DEEL II: rechtspersonenrecht
1 Inhoudsopgave
2 Het bestuur ........................................................................................................................................... 2
2.1 Statuut bestuurders ............................................................................................................................. 9
2.2 Vertegenwoordiging .......................................................................................................................... 12
2.3 Facultatieve bestuursorganen ........................................................................................................... 19
2.4 Belangenconflicten ............................................................................................................................ 20
3 Bestuurdersaansprakelijkheid ............................................................................................................. 23
3.1 Algemene beginselen ......................................................................................................................... 25
3.2 Soorten fouten ................................................................................................................................... 26
3.2.1 Gewone bestuursfout (2:56 lid 1 zin 1) ......................................................................................... 26
3.2.2 Schending WVV/statuten: 2:56 derde lid...................................................................................... 29
3.2.3 Art. 1382-aanspr. Tov derden ....................................................................................................... 30
3.2.4 Kennelijk grove fout en faillissement ............................................................................................ 32
3.3 Kwijting (bv. art. 5:98, lid 2 WVV) ...................................................................................................... 34
3.4 Vorderingsbevoegdheid ..................................................................................................................... 35
3.5 Verjaring ............................................................................................................................................ 35
3.6 Aansprakelijkheidscap (art. 2: 57) ..................................................................................................... 36
4 Algemene vergadering ........................................................................................................................ 38
4.1 Algemeen ........................................................................................................................................... 40
4.2 Stemming en meerderheden.............................................................................................................. 44
4.3 Nietigverklaring AVA-beslissingen ..................................................................................................... 47
5 Vermogensbescherming ...................................................................................................................... 50
5.1 Winstbestemming .............................................................................................................................. 50
5.2 Testen ................................................................................................................................................ 51
5.3 Verliezen ............................................................................................................................................ 52
5.4 Kapitaalvermindering ........................................................................................................................ 53
5.4.1 Verschillende soorten ................................................................................................................... 53
5.4.2 Financiële bijstand (art. 5:152) ..................................................................................................... 55
6 Uitgifte nieuwe aandelen .................................................................................................................... 55
6.1 Algemeen: volstorting ........................................................................................................................ 57
6.2 Kapitaalverhoging (NV) ..................................................................................................................... 60
6.3 Incorporatie van reserves................................................................................................................... 62
6.4 Kapitaalverhoging door inbreng in natura ........................................................................................ 64
6.5 Nieuwe aandelen/toetreding CV........................................................................................................ 65
7 Ontbinding .......................................................................................................................................... 66
1
, 7.1 Ordening materie ............................................................................................................................... 66
7.1.1 Soorten ontbinding ....................................................................................................................... 66
7.2 De vereffenaar ................................................................................................................................... 68
7.3 Enkele hoofdlijnen.............................................................................................................................. 69
7.4 De procedure in één akte ................................................................................................................... 71
7.5 Na de sluiting ..................................................................................................................................... 72
2 Het bestuur
Wat is besturen?
- Intern aspect: leidingevende beslissingen nemen: aanwerven management, strategie
vennootschap bepalen
- Extern aspect: vennootschap vertegenwoordigen bij stellen van rechtshandelingen
(contracten, gerechtelijke procedures, …)
Organisatie bestuur
- Twee basismodellen:
o Model 1) Collegiale raad van bestuur bestaande uit drie of meer leden
§ Collegiaal= ze beslissen samen over de meeste aangelegenheden
• = bij meerderheid; in praktijk naar consensus gestreefd, maar
unanimiteit is juridisch niet verplicht
• Ze kunnen maar rechtsgeldig beslissingen nemen wanneer de
helft van de bestuurders die lid zijn van de raad aanwezig zijn
op de vergadering en wanneer onder de aanwezigen een
meerderheid “ja”-stemmen bereikt wordt.
o Vb. als je met 7 bent, dan moeten minstens 4 aanwezig
zijn. Stel dat er 5 aanwezig zijn, dan moeten minstens 3
van de 5 “ja” hebben gestemd.
• Bij meerderheid; in praktijk naar consensus gestreefd, maar bij
unanimiteit is juridisch niet verplicht
o Er wordt in de praktijk eigenlijk wel naar consensus
gestreefd.
§ Is dominant model bij NV (tot 2019 verplicht)
o Model 2) 1 of meer individueel bevoegde zaakvoerders/bestuurders
§ Die zaakvoerders/bestuurders zijn wel apart bevoegd en kunnen
individueel dus bevoegdheden uitoefenen.
§ dominant model bij alle andere vennootschappen
2
,Realiteit van bestuur
- Verschilt sterk tussen vennootschappen
- KMO’s:
o bestuur en grootaandeelhouders vaak dezelfde personen
o Bestuurders leiden vennootschap vaak dagdagelijks
Grote ondernemingen
- Bestuur wel benoemd door aandeelhouders, maar toch veel zelfstandiger
o Raad van bestuur vergadert slechts bv. 6 keer/jaar => geen dagelijkse leiding
bij grote vennootschappen
o Wel: “monitoring”-functie:
§ Selecteren en opvolgen topmanagement
§ Vervangen waar nodig
§ Klankbordfunctie
§ Ingrijpen in crisissituaties
- In grote vennootschappen veel delegaties van bevoegdheid aan facultatieve
bestuursorganen:
o Gedelegeerd bestuurder (CEO)
§ = Een van die gedelegeerd bestuurders krijgt de benoeming van CEO
(Chief Executive Officer). Dit is de topmanager, de hoogste baas.
• CEO is geen juridisch begrip.
o Dagelijks bestuur
o “Management/executive committee”
o Werkverdeling via adviserende comités: audit-, remuneratie-,
benoemingscomité
- Verschil tussen
o Uitvoerende bestuurders: hoedanigheid van bestuur en tegelijk
managementfunctie bij V. waar ze in bestuur zetelen
o Niet-uitvoerende bestuurders: geen managementfunctie bij die
vennootschap, enkel bestuursopdrachten
o Onafhankelijke bestuurders: non-executives die geen banden hebben met
management/grootaandeelhouders die onafhankelijk oordeel belemmeren
§ dit zijn niet-uitvoerende bestuurders die onafhankelijk/independent
zijn.
§ Ze hebben geen banden met het management, maar ook niet meer de
grootaandeelhouders/controlerende aandeelhouders in de
vennootschap die hun onafhankelijke visie over wat er gebeurt in de
vennootschap zouden kunnen belemmeren.
§ Vb. CEO die in de raad van bestuur zit kan nooit een onafhankelijke
bestuurder zijn want die is zelf manager en staat dus niet
onafhankelijk tegenover wat het management doet.
3
, Bestuurders moeten besturen in het belang van de vennootschap
- V-belang - onduidelijk begrip
o Enge opvatting: collectief winstbelang vennoten op langere termijn= Cassatie
o Ruime opvatting: bestuur zoekt evenwicht tussen belangen van verschillende
stakeholders
o Procedurele opvatting: bestuur maakt discretionaire afweging van belangen
§ Hans de Wulf zijn opvatting: het bestuur moet de vennootschap
besturen zoals het hun goeddunkt, ze moeten daarbij wel de wet
(vennootschapsrecht, milieuwetgeving, fiscale wetgeving etc.)
respecteren en moeten de statuten van de vennootschap respecteren.
Ze moeten beseffen dat een vennootschap per definitie op verrijking
van de aandeelhouders is gericht.
§ Marginale toetsing: misbruik meerderheid
• Het bestuur kan wel ter verantwoording worden geroepen
door diegene die hun hebben aangesteld en die hun kunnen
ontslaan (= de aandeelhouders)
- Hoe dan ook:
o Bestuur moet winstoogmerk respecteren
o Bestuur moet statutair voorwerp respecteren
o Bestuur mag niet eigen belang nastreven
§ Cf. belangenconflictregeling
- Maar bestuurders hebben neiging eigen belang na te streven => corporate
governance-problemen
Corporate goverance
- Studie van agency-problemen
o Bij grote ondernemingen zijn verschillende stakeholdergroepen betrokken. Al
die stakeholdergroepen zijn nodig om de vennootschap tot een succes te
maken, maar ze hebben tegengestelde belangen.
- Agency-probleem: conflicten die ontstaan wanneer mensen met uiteenlopende
belangen/preferenties samenwerken
o Aandeelhouders, managers, schuldeisers, gewone werknemers, bestuurders,
…
- Corporate governance = de bestudering van die agency-conflicten. De vraag hoe we
die vennootschappen optimaal organiseren om die conflicten in goede banen te
laten leiden.
- Soft law governance codes proberen die conflicten binnen de perken te houden
o codes = documenten die aanbevelingen (niet bindend, dus soft law) bevatten
voor genoteerde vennootschappen hoe die zich het best organiseren om die
agency-conflicten in goede banen te houden.
o In BE is er 1 corportate governance code in 2020
4
1 Inhoudsopgave
2 Het bestuur ........................................................................................................................................... 2
2.1 Statuut bestuurders ............................................................................................................................. 9
2.2 Vertegenwoordiging .......................................................................................................................... 12
2.3 Facultatieve bestuursorganen ........................................................................................................... 19
2.4 Belangenconflicten ............................................................................................................................ 20
3 Bestuurdersaansprakelijkheid ............................................................................................................. 23
3.1 Algemene beginselen ......................................................................................................................... 25
3.2 Soorten fouten ................................................................................................................................... 26
3.2.1 Gewone bestuursfout (2:56 lid 1 zin 1) ......................................................................................... 26
3.2.2 Schending WVV/statuten: 2:56 derde lid...................................................................................... 29
3.2.3 Art. 1382-aanspr. Tov derden ....................................................................................................... 30
3.2.4 Kennelijk grove fout en faillissement ............................................................................................ 32
3.3 Kwijting (bv. art. 5:98, lid 2 WVV) ...................................................................................................... 34
3.4 Vorderingsbevoegdheid ..................................................................................................................... 35
3.5 Verjaring ............................................................................................................................................ 35
3.6 Aansprakelijkheidscap (art. 2: 57) ..................................................................................................... 36
4 Algemene vergadering ........................................................................................................................ 38
4.1 Algemeen ........................................................................................................................................... 40
4.2 Stemming en meerderheden.............................................................................................................. 44
4.3 Nietigverklaring AVA-beslissingen ..................................................................................................... 47
5 Vermogensbescherming ...................................................................................................................... 50
5.1 Winstbestemming .............................................................................................................................. 50
5.2 Testen ................................................................................................................................................ 51
5.3 Verliezen ............................................................................................................................................ 52
5.4 Kapitaalvermindering ........................................................................................................................ 53
5.4.1 Verschillende soorten ................................................................................................................... 53
5.4.2 Financiële bijstand (art. 5:152) ..................................................................................................... 55
6 Uitgifte nieuwe aandelen .................................................................................................................... 55
6.1 Algemeen: volstorting ........................................................................................................................ 57
6.2 Kapitaalverhoging (NV) ..................................................................................................................... 60
6.3 Incorporatie van reserves................................................................................................................... 62
6.4 Kapitaalverhoging door inbreng in natura ........................................................................................ 64
6.5 Nieuwe aandelen/toetreding CV........................................................................................................ 65
7 Ontbinding .......................................................................................................................................... 66
1
, 7.1 Ordening materie ............................................................................................................................... 66
7.1.1 Soorten ontbinding ....................................................................................................................... 66
7.2 De vereffenaar ................................................................................................................................... 68
7.3 Enkele hoofdlijnen.............................................................................................................................. 69
7.4 De procedure in één akte ................................................................................................................... 71
7.5 Na de sluiting ..................................................................................................................................... 72
2 Het bestuur
Wat is besturen?
- Intern aspect: leidingevende beslissingen nemen: aanwerven management, strategie
vennootschap bepalen
- Extern aspect: vennootschap vertegenwoordigen bij stellen van rechtshandelingen
(contracten, gerechtelijke procedures, …)
Organisatie bestuur
- Twee basismodellen:
o Model 1) Collegiale raad van bestuur bestaande uit drie of meer leden
§ Collegiaal= ze beslissen samen over de meeste aangelegenheden
• = bij meerderheid; in praktijk naar consensus gestreefd, maar
unanimiteit is juridisch niet verplicht
• Ze kunnen maar rechtsgeldig beslissingen nemen wanneer de
helft van de bestuurders die lid zijn van de raad aanwezig zijn
op de vergadering en wanneer onder de aanwezigen een
meerderheid “ja”-stemmen bereikt wordt.
o Vb. als je met 7 bent, dan moeten minstens 4 aanwezig
zijn. Stel dat er 5 aanwezig zijn, dan moeten minstens 3
van de 5 “ja” hebben gestemd.
• Bij meerderheid; in praktijk naar consensus gestreefd, maar bij
unanimiteit is juridisch niet verplicht
o Er wordt in de praktijk eigenlijk wel naar consensus
gestreefd.
§ Is dominant model bij NV (tot 2019 verplicht)
o Model 2) 1 of meer individueel bevoegde zaakvoerders/bestuurders
§ Die zaakvoerders/bestuurders zijn wel apart bevoegd en kunnen
individueel dus bevoegdheden uitoefenen.
§ dominant model bij alle andere vennootschappen
2
,Realiteit van bestuur
- Verschilt sterk tussen vennootschappen
- KMO’s:
o bestuur en grootaandeelhouders vaak dezelfde personen
o Bestuurders leiden vennootschap vaak dagdagelijks
Grote ondernemingen
- Bestuur wel benoemd door aandeelhouders, maar toch veel zelfstandiger
o Raad van bestuur vergadert slechts bv. 6 keer/jaar => geen dagelijkse leiding
bij grote vennootschappen
o Wel: “monitoring”-functie:
§ Selecteren en opvolgen topmanagement
§ Vervangen waar nodig
§ Klankbordfunctie
§ Ingrijpen in crisissituaties
- In grote vennootschappen veel delegaties van bevoegdheid aan facultatieve
bestuursorganen:
o Gedelegeerd bestuurder (CEO)
§ = Een van die gedelegeerd bestuurders krijgt de benoeming van CEO
(Chief Executive Officer). Dit is de topmanager, de hoogste baas.
• CEO is geen juridisch begrip.
o Dagelijks bestuur
o “Management/executive committee”
o Werkverdeling via adviserende comités: audit-, remuneratie-,
benoemingscomité
- Verschil tussen
o Uitvoerende bestuurders: hoedanigheid van bestuur en tegelijk
managementfunctie bij V. waar ze in bestuur zetelen
o Niet-uitvoerende bestuurders: geen managementfunctie bij die
vennootschap, enkel bestuursopdrachten
o Onafhankelijke bestuurders: non-executives die geen banden hebben met
management/grootaandeelhouders die onafhankelijk oordeel belemmeren
§ dit zijn niet-uitvoerende bestuurders die onafhankelijk/independent
zijn.
§ Ze hebben geen banden met het management, maar ook niet meer de
grootaandeelhouders/controlerende aandeelhouders in de
vennootschap die hun onafhankelijke visie over wat er gebeurt in de
vennootschap zouden kunnen belemmeren.
§ Vb. CEO die in de raad van bestuur zit kan nooit een onafhankelijke
bestuurder zijn want die is zelf manager en staat dus niet
onafhankelijk tegenover wat het management doet.
3
, Bestuurders moeten besturen in het belang van de vennootschap
- V-belang - onduidelijk begrip
o Enge opvatting: collectief winstbelang vennoten op langere termijn= Cassatie
o Ruime opvatting: bestuur zoekt evenwicht tussen belangen van verschillende
stakeholders
o Procedurele opvatting: bestuur maakt discretionaire afweging van belangen
§ Hans de Wulf zijn opvatting: het bestuur moet de vennootschap
besturen zoals het hun goeddunkt, ze moeten daarbij wel de wet
(vennootschapsrecht, milieuwetgeving, fiscale wetgeving etc.)
respecteren en moeten de statuten van de vennootschap respecteren.
Ze moeten beseffen dat een vennootschap per definitie op verrijking
van de aandeelhouders is gericht.
§ Marginale toetsing: misbruik meerderheid
• Het bestuur kan wel ter verantwoording worden geroepen
door diegene die hun hebben aangesteld en die hun kunnen
ontslaan (= de aandeelhouders)
- Hoe dan ook:
o Bestuur moet winstoogmerk respecteren
o Bestuur moet statutair voorwerp respecteren
o Bestuur mag niet eigen belang nastreven
§ Cf. belangenconflictregeling
- Maar bestuurders hebben neiging eigen belang na te streven => corporate
governance-problemen
Corporate goverance
- Studie van agency-problemen
o Bij grote ondernemingen zijn verschillende stakeholdergroepen betrokken. Al
die stakeholdergroepen zijn nodig om de vennootschap tot een succes te
maken, maar ze hebben tegengestelde belangen.
- Agency-probleem: conflicten die ontstaan wanneer mensen met uiteenlopende
belangen/preferenties samenwerken
o Aandeelhouders, managers, schuldeisers, gewone werknemers, bestuurders,
…
- Corporate governance = de bestudering van die agency-conflicten. De vraag hoe we
die vennootschappen optimaal organiseren om die conflicten in goede banen te
laten leiden.
- Soft law governance codes proberen die conflicten binnen de perken te houden
o codes = documenten die aanbevelingen (niet bindend, dus soft law) bevatten
voor genoteerde vennootschappen hoe die zich het best organiseren om die
agency-conflicten in goede banen te houden.
o In BE is er 1 corportate governance code in 2020
4
