van geboren te worden
Het geboren worden in de wereld= nieuwkomers -> kinderen maar ook
migranten
Pedagogiek draait niet enkel om kinderen
enkel in de zin van nataliteit: geboren worden
1.1 wat is wijsgerige pedagogiek?
In wijsgerige pedagogie:
- Word er nagegaan waarom we over pedagogie praten
- Kijken we op eigen manier naar situaties ondanks de hulpdisciplines
-> pedagogiek historisch: filosofisch en wetenschappelijk doordenken van het
fenomeen opvoeden, WP absolute basisdiscipline, adjectief wijsgerige
toegevoegd om het vak te onderscheiden van anderen zoals historische
pedagogiek, vele grote filosofen hebben zich vanaf het prille begin van deze
discipline zich hebben ingelaten met opvoedkundige kwesties
-> pedagogiek hedendaags: alles behalve de basisdiscipline, fundamentele en
kritische reflectie op de betekenis van opvoeden, onderwijzen en vormen
(klemtoon empirisch onderzoek) met behulp van filosofische begrippen en
auteurs, zeer ruime en veelzijdige discipline.
Pedagogie/pedagogiek :
- Pedagogie = alle vormen van opvoedend handelen
- Pedagogiek= wetenschappelijke discipline van pedagogie
Engels: pedagogy = onderwijskunde ≠ pedagogiek
Philosophy of education: filosoferen over opvoeden, waarbij inzichten uit
de discipline filosofie worden toegepast op het pedagogisch domein
Reden: omdat pedagogiek en wijsbegeerte sinds het prille begin verweven
zijn
Filosofie en pedagogiek zijn beide het product van de antieke Griekse beschaving
Allesbehalve duidelijk of de eerste grote filosofen (Socrates, Plato,
Aristotelis,…) filosoof of pedagoog waren
,Pedagogische vraagstukken: zin van het leven, hoe verstandig en rechtvaardig
(samen)leven, …
Wat in deze vragen op het spel staat is namelijk:
(1) Gepaste manier om vorm te geven aan het individuele en collectieve leven
(met het idee dat niet alles van ‘nature’ is gegeven en dat er geen
noodzaak zit in de manier waarop we nu leven en verandering ten goede in
principe mogelijk is.)
(2) Hoe kunnen we een juiste verhouding vinden tussen zelfvorming en
vorming door anderen?
( vorm geven aan het leven en opnieuw beginnen met het leven zal altijd
worde mee gestuurd door anderen die ons trachten iets bij te brengen,
maar tegelijk is echte opvoeding ook altijd een zelfgestuurd proces, zo niet
is er eerder sprake van indoctrinatie)
Van in het begin is niet duidelijk wat verschil is tussen strikt filosofische en
pedagogische vraag
Opvoeder stelt filosofische vragen, antieke filosoof is altijd opvoeder van
zichzelf en andere mensen
Filosofie dus meer dan een louter intellectuele discipline die speculatief en
systematisch een omvattend theoretisch begrip van de gehele werkelijkheid
beoogt
Indruk dat mensen hebben over filosofen (Hadot) : filosofen trachten op een
originele manier een nieuwe systematische en abstracte constructie te bedenken
(leerstellingen en moraalkritiek), deze trekt consequenties uit de algemene
beginselen voor mens en maatschappij en nodigt uit tot een manier van leven en
gedragen, of het al dan niet effectief is, is van ondergeschikt belang.
Speelt geen rol in het perspectief betoog
Filosofie zo begrepen is een louter verstandelijke aangelegenheid die
buiten het leven staat
Volgens Hadot en volgens het boek, is dit een volstrekt foutieve opvatting
Als we trouw blijven aan de historische wortels van de wijsbegeerte, is
wijsbegeerte zelf een manier van leven geweest.
Filosofie is een wijze van concreet gestalte te geven aan ons eigen leven,
een ethos
Oude Grieken: filosoof zijn = heel bewuste keuze, eens keuze was gemaakt ->
concrete consequenties
Om een goede filosoof te zijn moest men zichzelf heruitvinden
‘men kan maar een filosoof worden door een lang en volgehouden proces
van (zelf)opvoeding
In dit boek -> traject volgen van deze manier van leven met klemtoon op:
- Markante verschuivingen in de manier waarop werd nagedacht over het
goed vermogen aan ons leven en samenleven, hierbij staan een aantal
breuklijnen centraal
Overgang oudheid naar christelijke middeleeuwen
Radicale ommekeer van de moderne tijd
, - Nauwe verwevenheid tussen filosoferen en de kwestie van opvoeden,
onderwijzen en vormen.
Richtvraag in het boek: wat betekent het eigenlijk om op te voeden? Wat is de
essentie van opvoeding? Waar gaat het in opvoeding om?
Wezensvragen/ ontologische vragen/ essentiële vragen
Dit is een speciale soort vraag -> om deze toe te lichten bestuderen we 2
bekende hedendaagse pedagogen: Klaus Mollenhauer en Gert Biesta
1.2 Klaus Mollenhauer: opvoeden is door en door een
intergenerationeel gebeuren
Boek: vergeten samenhang over cultuur en opvoeding -> begin met verkeerd
gelopen opvoedingssituaties
Het probleem ligt daarbij ( Jean-Paul Sartre) niet aan de individuen maar
aan de opvoeding zelf
- Klinkt vreemd maar we gaan er verkeerdelijk vanuit dat opvoeden een
kwestie van technisch handelen is ( als… dan … logica) -> door
gerichte handelingen te stellen of door de juiste condities te creëren,
leidt dit zo goed tot het geplande resultaat
Probleem oplossen door een beproefd en wetenschappelijk
onderbouwd handelingsplan toe te passen
Manier van denken houd in dat het oplossen van specifieke
problemen voorbehouden is aan mensen met expertise. Kans op
effectief en efficiënt herstel is dan vrij groot. -> onder ideale
omstandigheden zelfs 100%
Behaviorisme (John Watson en Burrhus Skinner):
= opvoeden als technisch handelen
= psychologische school met als basisbeginselen de idee dat er principieel geen
verschil is tussen het gedrag van mens en dier
Verder hebben ze ook de idee dat dat de gedragsveranderingen in beide
onderhevig zijn aan dezelfde wetenschappelijke principes ( operante
conditionering)
Stelt dat men via geprogrammeerde toedienen/ afnemen van
positieve/negatieve ervaringen om het even welk gedrag kan
aanleren/afleren
H1 inleiding: wijsgerige pedagogiek als de zoektocht naar de
essentie van opvoeding
Iedereen doet aan opvoeding en iedereen komt er mee in aanraking
Wij leren feiten en omgaan met opvoeding
Zijn deze echt pedagogisch ?
Geen 1 enkel antwoord
Zelf beargumenteerd antwoord kunnen geven
Gevoeligheid en taal voor ontwikkeling nodig om te weten wat pedagogisch is
Je moet zelf kunnen uitmaken of een situatie pedagogisch is of niet en
hier heb je een bepaalde gevoeligheid voor nodig maar ook een
specifieke taal
Soms is er Tegenspraak met empirische wetenschap
Wat maakt dat het echt om opvoeding gaat ?
- Pedagogiek: k= academische wetenschappelijke discipline, komt van
het grieks paidea = opvoeding, pais = kind
- Pedagogie: lesgeven of iemand begeleiden, …
- Agogiek: volwasseneducatie, agijn= voortdrijven
- Paidagogosch: slaaf die kinderen naar school bracht
- Educare: uitleiden
- Ertsium: opvoeding
- Berdium: vorming
- Wijsgerig= filosofisch
- Wijsheid
- Begeerte: verlangen naar liefde voor de wijsheid of vriendschap met
de wijsheid
Iedereen heeft iets te zeggen over pedagogiek
Wat moete we daarvan denken
Opvoeding heeft te maken met kinderen
Men kan ook pedagogische tussenkomen met oudere mensen
,Opvoeding heeft te maken met nataliteit = het gegeven van geboren te worden
Het geboren worden in de wereld= nieuwkomers -> kinderen maar ook
migranten
Pedagogiek draait niet enkel om kinderen
enkel in de zin van nataliteit: geboren worden
1.1 wat is wijsgerige pedagogiek?
In wijsgerige pedagogie:
- Word er nagegaan waarom we over pedagogie praten
- Kijken we op eigen manier naar situaties ondanks de hulpdisciplines
-> pedagogiek historisch: filosofisch en wetenschappelijk doordenken van het
fenomeen opvoeden, WP absolute basisdiscipline, adjectief wijsgerige
toegevoegd om het vak te onderscheiden van anderen zoals historische
pedagogiek, vele grote filosofen hebben zich vanaf het prille begin van deze
discipline zich hebben ingelaten met opvoedkundige kwesties
-> pedagogiek hedendaags: alles behalve de basisdiscipline, fundamentele en
kritische reflectie op de betekenis van opvoeden, onderwijzen en vormen
(klemtoon empirisch onderzoek) met behulp van filosofische begrippen en
auteurs, zeer ruime en veelzijdige discipline.
Pedagogie/pedagogiek :
- Pedagogie = alle vormen van opvoedend handelen
- Pedagogiek= wetenschappelijke discipline van pedagogie
Engels: pedagogy = onderwijskunde ≠ pedagogiek
Philosophy of education: filosoferen over opvoeden, waarbij inzichten uit
de discipline filosofie worden toegepast op het pedagogisch domein
Reden: omdat pedagogiek en wijsbegeerte sinds het prille begin verweven
zijn
Filosofie en pedagogiek zijn beide het product van de antieke Griekse beschaving
Allesbehalve duidelijk of de eerste grote filosofen (Socrates, Plato,
Aristotelis,…) filosoof of pedagoog waren
,Pedagogische vraagstukken: zin van het leven, hoe verstandig en rechtvaardig
(samen)leven, …
Wat in deze vragen op het spel staat is namelijk:
(1) Gepaste manier om vorm te geven aan het individuele en collectieve leven
(met het idee dat niet alles van ‘nature’ is gegeven en dat er geen
noodzaak zit in de manier waarop we nu leven en verandering ten goede in
principe mogelijk is.)
(2) Hoe kunnen we een juiste verhouding vinden tussen zelfvorming en
vorming door anderen?
( vorm geven aan het leven en opnieuw beginnen met het leven zal altijd
worde mee gestuurd door anderen die ons trachten iets bij te brengen,
maar tegelijk is echte opvoeding ook altijd een zelfgestuurd proces, zo niet
is er eerder sprake van indoctrinatie)
Van in het begin is niet duidelijk wat verschil is tussen strikt filosofische en
pedagogische vraag
Opvoeder stelt filosofische vragen, antieke filosoof is altijd opvoeder van
zichzelf en andere mensen
Filosofie dus meer dan een louter intellectuele discipline die speculatief en
systematisch een omvattend theoretisch begrip van de gehele werkelijkheid
beoogt
Indruk dat mensen hebben over filosofen (Hadot) : filosofen trachten op een
originele manier een nieuwe systematische en abstracte constructie te bedenken
(leerstellingen en moraalkritiek), deze trekt consequenties uit de algemene
beginselen voor mens en maatschappij en nodigt uit tot een manier van leven en
gedragen, of het al dan niet effectief is, is van ondergeschikt belang.
Speelt geen rol in het perspectief betoog
Filosofie zo begrepen is een louter verstandelijke aangelegenheid die
buiten het leven staat
Volgens Hadot en volgens het boek, is dit een volstrekt foutieve opvatting
Als we trouw blijven aan de historische wortels van de wijsbegeerte, is
wijsbegeerte zelf een manier van leven geweest.
Filosofie is een wijze van concreet gestalte te geven aan ons eigen leven,
een ethos
Oude Grieken: filosoof zijn = heel bewuste keuze, eens keuze was gemaakt ->
concrete consequenties
Om een goede filosoof te zijn moest men zichzelf heruitvinden
‘men kan maar een filosoof worden door een lang en volgehouden proces
van (zelf)opvoeding
In dit boek -> traject volgen van deze manier van leven met klemtoon op:
- Markante verschuivingen in de manier waarop werd nagedacht over het
goed vermogen aan ons leven en samenleven, hierbij staan een aantal
breuklijnen centraal
Overgang oudheid naar christelijke middeleeuwen
Radicale ommekeer van de moderne tijd
, - Nauwe verwevenheid tussen filosoferen en de kwestie van opvoeden,
onderwijzen en vormen.
Richtvraag in het boek: wat betekent het eigenlijk om op te voeden? Wat is de
essentie van opvoeding? Waar gaat het in opvoeding om?
Wezensvragen/ ontologische vragen/ essentiële vragen
Dit is een speciale soort vraag -> om deze toe te lichten bestuderen we 2
bekende hedendaagse pedagogen: Klaus Mollenhauer en Gert Biesta
1.2 Klaus Mollenhauer: opvoeden is door en door een
intergenerationeel gebeuren
Boek: vergeten samenhang over cultuur en opvoeding -> begin met verkeerd
gelopen opvoedingssituaties
Het probleem ligt daarbij ( Jean-Paul Sartre) niet aan de individuen maar
aan de opvoeding zelf
- Klinkt vreemd maar we gaan er verkeerdelijk vanuit dat opvoeden een
kwestie van technisch handelen is ( als… dan … logica) -> door
gerichte handelingen te stellen of door de juiste condities te creëren,
leidt dit zo goed tot het geplande resultaat
Probleem oplossen door een beproefd en wetenschappelijk
onderbouwd handelingsplan toe te passen
Manier van denken houd in dat het oplossen van specifieke
problemen voorbehouden is aan mensen met expertise. Kans op
effectief en efficiënt herstel is dan vrij groot. -> onder ideale
omstandigheden zelfs 100%
Behaviorisme (John Watson en Burrhus Skinner):
= opvoeden als technisch handelen
= psychologische school met als basisbeginselen de idee dat er principieel geen
verschil is tussen het gedrag van mens en dier
Verder hebben ze ook de idee dat dat de gedragsveranderingen in beide
onderhevig zijn aan dezelfde wetenschappelijke principes ( operante
conditionering)
Stelt dat men via geprogrammeerde toedienen/ afnemen van
positieve/negatieve ervaringen om het even welk gedrag kan
aanleren/afleren
