1. Introductie tot Evidence-Based Zorg:
• Onderzoekers en clinici moeten wetenschappelijke literatuur begrijpen om up-
to-date te blijven, beantwoordbare onderzoeksvragen te formuleren, EBM te
begrijpen en behoeften aan verder onderzoek te identificeren.
• De 5-stappenbenadering van Evidence-Based Zorg omvat:
1. VRAGEN: De klinische vraag definiëren.
2. VERWERVEN: Efficiënt literatuur vinden.
3. BEOORDELEN: Het bewijsmateriaal kritisch evalueren.
4. TOEPASSEN: De resultaten van de beoordeling in de praktijk
implementeren.
5. EVALUEREN: De klinische praktijk evalueren en aanpassen.
• De PICOST- en SPIDER-concepten worden geïntroduceerd als raamwerken voor
het structureren van onderzoeksvragen.
2. De PICOST-benadering (voor kwantitatief onderzoek):
• PICOST helpt bij het definiëren van een doorzoekbare vraag door deze op te
splitsen in componenten:
o P: Patiënten (of Personen van belang) - over wie gaat de vraag?
o I: Interventie of Indicator - welke behandeling, diagnostische test,
blootstelling, etc., wordt overwogen?
o C: Vergelijking of Controle - waarmee wordt de interventie/indicator
vergeleken?
o O: Uitkomst - wat is het gewenste of verwachte resultaat?
o S: Studiedesign - welk type studie levert het beste bewijsmateriaal?
o T: Timing - relevante tijdsbestekken voor follow-up of publicatie.
• Er worden voorbeelden gegeven van PICOST-vragen in verschillende EBM-
domeinen (Therapie of Preventie, Diagnose, Etiologie, Prognose).
• De keuze van het studiedesign hangt af van het EBM-domein. Gerandomiseerde
gecontroleerde trials (RCT's) worden bijvoorbeeld vaak beschouwd als het beste
primaire studiedesign voor therapie-/preventievragen, terwijl diagnostische
vragen mogelijk prospectieve blinde vergelijkingen of gouden standaard
referentietests vereisen.
3. De SPIDER-benadering (voor kwalitatief en gemengd methodenonderzoek):
• SPIDER is specifiek ontworpen voor kwalitatieve en gemengde
methodenonderzoeksvragen, minder gevoelig maar kan papieren missen als
alleen sterk geïndexeerde trefwoorden worden gebruikt.
• SPIDER staat voor:
1
, o S: Steekproef - de groep mensen die wordt bekeken.
o PI: Fenomeen van Interesse - de kwalitatieve focus (begrip van
gedragingen, beslissingen, ervaringen).
o D: Design - de gebruikte onderzoeksmethode (interviews, casestudies,
observaties).
o E: Evaluatie - de focus op attitudes, opvattingen en ervaringen.
o R: Onderzoekstype - kwalitatief of gemengd methodenonderzoek.
• Er wordt een voorbeeld gegeven van een SPIDER-vraag over de ervaringen van
jonge ouders met prenatale educatie.
4. Van vraag naar trefwoord:
• Zodra een PICOST-vraag is geformuleerd, is de volgende stap om de componenten
ervan te vertalen naar trefwoorden voor databasezoekopdrachten (bijv. PubMed,
ISI Web of Knowledge, Embase).
• Er wordt benadrukt dat niet alle PICOST-componenten doorzoekbare trefwoorden
opleveren, maar ze helpen wel bij het definiëren van de inclusiecriteria voor het
screenen van zoekresultaten.
• PICOST maakt zowel zeer specifieke (smalle) als gevoelige (brede)
zoekopdrachten mogelijk. Het openlaten van sommige componenten kan leiden
tot een bredere, gevoeligere zoekopdracht met meer resultaten, maar ook meer
"ruis".
Introductie
Het zoeken naar wetenschappelijke literatuur = tweerichtingsproces
• Ten eerst: gewenste referentie(s) in een bibliografische database vinden
• Ten tweede: andere database nodig om de volledige teksten van de geselecteerde
referentie(s) op te halen
PubMed (National Library of Medicine) = medisch literatuuronderzoek wereldwijd
• Een snelle, gratis zoekfunctie met talloze trefwoorden
• Een beperkte zoekfunctie met verschillende criteria
• Zeer handige, snelle en gebruiksvriendelijke database
• De praktische bruikbaarheid, het feit dat het gratis is en de autoriteit die het in de loop
der jaren heeft verworven: de meest gebruikte bron voor informatie in de
biomedische sector gemaakt
• > 25 miljoen citaties van biomedische literatuur uit MEDLINE, tijdschriften over life
sciences en online boeken
Web of Science (Thomson Scientific) = domineert al jaren het academische referentiekader
• Jaarlijkse publicatie van de impactfactor voor tijdschriften, een instrument voor het
evalueren van het belang en de invloed van specifieke publicaties
• Artikelen die zijn opgenomen in Citation Index van Web of Science of in de Journal
Citation Reports (JCR) van Web of Science = gelabeld als A1-publicaties
• De kwaliteit van A1-publicaties: gegarandeerd door internationale peer review vóór
publicatie
2
, Opzoeken van wetenschappelijke literatuur via een goede zoekstrategie, die gebaseerd is op de
kernwoorden van je onderzoeksvraag
• Doel:
= Hoogwaardige en relevante wetenschappelijke evidentie vinden voor klinische
besluitvorming of onderzoek
Pre-appraised bronnen
= bronnen met gemakkelijke toegang tot hoogwaardig onderzoek, literatuur is al gefilterd en
beoordeeld.
• Bevatten studies die beoordeeld zijn op kwaliteit
• Worden regelmatig bijgewerkt
• Snel beantwoorden van klinische vragen met betrouwbare evidentie
<-> Professioneel onderzoek
Afhankelijk van het doel gebruik je andere databanken à S6-pyramide
S6-Pyramide
= een pyramide met 6 niveaus van wetenschappelijk bewijs: hoe hoger, hoe betrouwbaarder
(Laag naar hoog)
- Studies (individuele originele studies)
- Synopses van studies
- Syntheses (zoals systematische reviews)
- Synopses van syntheses
- Summaries (zoals klinische richtlijnen)
- Systems (geautomatiseerde beslissystem)
Begin bovenaan: als daar geen antwoord te vinden is, ga je stap voor stap naar beneden
General applications in bibliographic databases
FREE ENTRY TERMS VS. INDEX TERMS
Databases gebruiken vaak twee zoekmethodes:
• vrije trefwoorden (zoals in titel of abstract)
3
• Onderzoekers en clinici moeten wetenschappelijke literatuur begrijpen om up-
to-date te blijven, beantwoordbare onderzoeksvragen te formuleren, EBM te
begrijpen en behoeften aan verder onderzoek te identificeren.
• De 5-stappenbenadering van Evidence-Based Zorg omvat:
1. VRAGEN: De klinische vraag definiëren.
2. VERWERVEN: Efficiënt literatuur vinden.
3. BEOORDELEN: Het bewijsmateriaal kritisch evalueren.
4. TOEPASSEN: De resultaten van de beoordeling in de praktijk
implementeren.
5. EVALUEREN: De klinische praktijk evalueren en aanpassen.
• De PICOST- en SPIDER-concepten worden geïntroduceerd als raamwerken voor
het structureren van onderzoeksvragen.
2. De PICOST-benadering (voor kwantitatief onderzoek):
• PICOST helpt bij het definiëren van een doorzoekbare vraag door deze op te
splitsen in componenten:
o P: Patiënten (of Personen van belang) - over wie gaat de vraag?
o I: Interventie of Indicator - welke behandeling, diagnostische test,
blootstelling, etc., wordt overwogen?
o C: Vergelijking of Controle - waarmee wordt de interventie/indicator
vergeleken?
o O: Uitkomst - wat is het gewenste of verwachte resultaat?
o S: Studiedesign - welk type studie levert het beste bewijsmateriaal?
o T: Timing - relevante tijdsbestekken voor follow-up of publicatie.
• Er worden voorbeelden gegeven van PICOST-vragen in verschillende EBM-
domeinen (Therapie of Preventie, Diagnose, Etiologie, Prognose).
• De keuze van het studiedesign hangt af van het EBM-domein. Gerandomiseerde
gecontroleerde trials (RCT's) worden bijvoorbeeld vaak beschouwd als het beste
primaire studiedesign voor therapie-/preventievragen, terwijl diagnostische
vragen mogelijk prospectieve blinde vergelijkingen of gouden standaard
referentietests vereisen.
3. De SPIDER-benadering (voor kwalitatief en gemengd methodenonderzoek):
• SPIDER is specifiek ontworpen voor kwalitatieve en gemengde
methodenonderzoeksvragen, minder gevoelig maar kan papieren missen als
alleen sterk geïndexeerde trefwoorden worden gebruikt.
• SPIDER staat voor:
1
, o S: Steekproef - de groep mensen die wordt bekeken.
o PI: Fenomeen van Interesse - de kwalitatieve focus (begrip van
gedragingen, beslissingen, ervaringen).
o D: Design - de gebruikte onderzoeksmethode (interviews, casestudies,
observaties).
o E: Evaluatie - de focus op attitudes, opvattingen en ervaringen.
o R: Onderzoekstype - kwalitatief of gemengd methodenonderzoek.
• Er wordt een voorbeeld gegeven van een SPIDER-vraag over de ervaringen van
jonge ouders met prenatale educatie.
4. Van vraag naar trefwoord:
• Zodra een PICOST-vraag is geformuleerd, is de volgende stap om de componenten
ervan te vertalen naar trefwoorden voor databasezoekopdrachten (bijv. PubMed,
ISI Web of Knowledge, Embase).
• Er wordt benadrukt dat niet alle PICOST-componenten doorzoekbare trefwoorden
opleveren, maar ze helpen wel bij het definiëren van de inclusiecriteria voor het
screenen van zoekresultaten.
• PICOST maakt zowel zeer specifieke (smalle) als gevoelige (brede)
zoekopdrachten mogelijk. Het openlaten van sommige componenten kan leiden
tot een bredere, gevoeligere zoekopdracht met meer resultaten, maar ook meer
"ruis".
Introductie
Het zoeken naar wetenschappelijke literatuur = tweerichtingsproces
• Ten eerst: gewenste referentie(s) in een bibliografische database vinden
• Ten tweede: andere database nodig om de volledige teksten van de geselecteerde
referentie(s) op te halen
PubMed (National Library of Medicine) = medisch literatuuronderzoek wereldwijd
• Een snelle, gratis zoekfunctie met talloze trefwoorden
• Een beperkte zoekfunctie met verschillende criteria
• Zeer handige, snelle en gebruiksvriendelijke database
• De praktische bruikbaarheid, het feit dat het gratis is en de autoriteit die het in de loop
der jaren heeft verworven: de meest gebruikte bron voor informatie in de
biomedische sector gemaakt
• > 25 miljoen citaties van biomedische literatuur uit MEDLINE, tijdschriften over life
sciences en online boeken
Web of Science (Thomson Scientific) = domineert al jaren het academische referentiekader
• Jaarlijkse publicatie van de impactfactor voor tijdschriften, een instrument voor het
evalueren van het belang en de invloed van specifieke publicaties
• Artikelen die zijn opgenomen in Citation Index van Web of Science of in de Journal
Citation Reports (JCR) van Web of Science = gelabeld als A1-publicaties
• De kwaliteit van A1-publicaties: gegarandeerd door internationale peer review vóór
publicatie
2
, Opzoeken van wetenschappelijke literatuur via een goede zoekstrategie, die gebaseerd is op de
kernwoorden van je onderzoeksvraag
• Doel:
= Hoogwaardige en relevante wetenschappelijke evidentie vinden voor klinische
besluitvorming of onderzoek
Pre-appraised bronnen
= bronnen met gemakkelijke toegang tot hoogwaardig onderzoek, literatuur is al gefilterd en
beoordeeld.
• Bevatten studies die beoordeeld zijn op kwaliteit
• Worden regelmatig bijgewerkt
• Snel beantwoorden van klinische vragen met betrouwbare evidentie
<-> Professioneel onderzoek
Afhankelijk van het doel gebruik je andere databanken à S6-pyramide
S6-Pyramide
= een pyramide met 6 niveaus van wetenschappelijk bewijs: hoe hoger, hoe betrouwbaarder
(Laag naar hoog)
- Studies (individuele originele studies)
- Synopses van studies
- Syntheses (zoals systematische reviews)
- Synopses van syntheses
- Summaries (zoals klinische richtlijnen)
- Systems (geautomatiseerde beslissystem)
Begin bovenaan: als daar geen antwoord te vinden is, ga je stap voor stap naar beneden
General applications in bibliographic databases
FREE ENTRY TERMS VS. INDEX TERMS
Databases gebruiken vaak twee zoekmethodes:
• vrije trefwoorden (zoals in titel of abstract)
3
