INLEIDING TOT RECHT
Wat is het recht?
1. Geheel van bindende regels
2. Houdt samenleving in stand en ordent
3. Opgelegd en afgedwongen door een gezaghebbende overheid
Voorbeeld: je mag tot 15min te laat komen geen recht want komt niet van een gezaghebbende
overheid
1. Een geheel van bindende regels. Er zijn verschillende soorten:
- Gebods-, verbods- en verlofbepalingen (vb: belastingen betalen)
- Regels toepasselijk na keuze of door aanvulling
- Ondersteunende regels
- Technische regels en formalisme (vb: hoe procedures)
Bindende regels
- Dwingend recht (in de ruime zin)
- Aanvullend recht
Dwingend recht (in de ruime zin) regels waarvan men NIET mag afwijken
Aanvullend recht regels waarvan men WEL mag afwijken
Binnen dwingend in ruime zin heb je nog:
- Regels van openbare orde + Regels van goede zeden
- Dwingend recht (in de strikte zin)
Regels van openbare orde Vb.: de tienjarige aansprakelijkheid van aannemers en
1
, architecten
Regels van goede zeden Vb.: het verbod om (seksuele) misdrijven te plegen
Dwingend recht (in de strikte zin) Regels ter bescherming van een zwakkere partij
Vb.: regels ter bescherming van minderjarigen, consumenten,
de werknemer…
Wijken partijen tóch af van een regel van dwingend recht (in de ruime zin)?
1. Overeenkomst = ABSOLUUT NIETIG als het een regel van openbare orde/goede zeden betreft.
- De nietigheid kan door de betrokken partijen worden gevraagd, maar ook de rechter kan uit
eigen beweging (ambtshalve) de nietigheid inroepen.
- De nietigheid kan in élke fase van de procedure worden gevraagd.
- De overeenkomst kan nooit bevestigd worden.
2. Overeenkomst =RELATIEF NIETIG als het een regel van dwingend recht (in de strikte zin)
betreft
- De nietigheid kan enkel worden uitgesproken wanneer een partij hierom verzoekt. De rechter
kan dat niet uit eigen beweging doen.
- De nietigheid moet aan het begin van de procedure worden gevraagd (‘vòòr elk ander
verweer’).
- De overeenkomst kan bevestigd worden als de partij de nietigheid niet of laattijdig aanvoert.
- Alleen zwakke partij kan nietigheid inroepen aan het begin van de procedure, anders zal de
afspraak blijven bestaan
Oefening: kijk extra blad
2.Bedoeld om de samenleving te ordenen en in stand te houden
- Bestaande toestanden en handelingen bekrachtigen
- Morele regels doen naleven
- Doelstellingen realiseren, nieuwe toestanden scheppen
Voorbeelden?
- Het is tijdsgebonden (denk aan milieu)
- Het is logisch (verkeerswetten bvb: niet door rood rijden)
3. Opgelegd en afgedwongen door een gezaghebbende overheid
- Je (overheid) moet genoeg gezag hebben om de regels, wetten af te dwingen
Indeling van het (nationaal) recht
2
, Privaatrecht
- Ordent de rechtsverhoudingen tussen burgers onderling
- En tegenover publiekrechtelijke rechtspersonen als deze op voet van gelijkheid met de
burgers (en dus niet als dragers van het staatsgezag) aan het rechtsverkeer deelnemen.
- Heeft te maken met personen, bezittingen (goederen), aansprakelijkheid (vergoedingen)…
Privaatrecht
Burgerlijk recht
- Personen- en familierecht
- Familiaal vermogensrecht
- Goederenrecht
- Verbintenissenrecht (m.i.v. bijzondere overeenkomsten)
- Aansprakelijkheidsrecht
Internationaal privaatrecht
Publiekrecht
- Regelt de inrichting, organisatie en werking van de staat.
- Bepaalt de rechtsbetrekkingen van de staat, zijn onderdelen en organen tegenover elkaar,
tegenover de burgers, tegenover andere staten…
- In het publiekrecht komt het openbaar gezag aan bod.
- Het publiekrecht bevat alle rechtsnormen die het openbaar belang betreffen.
- OVERHEID
Publiekrecht bestaat uit:
- Staatsrecht (=grondwettelijk recht)
- Bestuursrecht (=administratief)
- Fiscaal recht
- Straf- en strafprocesrecht
Gemengde rechtstakken
3
, - Deze rechtstakken (of hun onderdelen) bevatten kenmerken van zowel publiek- als
privaatrecht.
Gemengde rechtstakken bestaat uit:
Sociaal recht
- Arbeidsrecht
- Socialezekerheidsrecht
Economisch recht
- Ondernemingsrecht
- Mededingingsrecht
- Intellectuele eigendom
- Insolventierecht
- Consumentenbescherming …
Vennootschapsrecht
Gerechtelijk recht (= procesrecht
Oefening op extra blad
Bronnen van het recht
4
Wat is het recht?
1. Geheel van bindende regels
2. Houdt samenleving in stand en ordent
3. Opgelegd en afgedwongen door een gezaghebbende overheid
Voorbeeld: je mag tot 15min te laat komen geen recht want komt niet van een gezaghebbende
overheid
1. Een geheel van bindende regels. Er zijn verschillende soorten:
- Gebods-, verbods- en verlofbepalingen (vb: belastingen betalen)
- Regels toepasselijk na keuze of door aanvulling
- Ondersteunende regels
- Technische regels en formalisme (vb: hoe procedures)
Bindende regels
- Dwingend recht (in de ruime zin)
- Aanvullend recht
Dwingend recht (in de ruime zin) regels waarvan men NIET mag afwijken
Aanvullend recht regels waarvan men WEL mag afwijken
Binnen dwingend in ruime zin heb je nog:
- Regels van openbare orde + Regels van goede zeden
- Dwingend recht (in de strikte zin)
Regels van openbare orde Vb.: de tienjarige aansprakelijkheid van aannemers en
1
, architecten
Regels van goede zeden Vb.: het verbod om (seksuele) misdrijven te plegen
Dwingend recht (in de strikte zin) Regels ter bescherming van een zwakkere partij
Vb.: regels ter bescherming van minderjarigen, consumenten,
de werknemer…
Wijken partijen tóch af van een regel van dwingend recht (in de ruime zin)?
1. Overeenkomst = ABSOLUUT NIETIG als het een regel van openbare orde/goede zeden betreft.
- De nietigheid kan door de betrokken partijen worden gevraagd, maar ook de rechter kan uit
eigen beweging (ambtshalve) de nietigheid inroepen.
- De nietigheid kan in élke fase van de procedure worden gevraagd.
- De overeenkomst kan nooit bevestigd worden.
2. Overeenkomst =RELATIEF NIETIG als het een regel van dwingend recht (in de strikte zin)
betreft
- De nietigheid kan enkel worden uitgesproken wanneer een partij hierom verzoekt. De rechter
kan dat niet uit eigen beweging doen.
- De nietigheid moet aan het begin van de procedure worden gevraagd (‘vòòr elk ander
verweer’).
- De overeenkomst kan bevestigd worden als de partij de nietigheid niet of laattijdig aanvoert.
- Alleen zwakke partij kan nietigheid inroepen aan het begin van de procedure, anders zal de
afspraak blijven bestaan
Oefening: kijk extra blad
2.Bedoeld om de samenleving te ordenen en in stand te houden
- Bestaande toestanden en handelingen bekrachtigen
- Morele regels doen naleven
- Doelstellingen realiseren, nieuwe toestanden scheppen
Voorbeelden?
- Het is tijdsgebonden (denk aan milieu)
- Het is logisch (verkeerswetten bvb: niet door rood rijden)
3. Opgelegd en afgedwongen door een gezaghebbende overheid
- Je (overheid) moet genoeg gezag hebben om de regels, wetten af te dwingen
Indeling van het (nationaal) recht
2
, Privaatrecht
- Ordent de rechtsverhoudingen tussen burgers onderling
- En tegenover publiekrechtelijke rechtspersonen als deze op voet van gelijkheid met de
burgers (en dus niet als dragers van het staatsgezag) aan het rechtsverkeer deelnemen.
- Heeft te maken met personen, bezittingen (goederen), aansprakelijkheid (vergoedingen)…
Privaatrecht
Burgerlijk recht
- Personen- en familierecht
- Familiaal vermogensrecht
- Goederenrecht
- Verbintenissenrecht (m.i.v. bijzondere overeenkomsten)
- Aansprakelijkheidsrecht
Internationaal privaatrecht
Publiekrecht
- Regelt de inrichting, organisatie en werking van de staat.
- Bepaalt de rechtsbetrekkingen van de staat, zijn onderdelen en organen tegenover elkaar,
tegenover de burgers, tegenover andere staten…
- In het publiekrecht komt het openbaar gezag aan bod.
- Het publiekrecht bevat alle rechtsnormen die het openbaar belang betreffen.
- OVERHEID
Publiekrecht bestaat uit:
- Staatsrecht (=grondwettelijk recht)
- Bestuursrecht (=administratief)
- Fiscaal recht
- Straf- en strafprocesrecht
Gemengde rechtstakken
3
, - Deze rechtstakken (of hun onderdelen) bevatten kenmerken van zowel publiek- als
privaatrecht.
Gemengde rechtstakken bestaat uit:
Sociaal recht
- Arbeidsrecht
- Socialezekerheidsrecht
Economisch recht
- Ondernemingsrecht
- Mededingingsrecht
- Intellectuele eigendom
- Insolventierecht
- Consumentenbescherming …
Vennootschapsrecht
Gerechtelijk recht (= procesrecht
Oefening op extra blad
Bronnen van het recht
4
