Inhoud
EXERCISE IS MEDICINE: SAMENVATTING ........................................................................ 3
HOOFDSTUK 1: INLEIDING EN BEGRIPPEN (MARIEKE DE CRAEMER) ............................... 3
PREVENTIE ......................................................................................................... 3
FYSIEKE FITHEID .................................................................................................. 5
HOOFDSTUK 2: CHRONISCHE ZIEKTE (MARIEKE DE CRAEMER) ...................................... 7
CHRONISCHE ZIEKTE ............................................................................................ 7
OBESITAS OVERGEWICHT ................................................................................. 7
VEROUDEREN VAN DE POPULATIE ......................................................................... 8
HOOFDSTUK 3: MEETMETHODEN FA & SG (MARIEKE DE CRAEMER) .............................. 9
METING: VOOR HET SELECTEREN MEETINSTRUMENT .............................................. 9
3 CATEGORIEËN: MEETMETHODEN FA & SG .......................................................... 10
HOOFDSTUK 4: RELATIE FA, SG, FF EN MORTALITEIT .................................................. 14
HOOFDSTUK 5: DE BEWEGINGSPARADOX (MARIEKE DE CRAEMER) ............................. 19
HOOFDSTUK 7: BEWEGING ALS MEDICIJN (WIM DERAVE) .......................................... 22
HOE WERKT DIE WONDERPIL?: AFHANKELIJK VAN ZIEKTE ....................................... 22
HOOFDSTUK 8: VOEDING ALS BASIS VOOR EEN OPTIMALE REVALIDATIE (Dr. DIMITRI
DECLERCQ, PROF. BRUNO LAPAUW) ........................................................................ 26
BASIS .............................................................................................................. 26
ENERGIE .......................................................................................................... 27
VOEDINGSSTOFFEN ........................................................................................... 29
VOEDING BIJ HERSTEL........................................................................................ 33
HOOFDSTUK 9: CHRONISCHE AANDOENINGEN ......................................................... 38
OBESITAS EN METABOOL SYNDROOM .................................................................. 38
DIABETES MELLITUS .......................................................................................... 43
KANKER ........................................................................................................... 53
RESPIRATOIRE AANDOENINGEN .......................................................................... 76
CARDIOVASCULAIRE AANDOENINGEN.................................................................. 84
GEZONDER DAAR VANONDER ............................................................................. 98
REPRODUCTIEF SYSTEEM EN ZWANGERSCHAP .....................................................108
PSYCHIATRISCHE AANDOENING..........................................................................120
1
, NEUROLOGISCHE AANDOENINGEN.....................................................................129
CHRONISCH ZIEKE KINDEREN .............................................................................137
OUDEREN .......................................................................................................154
HOOFDSTUK 10: INTERACTIE BEWEGING EN MEDICIJNEN .........................................172
INLEIDING .......................................................................................................172
METFORMINE..................................................................................................172
STATINES.........................................................................................................173
ANTI-OXIDANTEN .............................................................................................175
ß2 RECEPTOR AGONISTEN .................................................................................175
PIJNSTILLERS ...................................................................................................176
ANTIHISTAMINICA ............................................................................................177
OVERIGE .........................................................................................................178
LEERPAD: GEDRAGSVERANDERING ........................................................................179
INTRODUCTIE GEDRAGSVERANDERING ...............................................................179
MODELLEN VAN GEDRAGSVERANDERING ............................................................179
RATIONEEL GEDRAG: THEORY OF PLANNED BEHAVIOUR ........................................180
RATIONEEL GEDRAG: ASE-MODEL.......................................................................181
RATIONEEL GEDRAG: SOCIAAL-COGNITIEVE THEORIE ............................................181
RATIONEEL GEDRAG: HEALTH BELIEF MODEL .......................................................183
STADIA-MODEL: STAGES OF CHANGE ..................................................................184
ZELFREGULATIE-MODEL: ZELFDETERMINATIEMODEL.............................................186
SOCIO-ECOLOGISCHE MODELLEN .......................................................................188
LEERPAD: BEHOEFTE ONDERSTEUNEND (BE)HANDELEN ............................................189
ZELFDETERMINATIETHEORIE BINNEN GEZONDHEIDSBEVORDEREND ONDERZOEK .....189
VERTAALSLAG NAAR PRAKTIJK ...........................................................................189
BOUWSTENEN VAN MOTIVERENDE STIJL .............................................................190
AUTONOMIE-ONDERSTEUNING .........................................................................191
STRUCTUUR ....................................................................................................191
RELATIONELE VERBONDENHEID .........................................................................192
VERSCHILLENDE ONDERVERDELINGEN VAN ZONES ...............................................192
2
,EXERCISE IS MEDICINE: SAMENVATTING
HOOFDSTUK 1: INLEIDING EN BEGRIPPEN (MARIEKE DE CRAEMER)
Voorbeeld examenvraag: 3 argumenten Midas weerleggen (man die tegen sport is)
Leefstijl de dag van vandaag: zeer gemedicaliseerd
‘Exercise is the best, cheapest, most accessible medicine available’
PREVENTIE
• Primaire preventie:
o = Activiteiten die voorkomen dat gezonde mensen een bepaalde
ziekte/gezondheidsprobleem krijgen
o Bvb. core stability als blessurepreventie, bewegingsdriehoek, 10.000 stappen/dag,
tournée minerale
• Secundaire preventie:
o = Vroege opsporing van ziekten/afwijkingen bij persoon die ziek zijn/verhoogd
risico lopen/ genetische aanleg hebben
o Bvb. jaarlijks gynaecoloogbezoek -> uitstrijkje: baarmoederhalskanker opsporen
• Tertiaire preventie:
o = Voorkomen complicaties en ziekteverergering bij patiënten
o Bvb. glucose monitoren, voorkomen nieuw myocardinfarct door intensieve
cardiale revalidatie
• Exercise as medicine = secundaire/tertiaire preventie: voor:
o Psychiatrische-, neurologische-, metabole-, cardiovasculaire-, pulmonaire-,
muskuloskeletale aandoeningen, kanker
• Level van preventie:
o Primair secundair tertiair
• Doorheen de levensloop:
o Jeugd volwassenen ouderen
• Primaire preventie: alle lagen van bevolking
o Fysieke activiteit:
▪ Elke lichaamsbeweging die wordt geproduceerd door skeletspieren en
resulteert in energieverbruik.
▪ Context:
• Transport thuis werk vrije tijd
▪ Soorten:
• Aëroob anaëroob kracht
• Sport = elke gestructureerde manier van bewegen
• Training = onderdeel van sport: prestatie verbeteren
3
, • Fysieke activiteit: richtlijnen: 6 t.e.m. 17 jaar (richtlijnen december ’20)
o Gemiddeld 60‘/dag aërobe beweging (matige – hoge intensiteit)
o Min 3 dagen/week:
▪ Spieren & botten versterken als onderdeel van 60‘ beweging
▪ Bewegen aan hoge intensiteit als onderdeel van 60’ beweging
o Variatie aan bewegingsactiviteiten (cfr. ontwikkeling & behoud motorische
vaardigheden)
o Elke beweging = beter > geen beweging!
o Limiteer sedentaire tijd (vnl. recrea schermtijd)
• Fysieke activiteit: richtlijnen: 18 t.e.m. 64 jaar (richtlijnen december ’20)
o 150 – 300’/week aërobe beweging aan matige intensiteit
OF min 75-150’/week aërobe beweging aan hoge intensiteit
OF combinatie van beide
o Extra: 2x/week spierversterkende oefeningen
o Grootste deel van de dag: bewegen aan lichte intensiteit
o Elke beweging = beter > geen beweging!
o Limiteer sedentaire tijd
• Fysieke activiteit: richtlijnen: 65+ jaar (richtlijnen december ’20)
o 150 – 300’/week aërobe beweging aan matige intensiteit
OF min 75-150’/week aërobe beweging aan hoge intensiteit
OF combinatie van beide
o Extra: 2x/week (liefst 3x): spierversterkende oefeningen, evenwicht, lenigheid
o Grootste deel dag: bewegen aan lichte intensiteit
o Elke beweging = beter > geen beweging!
o Limiteer sedentaire tijd
• Fysieke activiteit: kanker, hypertensie, DM2, HIV (volwassenen & ouderen) (richtlijnen
december ’20)
o 150 – 300’/week aërobe beweging aan matige intensiteit
OF min 75-150’/week aërobe beweging aan hoge intensiteit
OF combinatie van beide
▪ Voor additionele gezondheidswinst: meer dan 300’ of 150’
o Extra: 2x/week spierversterkende oefeningen: alle spiergroepen aanspreken
tijdens sessie
o Extra: 3x/week -> trainen functionele stabiliteit, functionele krachttraining
o Limiteer sedentaire tijd
• Fysieke inactiviteit = niet voldoen aan richtlijnen voor fysieke activiteit
o ≠ sedentair gedrag
o ≠ sedentaire levensstijl
4
EXERCISE IS MEDICINE: SAMENVATTING ........................................................................ 3
HOOFDSTUK 1: INLEIDING EN BEGRIPPEN (MARIEKE DE CRAEMER) ............................... 3
PREVENTIE ......................................................................................................... 3
FYSIEKE FITHEID .................................................................................................. 5
HOOFDSTUK 2: CHRONISCHE ZIEKTE (MARIEKE DE CRAEMER) ...................................... 7
CHRONISCHE ZIEKTE ............................................................................................ 7
OBESITAS OVERGEWICHT ................................................................................. 7
VEROUDEREN VAN DE POPULATIE ......................................................................... 8
HOOFDSTUK 3: MEETMETHODEN FA & SG (MARIEKE DE CRAEMER) .............................. 9
METING: VOOR HET SELECTEREN MEETINSTRUMENT .............................................. 9
3 CATEGORIEËN: MEETMETHODEN FA & SG .......................................................... 10
HOOFDSTUK 4: RELATIE FA, SG, FF EN MORTALITEIT .................................................. 14
HOOFDSTUK 5: DE BEWEGINGSPARADOX (MARIEKE DE CRAEMER) ............................. 19
HOOFDSTUK 7: BEWEGING ALS MEDICIJN (WIM DERAVE) .......................................... 22
HOE WERKT DIE WONDERPIL?: AFHANKELIJK VAN ZIEKTE ....................................... 22
HOOFDSTUK 8: VOEDING ALS BASIS VOOR EEN OPTIMALE REVALIDATIE (Dr. DIMITRI
DECLERCQ, PROF. BRUNO LAPAUW) ........................................................................ 26
BASIS .............................................................................................................. 26
ENERGIE .......................................................................................................... 27
VOEDINGSSTOFFEN ........................................................................................... 29
VOEDING BIJ HERSTEL........................................................................................ 33
HOOFDSTUK 9: CHRONISCHE AANDOENINGEN ......................................................... 38
OBESITAS EN METABOOL SYNDROOM .................................................................. 38
DIABETES MELLITUS .......................................................................................... 43
KANKER ........................................................................................................... 53
RESPIRATOIRE AANDOENINGEN .......................................................................... 76
CARDIOVASCULAIRE AANDOENINGEN.................................................................. 84
GEZONDER DAAR VANONDER ............................................................................. 98
REPRODUCTIEF SYSTEEM EN ZWANGERSCHAP .....................................................108
PSYCHIATRISCHE AANDOENING..........................................................................120
1
, NEUROLOGISCHE AANDOENINGEN.....................................................................129
CHRONISCH ZIEKE KINDEREN .............................................................................137
OUDEREN .......................................................................................................154
HOOFDSTUK 10: INTERACTIE BEWEGING EN MEDICIJNEN .........................................172
INLEIDING .......................................................................................................172
METFORMINE..................................................................................................172
STATINES.........................................................................................................173
ANTI-OXIDANTEN .............................................................................................175
ß2 RECEPTOR AGONISTEN .................................................................................175
PIJNSTILLERS ...................................................................................................176
ANTIHISTAMINICA ............................................................................................177
OVERIGE .........................................................................................................178
LEERPAD: GEDRAGSVERANDERING ........................................................................179
INTRODUCTIE GEDRAGSVERANDERING ...............................................................179
MODELLEN VAN GEDRAGSVERANDERING ............................................................179
RATIONEEL GEDRAG: THEORY OF PLANNED BEHAVIOUR ........................................180
RATIONEEL GEDRAG: ASE-MODEL.......................................................................181
RATIONEEL GEDRAG: SOCIAAL-COGNITIEVE THEORIE ............................................181
RATIONEEL GEDRAG: HEALTH BELIEF MODEL .......................................................183
STADIA-MODEL: STAGES OF CHANGE ..................................................................184
ZELFREGULATIE-MODEL: ZELFDETERMINATIEMODEL.............................................186
SOCIO-ECOLOGISCHE MODELLEN .......................................................................188
LEERPAD: BEHOEFTE ONDERSTEUNEND (BE)HANDELEN ............................................189
ZELFDETERMINATIETHEORIE BINNEN GEZONDHEIDSBEVORDEREND ONDERZOEK .....189
VERTAALSLAG NAAR PRAKTIJK ...........................................................................189
BOUWSTENEN VAN MOTIVERENDE STIJL .............................................................190
AUTONOMIE-ONDERSTEUNING .........................................................................191
STRUCTUUR ....................................................................................................191
RELATIONELE VERBONDENHEID .........................................................................192
VERSCHILLENDE ONDERVERDELINGEN VAN ZONES ...............................................192
2
,EXERCISE IS MEDICINE: SAMENVATTING
HOOFDSTUK 1: INLEIDING EN BEGRIPPEN (MARIEKE DE CRAEMER)
Voorbeeld examenvraag: 3 argumenten Midas weerleggen (man die tegen sport is)
Leefstijl de dag van vandaag: zeer gemedicaliseerd
‘Exercise is the best, cheapest, most accessible medicine available’
PREVENTIE
• Primaire preventie:
o = Activiteiten die voorkomen dat gezonde mensen een bepaalde
ziekte/gezondheidsprobleem krijgen
o Bvb. core stability als blessurepreventie, bewegingsdriehoek, 10.000 stappen/dag,
tournée minerale
• Secundaire preventie:
o = Vroege opsporing van ziekten/afwijkingen bij persoon die ziek zijn/verhoogd
risico lopen/ genetische aanleg hebben
o Bvb. jaarlijks gynaecoloogbezoek -> uitstrijkje: baarmoederhalskanker opsporen
• Tertiaire preventie:
o = Voorkomen complicaties en ziekteverergering bij patiënten
o Bvb. glucose monitoren, voorkomen nieuw myocardinfarct door intensieve
cardiale revalidatie
• Exercise as medicine = secundaire/tertiaire preventie: voor:
o Psychiatrische-, neurologische-, metabole-, cardiovasculaire-, pulmonaire-,
muskuloskeletale aandoeningen, kanker
• Level van preventie:
o Primair secundair tertiair
• Doorheen de levensloop:
o Jeugd volwassenen ouderen
• Primaire preventie: alle lagen van bevolking
o Fysieke activiteit:
▪ Elke lichaamsbeweging die wordt geproduceerd door skeletspieren en
resulteert in energieverbruik.
▪ Context:
• Transport thuis werk vrije tijd
▪ Soorten:
• Aëroob anaëroob kracht
• Sport = elke gestructureerde manier van bewegen
• Training = onderdeel van sport: prestatie verbeteren
3
, • Fysieke activiteit: richtlijnen: 6 t.e.m. 17 jaar (richtlijnen december ’20)
o Gemiddeld 60‘/dag aërobe beweging (matige – hoge intensiteit)
o Min 3 dagen/week:
▪ Spieren & botten versterken als onderdeel van 60‘ beweging
▪ Bewegen aan hoge intensiteit als onderdeel van 60’ beweging
o Variatie aan bewegingsactiviteiten (cfr. ontwikkeling & behoud motorische
vaardigheden)
o Elke beweging = beter > geen beweging!
o Limiteer sedentaire tijd (vnl. recrea schermtijd)
• Fysieke activiteit: richtlijnen: 18 t.e.m. 64 jaar (richtlijnen december ’20)
o 150 – 300’/week aërobe beweging aan matige intensiteit
OF min 75-150’/week aërobe beweging aan hoge intensiteit
OF combinatie van beide
o Extra: 2x/week spierversterkende oefeningen
o Grootste deel van de dag: bewegen aan lichte intensiteit
o Elke beweging = beter > geen beweging!
o Limiteer sedentaire tijd
• Fysieke activiteit: richtlijnen: 65+ jaar (richtlijnen december ’20)
o 150 – 300’/week aërobe beweging aan matige intensiteit
OF min 75-150’/week aërobe beweging aan hoge intensiteit
OF combinatie van beide
o Extra: 2x/week (liefst 3x): spierversterkende oefeningen, evenwicht, lenigheid
o Grootste deel dag: bewegen aan lichte intensiteit
o Elke beweging = beter > geen beweging!
o Limiteer sedentaire tijd
• Fysieke activiteit: kanker, hypertensie, DM2, HIV (volwassenen & ouderen) (richtlijnen
december ’20)
o 150 – 300’/week aërobe beweging aan matige intensiteit
OF min 75-150’/week aërobe beweging aan hoge intensiteit
OF combinatie van beide
▪ Voor additionele gezondheidswinst: meer dan 300’ of 150’
o Extra: 2x/week spierversterkende oefeningen: alle spiergroepen aanspreken
tijdens sessie
o Extra: 3x/week -> trainen functionele stabiliteit, functionele krachttraining
o Limiteer sedentaire tijd
• Fysieke inactiviteit = niet voldoen aan richtlijnen voor fysieke activiteit
o ≠ sedentair gedrag
o ≠ sedentaire levensstijl
4
