VERBINTENISSENRECHT DEEL 2
Inhoudsopgave
hoofdstuk 1: inleiding.................................................................................................................................... 4
1. algemene inleiding............................................................................................................................................4
2. waar vind je het verbintenissenrecht?..............................................................................................................4
3. begripsomschrijving en karakteristieke eigenschappen van de verbintenis.....................................................4
3.1 het begrip verbintenis.................................................................................................................................4
3.2 eigenschappen van de verbintenis..............................................................................................................4
3.2.1 Een verbintenis creëert een rechtsband tussen personen..................................................................5
3.2.2 een prestatie die in geld waardeerbaar is............................................................................................7
3.2.3 afdwingbaar (in rechte = voor een rechtbank)....................................................................................7
4. bronnen van verbintenissen..............................................................................................................................8
5. indeling van verbintenissen...............................................................................................................................9
5.1 verbintenissen & hun bronnen.................................................................................................................10
5.2 verbintenissen & hun aard........................................................................................................................11
5.2.1 Verbintenis met economisch karakter – verbintenis met burgerlijk karakter...................................11
5.2.2 Verbintenissen met een persoonsgebonden karakter (intuitu personae).........................................11
5.3 verbintenissen & hun voorwerp................................................................................................................12
5.3.1 Verbintenissen om iets te doen, iets te geven of iets niet te doen...................................................12
5.3.2 Inspanningsverbintenis & resultaats verbintenis...............................................................................13
5.3.3 Deelbare verbintenis en ondeelbare verbintenis..............................................................................14
5.3.4 Verbintenis met meerdere voorwerpen............................................................................................14
5.3.5 Hoofdverbintenis en secundaire verbintenis.....................................................................................15
5.4 verbintenissen met meerdere schuldeisers of schuldenaars...................................................................15
5.4.1 Deelbare verbintenis..........................................................................................................................17
5.4.2 Ondeelbare verbintenis......................................................................................................................17
5.4.3 Hoofdelijke verbintenis......................................................................................................................18
5.4.4 Verbintenis in solidum.......................................................................................................................18
5.5 verbintenissen met bijzondere modaliteiten............................................................................................19
5.5.1 Verbintenis onder voorwaarde..........................................................................................................19
5.5.2 Verbintenis onder tijdsbepalinG........................................................................................................22
hoofdstuk 2: verbintenissen uit rechtshandelingen......................................................................................23
1. Verbintenissen uit meerzijdige rechtshandeling: het contract.......................................................................23
1.1 het begrip contract en diverse indelingen van de contracten..................................................................23
1.1.1 Het begrip contract............................................................................................................................23
1.1.2 Indelingen van de contracten............................................................................................................23
1.2 basisbeginselen van het contractenrecht.................................................................................................26
1.2.1 Wilsautonomie, contractsvrijheid en consensualisme......................................................................26
1
, 1.2.2 Bindende kracht van het contract......................................................................................................27
1.2.3 goede trouw.......................................................................................................................................27
1.3 totstandkoming van het contract..............................................................................................................28
1.3.1 De precontractuele fase en precontractuele aansprakelijkheid........................................................28
1.3.2 De daadwerkelijke totstandkoming van het contract........................................................................29
1.3.3 sanctionering van problemen bij de totstandkoming........................................................................35
1.4 tenietgaan van het contract......................................................................................................................38
1.4.1 gronden van tenietgaan van het contract..........................................................................................38
1.4.1.1 inleiding.......................................................................................................................................38
1.4.1.2 de vrijwillige nakoming van het contract door de partijen.........................................................39
1.4.1.3 de niet-nakoming van het contract door (één van) de partijen.................................................39
4.1.4.4 andere vormen van tenietgaan van het contracT.......................................................................48
1.5 gevolgen van het contract voor derden....................................................................................................49
1.5.1 de relaviteit van het contract.............................................................................................................50
1.5.1.1 principe van de relaviteit............................................................................................................50
1.5.1.2 nuances en uitzonderingen.........................................................................................................51
1.5.2 de tegenwerpelijkheid aan derden van het bestaan van het contract..............................................54
1.5.2.1 principe en voorwaarden............................................................................................................55
1.5.2.2 derdemedeplichtigheid aan contractbreuk................................................................................57
1.5.2.3 uitzonderingen op de tegenwerpelijkheid..................................................................................57
hoofdstuk 3: verbintenissen uit rechtsfeiten................................................................................................59
1. verbintenissen uit oneigenlijk contract...........................................................................................................59
1.1 Zaakwaarneming.......................................................................................................................................59
1.2 Onverschuldigde betaling..........................................................................................................................60
1.3 Ongerechtvaardigde verrijking..................................................................................................................60
2. verbintenissen uit onrechtmatige daad..........................................................................................................61
2.1 begrip aansprakelijkheid...........................................................................................................................61
2.2 soorten aansprakelijkheid.........................................................................................................................61
2.3 korte historiek Belgische aansprakelijkheidsrecht....................................................................................62
2.4 structuur en systematiek boek 6 BW........................................................................................................63
2.5 inleidende bepalingen boek 6 BW............................................................................................................63
2.5.1 aanvullend recht.................................................................................................................................63
2.5.2 samenloop..........................................................................................................................................64
2.5.3 gelijke behandeling natuurlijke en rechtspersonen...........................................................................69
2.6 feiten die tot aansprakelijkheid leiden......................................................................................................69
2.6.1 eigen daad..........................................................................................................................................69
2.6.2 andermans daad (ouders, toezichthouders, aanstellers, rechtspersonen).......................................72
2.6.2.1 aansprakelijk voor andermans daad – ouders............................................................................73
2.6.2.2 Aansprakelijkheid voor andermans daad - personen belast met toezicht op anderen.............74
2.6.2.3 aansprakelijkheid voor andermans daad – aansteller................................................................75
2.6.2.4 Aansprakelijkheid voor andermans daad – rechtspersonen voor hun (bestuurs)organen of de
leden ervan..............................................................................................................................................76
2.6.3 zaken en dieren..................................................................................................................................77
2.6.3.1 aansprakelijk voor gebrekkige zaken..........................................................................................77
2.6.3.2 aansprakelijk voor dieren............................................................................................................77
2.7 oorzakelijk verband...................................................................................................................................78
2
, 2.7.1 basisregels..........................................................................................................................................78
2.7.2 pluraliteit van aansprakelijken...........................................................................................................79
2.7.3 Causale onzekerheid – proportionele aansprakelijkheid...................................................................81
2.7.4 Bewijs.................................................................................................................................................82
2.8 schade........................................................................................................................................................82
2.8.1 Basisregel............................................................................................................................................82
2.8.2 Zekere schade.....................................................................................................................................82
2.8.3 Patrimoniale en extrapatrimoniale schade........................................................................................83
2.8.4 Schade bij terugslag...........................................................................................................................83
2.8.5 Preventie van schade.........................................................................................................................83
2.8.6 Voorbeschiktheid en vooraf bestaande toestand..............................................................................83
2.9 gevolgen van aansprakelijkheid................................................................................................................83
2.9.1 basisregels..........................................................................................................................................83
2.9.2 herstel in natura.................................................................................................................................86
2.9.3 raming van de schade........................................................................................................................86
2.10 bevel of verbod.......................................................................................................................................87
hoofdstuk 4: Regels gemeenschappelijk aan de verschillende verbintenissen...............................................87
1. Bewijs van verbintenissen...............................................................................................................................87
1.1 inleiding tot het bewijsrecht.....................................................................................................................87
1.2 algemene regels en basisbegrippen van het bewijsrecht.........................................................................88
1.3 toelaatbaarheid van de bewijsmiddelen...................................................................................................91
1.4 bewijsmiddelen.........................................................................................................................................94
2. Interpretatie van rechtshandelingen en kwalificatie van contracten.............................................................97
3. Overdracht van verbintenissen en contracten................................................................................................98
4. Nakoming van de verbintenis.......................................................................................................................100
5. Niet-nakoming van de verbintenis................................................................................................................102
6. Maatregelen ter bescherming van de rechten van de schuldeiser...............................................................103
7. Tenietgaan van verbintenissen.....................................................................................................................103
hoofdstuk 5: bijzondere overeenkomsten.................................................................................................. 106
8.1 huur.............................................................................................................................................................107
8.1.1 de huurovereenkomst..........................................................................................................................107
8.1.2 verbintenissen van de verhuurder.......................................................................................................110
8.1.3 verbintenissen van de huurder............................................................................................................113
8.1.4 einde van de huur................................................................................................................................115
8.1.5 medehuur.............................................................................................................................................122
8.1.6 handelshuur.........................................................................................................................................123
8.1.7 studentenhuur......................................................................................................................................123
8.2 bewaargeving.............................................................................................................................................124
8.2.1 de bewaargeving..................................................................................................................................124
8.2.2 verplichtingen van de bewaarnemer...................................................................................................124
8.2.3 verplichtingen van de bewaargever.....................................................................................................125
8.2.4 sekwester.............................................................................................................................................125
3
, 8.3 dading.........................................................................................................................................................125
8.4 aanneming..................................................................................................................................................126
8.4.1 de aannemingsovereenkomst“Huur van werk”:..................................................................................126
8.4.2 verplichtingen van de aannemer.........................................................................................................127
8.4.3 verplichtingen van de opdrachtgever/bouwheer................................................................................128
8.4.4 verhaalsmogelijkheden van de opdrachtgever....................................................................................128
8.4.5 aansprakelijkhedi van de aannemer tav derden..................................................................................129
8.4.6 onderaanneming..................................................................................................................................129
8.4.6 einde van aannemingsovereenkomst..................................................................................................130
8.5 lastgeving....................................................................................................................................................130
HOOFDSTUK 1: INLEIDING
1. ALGEMENE INLEIDING
- Moeder van privaatrecht: want wanneer niet weten > vbt-r
2. WAAR VIND JE HET VERBINTENISSENRECHT?
(nieuw) Burgerlijk Wetboek!
- 2017: commissies tot hervorming
- Nieuwe structuur in verschillende boeken, ingevoerd bij wet van 13 april 2019
- Sindsdien “oud BW” vs BW
- Niet elk boek heeft al een inhoud.
- Algemeen verbintenissenrecht: boek 5 (Verbintenissen) maar ook boek 1 (Algemene bepalingen), boek 6
(buitencontractueel aansprakelijkheidsrecht), boek 8 (bewijs) en toekomstig boek 10 (verjaring).
- Maar ook verschillende vindplaatsen van verbintenissenrecht naast het BW!
- Vb. Vlaams Woninghuurdecreet 2019
- Vb. Wetboek economisch recht 2014 (o.a. bepalingen inzake consumentenrecht) Vb. Verzekeringswet
2014, WAM-wet,….
- De bijzondere regel heeft voorrang op de algemene regel!
3. BEGRIPSOMSCHRIJVING EN KARAKTERISTIEKE EIGENSCHAPPEN VAN DE VERBINTENIS
3.1 HET BEGRIP VERBINTENIS
- Een verbintenis is een rechtsband op grond waarvan een schuldeiser van een schuldenaar, indien nodig in
rechte, de uitvoering van een prestatie mag eisen. een juridische verplichting tussen twee of meer
personen
= een juridische verplichting tussen twee of meer personen
In rechte= naar/via de rechtbank
Art. 5.1 BW
3.2 EIGENSCHAPPEN VAN DE VERBINTENIS
4
Inhoudsopgave
hoofdstuk 1: inleiding.................................................................................................................................... 4
1. algemene inleiding............................................................................................................................................4
2. waar vind je het verbintenissenrecht?..............................................................................................................4
3. begripsomschrijving en karakteristieke eigenschappen van de verbintenis.....................................................4
3.1 het begrip verbintenis.................................................................................................................................4
3.2 eigenschappen van de verbintenis..............................................................................................................4
3.2.1 Een verbintenis creëert een rechtsband tussen personen..................................................................5
3.2.2 een prestatie die in geld waardeerbaar is............................................................................................7
3.2.3 afdwingbaar (in rechte = voor een rechtbank)....................................................................................7
4. bronnen van verbintenissen..............................................................................................................................8
5. indeling van verbintenissen...............................................................................................................................9
5.1 verbintenissen & hun bronnen.................................................................................................................10
5.2 verbintenissen & hun aard........................................................................................................................11
5.2.1 Verbintenis met economisch karakter – verbintenis met burgerlijk karakter...................................11
5.2.2 Verbintenissen met een persoonsgebonden karakter (intuitu personae).........................................11
5.3 verbintenissen & hun voorwerp................................................................................................................12
5.3.1 Verbintenissen om iets te doen, iets te geven of iets niet te doen...................................................12
5.3.2 Inspanningsverbintenis & resultaats verbintenis...............................................................................13
5.3.3 Deelbare verbintenis en ondeelbare verbintenis..............................................................................14
5.3.4 Verbintenis met meerdere voorwerpen............................................................................................14
5.3.5 Hoofdverbintenis en secundaire verbintenis.....................................................................................15
5.4 verbintenissen met meerdere schuldeisers of schuldenaars...................................................................15
5.4.1 Deelbare verbintenis..........................................................................................................................17
5.4.2 Ondeelbare verbintenis......................................................................................................................17
5.4.3 Hoofdelijke verbintenis......................................................................................................................18
5.4.4 Verbintenis in solidum.......................................................................................................................18
5.5 verbintenissen met bijzondere modaliteiten............................................................................................19
5.5.1 Verbintenis onder voorwaarde..........................................................................................................19
5.5.2 Verbintenis onder tijdsbepalinG........................................................................................................22
hoofdstuk 2: verbintenissen uit rechtshandelingen......................................................................................23
1. Verbintenissen uit meerzijdige rechtshandeling: het contract.......................................................................23
1.1 het begrip contract en diverse indelingen van de contracten..................................................................23
1.1.1 Het begrip contract............................................................................................................................23
1.1.2 Indelingen van de contracten............................................................................................................23
1.2 basisbeginselen van het contractenrecht.................................................................................................26
1.2.1 Wilsautonomie, contractsvrijheid en consensualisme......................................................................26
1
, 1.2.2 Bindende kracht van het contract......................................................................................................27
1.2.3 goede trouw.......................................................................................................................................27
1.3 totstandkoming van het contract..............................................................................................................28
1.3.1 De precontractuele fase en precontractuele aansprakelijkheid........................................................28
1.3.2 De daadwerkelijke totstandkoming van het contract........................................................................29
1.3.3 sanctionering van problemen bij de totstandkoming........................................................................35
1.4 tenietgaan van het contract......................................................................................................................38
1.4.1 gronden van tenietgaan van het contract..........................................................................................38
1.4.1.1 inleiding.......................................................................................................................................38
1.4.1.2 de vrijwillige nakoming van het contract door de partijen.........................................................39
1.4.1.3 de niet-nakoming van het contract door (één van) de partijen.................................................39
4.1.4.4 andere vormen van tenietgaan van het contracT.......................................................................48
1.5 gevolgen van het contract voor derden....................................................................................................49
1.5.1 de relaviteit van het contract.............................................................................................................50
1.5.1.1 principe van de relaviteit............................................................................................................50
1.5.1.2 nuances en uitzonderingen.........................................................................................................51
1.5.2 de tegenwerpelijkheid aan derden van het bestaan van het contract..............................................54
1.5.2.1 principe en voorwaarden............................................................................................................55
1.5.2.2 derdemedeplichtigheid aan contractbreuk................................................................................57
1.5.2.3 uitzonderingen op de tegenwerpelijkheid..................................................................................57
hoofdstuk 3: verbintenissen uit rechtsfeiten................................................................................................59
1. verbintenissen uit oneigenlijk contract...........................................................................................................59
1.1 Zaakwaarneming.......................................................................................................................................59
1.2 Onverschuldigde betaling..........................................................................................................................60
1.3 Ongerechtvaardigde verrijking..................................................................................................................60
2. verbintenissen uit onrechtmatige daad..........................................................................................................61
2.1 begrip aansprakelijkheid...........................................................................................................................61
2.2 soorten aansprakelijkheid.........................................................................................................................61
2.3 korte historiek Belgische aansprakelijkheidsrecht....................................................................................62
2.4 structuur en systematiek boek 6 BW........................................................................................................63
2.5 inleidende bepalingen boek 6 BW............................................................................................................63
2.5.1 aanvullend recht.................................................................................................................................63
2.5.2 samenloop..........................................................................................................................................64
2.5.3 gelijke behandeling natuurlijke en rechtspersonen...........................................................................69
2.6 feiten die tot aansprakelijkheid leiden......................................................................................................69
2.6.1 eigen daad..........................................................................................................................................69
2.6.2 andermans daad (ouders, toezichthouders, aanstellers, rechtspersonen).......................................72
2.6.2.1 aansprakelijk voor andermans daad – ouders............................................................................73
2.6.2.2 Aansprakelijkheid voor andermans daad - personen belast met toezicht op anderen.............74
2.6.2.3 aansprakelijkheid voor andermans daad – aansteller................................................................75
2.6.2.4 Aansprakelijkheid voor andermans daad – rechtspersonen voor hun (bestuurs)organen of de
leden ervan..............................................................................................................................................76
2.6.3 zaken en dieren..................................................................................................................................77
2.6.3.1 aansprakelijk voor gebrekkige zaken..........................................................................................77
2.6.3.2 aansprakelijk voor dieren............................................................................................................77
2.7 oorzakelijk verband...................................................................................................................................78
2
, 2.7.1 basisregels..........................................................................................................................................78
2.7.2 pluraliteit van aansprakelijken...........................................................................................................79
2.7.3 Causale onzekerheid – proportionele aansprakelijkheid...................................................................81
2.7.4 Bewijs.................................................................................................................................................82
2.8 schade........................................................................................................................................................82
2.8.1 Basisregel............................................................................................................................................82
2.8.2 Zekere schade.....................................................................................................................................82
2.8.3 Patrimoniale en extrapatrimoniale schade........................................................................................83
2.8.4 Schade bij terugslag...........................................................................................................................83
2.8.5 Preventie van schade.........................................................................................................................83
2.8.6 Voorbeschiktheid en vooraf bestaande toestand..............................................................................83
2.9 gevolgen van aansprakelijkheid................................................................................................................83
2.9.1 basisregels..........................................................................................................................................83
2.9.2 herstel in natura.................................................................................................................................86
2.9.3 raming van de schade........................................................................................................................86
2.10 bevel of verbod.......................................................................................................................................87
hoofdstuk 4: Regels gemeenschappelijk aan de verschillende verbintenissen...............................................87
1. Bewijs van verbintenissen...............................................................................................................................87
1.1 inleiding tot het bewijsrecht.....................................................................................................................87
1.2 algemene regels en basisbegrippen van het bewijsrecht.........................................................................88
1.3 toelaatbaarheid van de bewijsmiddelen...................................................................................................91
1.4 bewijsmiddelen.........................................................................................................................................94
2. Interpretatie van rechtshandelingen en kwalificatie van contracten.............................................................97
3. Overdracht van verbintenissen en contracten................................................................................................98
4. Nakoming van de verbintenis.......................................................................................................................100
5. Niet-nakoming van de verbintenis................................................................................................................102
6. Maatregelen ter bescherming van de rechten van de schuldeiser...............................................................103
7. Tenietgaan van verbintenissen.....................................................................................................................103
hoofdstuk 5: bijzondere overeenkomsten.................................................................................................. 106
8.1 huur.............................................................................................................................................................107
8.1.1 de huurovereenkomst..........................................................................................................................107
8.1.2 verbintenissen van de verhuurder.......................................................................................................110
8.1.3 verbintenissen van de huurder............................................................................................................113
8.1.4 einde van de huur................................................................................................................................115
8.1.5 medehuur.............................................................................................................................................122
8.1.6 handelshuur.........................................................................................................................................123
8.1.7 studentenhuur......................................................................................................................................123
8.2 bewaargeving.............................................................................................................................................124
8.2.1 de bewaargeving..................................................................................................................................124
8.2.2 verplichtingen van de bewaarnemer...................................................................................................124
8.2.3 verplichtingen van de bewaargever.....................................................................................................125
8.2.4 sekwester.............................................................................................................................................125
3
, 8.3 dading.........................................................................................................................................................125
8.4 aanneming..................................................................................................................................................126
8.4.1 de aannemingsovereenkomst“Huur van werk”:..................................................................................126
8.4.2 verplichtingen van de aannemer.........................................................................................................127
8.4.3 verplichtingen van de opdrachtgever/bouwheer................................................................................128
8.4.4 verhaalsmogelijkheden van de opdrachtgever....................................................................................128
8.4.5 aansprakelijkhedi van de aannemer tav derden..................................................................................129
8.4.6 onderaanneming..................................................................................................................................129
8.4.6 einde van aannemingsovereenkomst..................................................................................................130
8.5 lastgeving....................................................................................................................................................130
HOOFDSTUK 1: INLEIDING
1. ALGEMENE INLEIDING
- Moeder van privaatrecht: want wanneer niet weten > vbt-r
2. WAAR VIND JE HET VERBINTENISSENRECHT?
(nieuw) Burgerlijk Wetboek!
- 2017: commissies tot hervorming
- Nieuwe structuur in verschillende boeken, ingevoerd bij wet van 13 april 2019
- Sindsdien “oud BW” vs BW
- Niet elk boek heeft al een inhoud.
- Algemeen verbintenissenrecht: boek 5 (Verbintenissen) maar ook boek 1 (Algemene bepalingen), boek 6
(buitencontractueel aansprakelijkheidsrecht), boek 8 (bewijs) en toekomstig boek 10 (verjaring).
- Maar ook verschillende vindplaatsen van verbintenissenrecht naast het BW!
- Vb. Vlaams Woninghuurdecreet 2019
- Vb. Wetboek economisch recht 2014 (o.a. bepalingen inzake consumentenrecht) Vb. Verzekeringswet
2014, WAM-wet,….
- De bijzondere regel heeft voorrang op de algemene regel!
3. BEGRIPSOMSCHRIJVING EN KARAKTERISTIEKE EIGENSCHAPPEN VAN DE VERBINTENIS
3.1 HET BEGRIP VERBINTENIS
- Een verbintenis is een rechtsband op grond waarvan een schuldeiser van een schuldenaar, indien nodig in
rechte, de uitvoering van een prestatie mag eisen. een juridische verplichting tussen twee of meer
personen
= een juridische verplichting tussen twee of meer personen
In rechte= naar/via de rechtbank
Art. 5.1 BW
3.2 EIGENSCHAPPEN VAN DE VERBINTENIS
4
