Duidelijke samenvatting inleiding politek en recht

Samenvatting Inleiding Politiek en Recht
Kiana De Broyer


Samenvatting IPR
Wat is politiek?
Interactieproces tussen verschillende actoren. Er worden individueel en
collectief standpunten ingenomen. Daardoor geraken ze met elkaar in conflict.
Door middel van macht komen ze tot een gemeenschappelijk besluit of een
door de meerderheid gevolgd besluit. Daardoor is politiek onvoorspelbaar, er zijn
debatten, er is een strijd en er zijn onderhandelingen.
Zowel grote schaal (Oekraïne) als kleine schaal (gemeentebesturen).
Conflicten maken alles duidelijker en laten oplossingen dichterbij komen.
Politiek en Sociaal Werk:
Overheidsbeleid bepaalt wat MAW’ers kunnen doen. MAW’ers geven mee vorm
aan het beleid. Ze helpen mensen participeren en staan kwetsbare groepen bij.


HS 1: Kenmerken van de Belgische staat
1.1 Het ontstaan van België
1815-1830: België is een deel van Nederland
Onvrede over Willem 1:
 Katholieken vonden dat hij te veel inmengde in godsdiensten
 Liberalen waren tegen het verplicht gebruik van Nederlands
Met de aanleiding van de Opera kwam de “Belgische omwenteling”. Er
heerste sociale spanning door de toenemende industrialisering. De
burgerwachten herstelden hier de orde en dwingt vanuit die machtspositie
onafhankelijkheid af.
Op 4 oktober 1830 riep “het Voorlopig Bewind” de onafhankelijkheid af van
België.
Parlement ‘Nationaal Congres’ werd samengesteld op 10 november 1830.
Zei stelden de grondwet op en op 7 februari 1831 werd de Belgische
Grondwet afgekondigd.

1.2 De Grondwet
Definitie van recht: geheel van opgelegde en bekrachtigde regels; die
afdwingbaar zijn tegenover iedereen met als doel ordening van de samenleving.
De grondwet bepaald in grote lijnen hoe het land bestuurd wordt, hoe het
georganiseerd is en hoe de burgers zich moeten verhouden.
Een grondwet legt de hoofdlijnen van de staatsstructuur vast in
rechtsregels. Rechtsregels zijn normen die juridisch afdwingbaar zijn.


1

,Samenvatting Inleiding Politiek en Recht
Kiana De Broyer

In 1831 werd door het nationaal congres fundamentele keuzes gemaakt voor de
organisatie van de nieuwe staat België. Die belangrijke keuzes zijn vandaag nog
altijd kenmerken van België:
 Scheiding der machten
 Een monarchie
 Representatieve en parlementaire democratie
 Een rechtsstaat
Deze grondwet kan dan ook niet zomaar gewijzigd worden, maar wordt door
modernisering toch regelmatig bijgewerkt.

1.3 Scheiding der machten
Samenwerking der machten = scheiding der machten
1. De wetgevende macht: bevoegd om wetten te maken en de uitvoerende
macht te controleren. Dit wordt uitgeoefend door het parlement en de
koning. Het parlement bestaat uit 2 kamers: De Kamer van
Volksvertegenwoordigers en de Senaat.
2. De uitvoerende macht voert de wetten uit: Ze bestuurt het land maar
moet daarbij de wetten naleven. Dit zijn de koning, en zijn regering van
ministers en staatsecretarissen.
3. De rechterlijke macht: doet uitspraken over geschillen en wordt
uitgeoefend door verschillende hoven en rechtbanken.
Scheiding der machten geldt zowel federaal, als in gewesten en
gemeenschappen.




1.4 België is een monarchie
Het hoofd van een republiek is een president, het hoofd van een monarchie is
een koning.
De koning heeft als staatshoofd een beperkt persoonlijke macht. Hij heeft
namelijk een specifiek statuut:
 Koning is onschendbaar: er kan geen proces worden gevoerd tegen hem
 Hij is onverantwoordelijk: Hij kan niet ter verantwoording worden
geroepen voor zijn daden. Praktisch gezien betekent dit dat alle akten van
de koning mee worden ondertekend door een minister. Die draagt dan
mee de verantwoordelijkheid. Ook voor alle openbare handelingen neemt
de regering de verantwoordelijkheid.

2

, Samenvatting Inleiding Politiek en Recht
Kiana De Broyer

 Traditioneel wordt gezegd dat de koning bevoegd is om te luisteren, te
adviseren en de regering aan te sporen
Koning of koningin worden is een geboorterecht voor de eerstgeboren, sinds
1991 ook voor vrouwen.

1.5 België is een representatieve en parlementaire
democratie
Representatief betekend dat er een volksvertegenwoordiger is. Het
parlement wordt gemaakt met de verkozen vertegenwoordigers (indirecte
democratie).
Vroeger was er het ‘cijnskiesstelsel’, wat betekende dat enkel de rijkere Belgen
het recht hadden om te kiezen. In 1893 werd het algemeen meervoudig
stemrecht ingevoerd, elke man had en stem en sommigen rijkere of
betergeschoolde mannen kregen meerdere stemmen.
In 1919 werd het algemeen enkelvoudig stemrecht ingevoerd. In 1948
kregen vrouwen het stemrecht.
In 2002 werd er beslist om partijen te verplichten evenveel vrouwen als
mannen op 1 eenheid na op de kieslijst te zetten.
Vanaf 1893 geldt er opkomstplicht in België




België kent niet enkel een representatief stelsel, maar ook een parlementair
stelsel. In dit stelsel wordt enkel het parlement verkozen. Noch de minister,
noch het staatshoofd is verkozen. Dat maakt dat zei verantwoording moeten
afleggen aan het verkozen parlement.
De tegenhanger daarvan is het presidentieel stelsel. Daar wordt het staatshoofd
gekozen door de bevolking, en de president stelt een regering samen. Die
moeten op hun beurt dan verantwoording afleggen aan de president zelf.

1.5.1 Focus op politieke partijen
Politieke partijen zijn verenigingen van mensen die met min of meer dezelfde
politieke opvattingen en ideeën over de vele vragen uit de samenleving.
De ideologieën:
Een ideologie is een geheel van opvattingen, een manier om over de
samenleving te denken. Deze bevat steeds 3 elementen:
 Een analyse van de samenleving nu: wat loopt er mis?
 Een ‘ideaal’ einddoel: hoe zou in die visie de samenleving moeten zijn?


3