Nederlands semester 2`
Deel 1: taalontwikkelend lesgeven
1. Taalontwikkelend lesgeven
Iedereen is taalvaardig!
Taalvaardigheid (TV) verhogen = belangrijk!
TV beïnvloedt schoolsucces
- ook doorheen de hele lagere en middelbare schoolloopbaan
Taalvaardigheid = het middel waarmee alle leerkrachten hun kennis, vaardigheden,
houdingen en attitudes doorgeven
Achterstand Taalvaardigheid: problemen in moeilijker leren op vlak van leren ALLE
leergebieden
Ook invloed op socio-emotionele ontwikkeling van kleuters:
Minder taalvaardige kleuters zullen minder spreken, leggen moeilijker contacten en
voelen zich geïsoleerd. Het gevaar bestaat ook dat de leerkracht hen ‘vergeet’ en
daardoor ook minder aanspreekt of ondersteuning bied
JIJ HEBT DE TAAK KLEUTERS TAALKLAAR TE MAKEN
1.1 Wat is taalontwikkelend lesgeven?
= Een manier van lesgeven waarin de leerkracht nadrukkelijk een rol heeft in het
stimuleren en begeleiden van het proces van taalontwikkeling van de leerlingen.” Niet
enkel corrigeren van fouten! → MANIER van lesgeven.
1. Alle lesgeven moet taalontwikkeling ondersteunen
2. Elk moment, elke activiteit in de klas is een taalmoment
3. Taalvaardigheid de hele dag door!
1
,Hoe?
• niet via schoolse taallesjes
• begrijpelijke en zinvolle taak gekoppeld aan motiverende taken
• taal als middel tot interactie
• Verwerven van bouwstenen → op impliciete wijze (nooit als doel)
Taalvaardige kleuters gebruiken taal immers in de eerste plaats als middel tot
interactie terwijl ze samen met anderen al handelend de wereld rondom zich
verkennen en zich dus volop en voluit (sociaal, emotioneel, cognitief, muzisch,
motorisch) aan het ontwikkelen zijn.
Wat kinderen met taal kunnen doen Is veel belangrijker dan wat ze van en
over taal weten!!!
Om taalvaardig te worden moeten kleuters de deelvaardigheden van een taal
verwerven: een correcte uitspraak, een correcte zinsbouw, correcte woordvormen,
een rijke woordenschat, de vaardigheid om beurten te wisselen in een gesprek, enz
- Dit gebeurt op implicite (onbewuste) wijze.
Bv. Veel interactie met anderen, een activiteit waar nieuwe taal in aanbod komt,…
1.2 Basisprincipes van TOL
de 3 cirkels van ‘een krachtige leeromgeving voor taal:
2
,Deze cirkels stellen voorwaarden voor die, wanneer ze alle drie vervuld zijn, zorgen voor
een krachtige leeromgeving waarbinnen kleuters volop kansen krijgen om zich te
ontplooien, in het bijzonder op het vlak van taal.
• Schep een veilig leerklimaat
De kleuters motiveren om taal te gebruiken en ondersteuning bieden
- Kan enkel in veilig en positief leerklimaat waar kleuters durven proberen.
• Welbevinden en betrokkenheid is hierbij belangrijk! Anders is er geen
deep-level learning.
Als LK zorgen voor een open, communicatieve sfeer
• openstaan voor wat kinderen zeggen: inhoud > vorm!
• bevestigen in wat ze wél al kunnen
• hen niet onder druk zetten om te praten
• oog hebben voor het non-verbale
• ruimte geven voor experimenteren
• zorgen voor een rijke leeromgeving (eigen inbreng, initiatieven, ...)
Kls mogen initiatieven nemen
o LK creëert deze initiatiefruimte
o LK begeleidt!!
o Kleuters hebben succeservaringen
Houding tegenover thuistaal is ook belangrijk!
o Negatieve houding of verbod van LK tov thuistaal kan ervoor zorgen dat de
spreekzin of spreekdurf van kleuters afneemt.
Het toelaten van de eerste taal en er zelfs positieve aandacht aan besteden, dragen
beide bij tot een klimaat waarin kleuters zich aanvaard voelen zoals ze zijn. Dat is een
belangrijke voorwaarde om open te kunnen staan voor al het nieuwe dat op hen afkomt.
Voorbeeld:
Bart en de leidster staan even samen op de speelplaats.
D: Juf, boula
3
, L: Dat begrijp ik niet, wat bedoel je?
B: Dat is plassen juf, boula is plassen, Ahmed zei dat.
L: Wat leuk dat jullie elkaar woordjes leren!
• Betekenisvolle taken (KERN)
= Kinderen uitdagen om interessante, zinvolle, doelgerichte taken uit te voeren +
daarbij (!) op een functionele manier talige boodschappen te begrijpen en te
produceren.
Activiteiten = aaneenschakeling van momenten van taalstimulering
Het zijn betekenisvolle activiteiten waarbij kleuters hun woordenschat vergroten,
handelingen verwoorden, communicatie oefenen, instructies uitvoeren, ontluikende
geletterdheid verbreden en verdiepen.
woordenschat vergroten
handelingen verwoorden
communicatie oefenen
instructies uitvoeren
ontluikende geletterdheid verbreden en verdiepen
Betekenisvolle activiteit?
Betekenisvolle taken/activiteiten zijn open opdrachten, die veel en gevarieerde
handelingskansen bieden. Het zijn functionele, motiverende en uitdagende activiteiten,
die een natuurlijk, relevant, begrijpelijk en voldoende groot taalaanbod bevatten.
• Intens bezig met de taak
• scherpt motivatie aan
• leerrendement!
4
Deel 1: taalontwikkelend lesgeven
1. Taalontwikkelend lesgeven
Iedereen is taalvaardig!
Taalvaardigheid (TV) verhogen = belangrijk!
TV beïnvloedt schoolsucces
- ook doorheen de hele lagere en middelbare schoolloopbaan
Taalvaardigheid = het middel waarmee alle leerkrachten hun kennis, vaardigheden,
houdingen en attitudes doorgeven
Achterstand Taalvaardigheid: problemen in moeilijker leren op vlak van leren ALLE
leergebieden
Ook invloed op socio-emotionele ontwikkeling van kleuters:
Minder taalvaardige kleuters zullen minder spreken, leggen moeilijker contacten en
voelen zich geïsoleerd. Het gevaar bestaat ook dat de leerkracht hen ‘vergeet’ en
daardoor ook minder aanspreekt of ondersteuning bied
JIJ HEBT DE TAAK KLEUTERS TAALKLAAR TE MAKEN
1.1 Wat is taalontwikkelend lesgeven?
= Een manier van lesgeven waarin de leerkracht nadrukkelijk een rol heeft in het
stimuleren en begeleiden van het proces van taalontwikkeling van de leerlingen.” Niet
enkel corrigeren van fouten! → MANIER van lesgeven.
1. Alle lesgeven moet taalontwikkeling ondersteunen
2. Elk moment, elke activiteit in de klas is een taalmoment
3. Taalvaardigheid de hele dag door!
1
,Hoe?
• niet via schoolse taallesjes
• begrijpelijke en zinvolle taak gekoppeld aan motiverende taken
• taal als middel tot interactie
• Verwerven van bouwstenen → op impliciete wijze (nooit als doel)
Taalvaardige kleuters gebruiken taal immers in de eerste plaats als middel tot
interactie terwijl ze samen met anderen al handelend de wereld rondom zich
verkennen en zich dus volop en voluit (sociaal, emotioneel, cognitief, muzisch,
motorisch) aan het ontwikkelen zijn.
Wat kinderen met taal kunnen doen Is veel belangrijker dan wat ze van en
over taal weten!!!
Om taalvaardig te worden moeten kleuters de deelvaardigheden van een taal
verwerven: een correcte uitspraak, een correcte zinsbouw, correcte woordvormen,
een rijke woordenschat, de vaardigheid om beurten te wisselen in een gesprek, enz
- Dit gebeurt op implicite (onbewuste) wijze.
Bv. Veel interactie met anderen, een activiteit waar nieuwe taal in aanbod komt,…
1.2 Basisprincipes van TOL
de 3 cirkels van ‘een krachtige leeromgeving voor taal:
2
,Deze cirkels stellen voorwaarden voor die, wanneer ze alle drie vervuld zijn, zorgen voor
een krachtige leeromgeving waarbinnen kleuters volop kansen krijgen om zich te
ontplooien, in het bijzonder op het vlak van taal.
• Schep een veilig leerklimaat
De kleuters motiveren om taal te gebruiken en ondersteuning bieden
- Kan enkel in veilig en positief leerklimaat waar kleuters durven proberen.
• Welbevinden en betrokkenheid is hierbij belangrijk! Anders is er geen
deep-level learning.
Als LK zorgen voor een open, communicatieve sfeer
• openstaan voor wat kinderen zeggen: inhoud > vorm!
• bevestigen in wat ze wél al kunnen
• hen niet onder druk zetten om te praten
• oog hebben voor het non-verbale
• ruimte geven voor experimenteren
• zorgen voor een rijke leeromgeving (eigen inbreng, initiatieven, ...)
Kls mogen initiatieven nemen
o LK creëert deze initiatiefruimte
o LK begeleidt!!
o Kleuters hebben succeservaringen
Houding tegenover thuistaal is ook belangrijk!
o Negatieve houding of verbod van LK tov thuistaal kan ervoor zorgen dat de
spreekzin of spreekdurf van kleuters afneemt.
Het toelaten van de eerste taal en er zelfs positieve aandacht aan besteden, dragen
beide bij tot een klimaat waarin kleuters zich aanvaard voelen zoals ze zijn. Dat is een
belangrijke voorwaarde om open te kunnen staan voor al het nieuwe dat op hen afkomt.
Voorbeeld:
Bart en de leidster staan even samen op de speelplaats.
D: Juf, boula
3
, L: Dat begrijp ik niet, wat bedoel je?
B: Dat is plassen juf, boula is plassen, Ahmed zei dat.
L: Wat leuk dat jullie elkaar woordjes leren!
• Betekenisvolle taken (KERN)
= Kinderen uitdagen om interessante, zinvolle, doelgerichte taken uit te voeren +
daarbij (!) op een functionele manier talige boodschappen te begrijpen en te
produceren.
Activiteiten = aaneenschakeling van momenten van taalstimulering
Het zijn betekenisvolle activiteiten waarbij kleuters hun woordenschat vergroten,
handelingen verwoorden, communicatie oefenen, instructies uitvoeren, ontluikende
geletterdheid verbreden en verdiepen.
woordenschat vergroten
handelingen verwoorden
communicatie oefenen
instructies uitvoeren
ontluikende geletterdheid verbreden en verdiepen
Betekenisvolle activiteit?
Betekenisvolle taken/activiteiten zijn open opdrachten, die veel en gevarieerde
handelingskansen bieden. Het zijn functionele, motiverende en uitdagende activiteiten,
die een natuurlijk, relevant, begrijpelijk en voldoende groot taalaanbod bevatten.
• Intens bezig met de taak
• scherpt motivatie aan
• leerrendement!
4
