Juridische, financiële en
organisatorische aspecten
gezondheidszorg
Inhoud
1 Inleiding ............................................................................................................................................ 6
1.1 Doelstellingen gezondheidszorgsysteem ß à financiële bedreigingen................................... 6
1.2 Economic sustainability ß à fiscal sustainability..................................................................... 6
1.3 Publieke uitgaven (aandeel & type) in ghz typeert gezondheidszorgsysteem .......................... 7
1.4 Manieren om publieke financiering gezondheidszorg te beheersen: ....................................... 7
1.4.1 Publieke inkomsten↑ ........................................................................................................ 7
1.4.2 Publieke verplichtingen↓ .................................................................................................. 8
1.4.3 Mogelijkheid om economische waarde te creëren versterken .......................................... 9
1.5 Belangrijkste uitdagingen: ....................................................................................................... 10
1.6 Evolutie uitgaven ..................................................................................................................... 10
1.7 Zorgaanbod .............................................................................................................................. 11
1.8 Gezondheidszorguitgaven: grafieken ...................................................................................... 12
1.9 Gezondheidszorg: resultaat: grafieken .................................................................................... 12
1.10 Organisatie van het Belgisch gezondheidszorgsysteem: een algemene introductie ............. 13
1.10.1 Historiek Belgisch gezondheidszorgsysteem .................................................................. 13
1.10.2 Algemeen beheer van de sociale zekerheid ................................................................... 13
1.10.3 Uitgangspunten financieringsmechanismen .................................................................. 14
1.11 Maximumfactuur ................................................................................................................... 14
1.12 Uitgaven per inkomstenen .................................................................................................... 15
1.13 Belgisch gezondheidszorgsysteem zeer gefragmenteerd...................................................... 16
1.13.1 Organisatie financiering: dekking ................................................................................... 17
1.13.2 Organisatie financiering: tussenkomst verstrekkingen .................................................. 17
1.13.3 Bevoegdheidsverdeling: impact Vlaanderen op economic/fiscal sustainability? ........... 18
2 Ziekenhuisfinanciering .................................................................................................................... 20
2.1 werkingsmiddelen ................................................................................................................... 20
2.2 Financiering niet-medische activiteit: ...................................................................................... 20
2.3 Relatie financieringssysteem en kwaliteit?.............................................................................. 21
3 Organieke wetgeving ...................................................................................................................... 24
1
, 3.1 financiële afspraken tussen artsen en ziekenhuizen ............................................................... 24
3.2 De toekomst? Harvard business review: model ...................................................................... 26
3.2.1 Organize into intgrated practice units .............................................................................. 26
3.2.2 Measure outcomes and costs for every patient ............................................................... 26
3.2.3 Move to bundled payments for care cycles ...................................................................... 27
3.2.4 Integrate care delivery acrsos separate facilities.............................................................. 28
3.2.5 Expand excellent services across geography .................................................................... 28
3.2.6 Build an enabling information technology........................................................................ 31
4 Patiëntenrechtenwet ...................................................................................................................... 32
4.1 Toepassingsgebied ................................................................................................................... 32
4.2 Nalevingsplicht en ‘medewerkingsplicht’ ................................................................................ 32
4.3 Overzicht gewaarborgde rechten: ........................................................................................... 33
4.3.1 Recht op kwaliteitsvolle dienstverstrekking (art. 5) ......................................................... 33
4.3.2 Recht op vrije keuze (art 6.) .............................................................................................. 33
4.3.3 Recht op informatie .......................................................................................................... 33
4.3.4 Recht op toestemming (art. 8) .......................................................................................... 35
4.3.5 Recht op inzage in dossier (art. 9) .................................................................................... 37
4.3.6 Recht op eerbiediging van persoonlijke levenssfeer (art. 10) .......................................... 38
4.3.7 Recht op klachtenbemiddeling ......................................................................................... 39
4.3.8 Recht op palliatieve zorg (art. 11 bis) ............................................................................... 39
4.4 vertegenwoordiging van de patiënt ........................................................................................ 39
4.4.1 Minderjarigen in patiëntenrechtenwet ............................................................................ 39
4.4.2 vertegenwoordiging van volwassen onbekwame patiënten ............................................ 41
4.4.3 Uitzonderingen op rechten van vertegenwoordigers ....................................................... 42
5 Regulering beroepsuitoefening in de gezondheidszorg ................................................................. 43
5.1 Mogelijke niveaus van normering van beroepsuitoefening .................................................... 43
5.2 (mogelijke) Vormen van regulering ......................................................................................... 43
5.3 Wet Uitoefening Gezondheidszorgberoepen .......................................................................... 43
5.4 Geregelde beroepen in huidige WUG ...................................................................................... 44
5.5 Uitoefening geneeskunde ........................................................................................................ 45
5.5.1 Voorwaarden tot uitoefening ........................................................................................... 45
5.5.2 Onwettige uitoefening van geneeskunde ......................................................................... 46
5.6 Niet conventionele geneeswijzen ............................................................................................ 46
5.7 De uitoefening van de tandheelkunde ..................................................................................... 46
5.8 Vroedvrouwkunde ................................................................................................................... 47
5.9 De ‘artsenijbereidkunde’ = apotheker ..................................................................................... 47
2
, 5.10 De kinesitherapie ................................................................................................................... 48
5.11 De verpleegkunde.................................................................................................................. 48
5.11.1 Drie klassen van prestaties ............................................................................................. 48
5.12 ‘verpleegkundig specialist’ .................................................................................................... 49
5.13 Mantelzorg ............................................................................................................................. 50
5.14 Zorgkundige .......................................................................................................................... 50
5.15 Ambulancier-hulpverlener ..................................................................................................... 50
5.16 Paramedische beroepen ....................................................................................................... 50
5.17 Geestelijke gezondheidszorgberoepen ................................................................................. 50
5.17.1 Klinisch psycholoog en klinisch orthopedagoog in WUG ................................................ 51
5.17.2 Uitoefening psychotherapie ............................................................................................ 51
6 De krachtlijnen van de kwaliteitswet .............................................................................................. 52
6.1 Situering kwaliteitswet ............................................................................................................ 52
6.2 Kwaliteitswet .......................................................................................................................... 52
6.3 (principieel) uniforme toepassing van de kwaliteitsvereisten ................................................. 52
6.4 Bekwaamheid en visum ........................................................................................................... 52
6.5 Beginsel van therapeutische vrijheid ....................................................................................... 53
6.6 Sanctionering van schending van therapeutische vrijheid ...................................................... 53
6.7 Voorbehouden prescriptierecht .............................................................................................. 53
6.8 De nieuwe karakterisatieverplichting ...................................................................................... 53
6.8.1 Mogelijke gevolgen van de karakterisatie......................................................................... 53
6.9 Drie types van voorschriften .................................................................................................... 54
6.10 permanentie .......................................................................................................................... 55
6.11 Praktijkinformatie .................................................................................................................. 55
6.12 Patiëntendossier .................................................................................................................... 55
6.13 Toegang tot gezondheidsgegevens ........................................................................................ 55
6.14 Nieuwe sancties ..................................................................................................................... 55
6.15 Toezicht .................................................................................................................................. 56
7 De wetgeving betreffende zwangerschapsafbreking ..................................................................... 57
7.1 Historiek ................................................................................................................................... 57
7.2 Voorwaarden voor niet-strafbare zwangerschapsafbreking ................................................... 57
7.2.1 (1) Aanvraag van vrouw ................................................................................................... 57
7.2.2 Tijdstip .............................................................................................................................. 57
7.2.3 Omstandigheden .............................................................................................................. 58
7.3 Wachttijd en bevestiging ......................................................................................................... 58
7.4 Uitzonderingsregeling .............................................................................................................. 58
3
, 7.5 Complexe discussie over zwangerschapsafbreking in derde trimester ................................... 59
7.6 Gewetensvrijheid en voorlichtingsplicht ................................................................................. 59
8 Medisch begeleide voortplanting ................................................................................................... 60
8.1 Overzicht technieken ............................................................................................................... 60
8.2 Ethische en juridische dilemma’s............................................................................................. 61
8.3 Actueel juridisch kader ............................................................................................................ 61
9 Medische beslissingen rond het levenseinde en de euthanasiewet .............................................. 65
9.1 Begrippen: Onderscheid tussen ............................................................................................... 65
9.2 Krachtlijnen van de euthanasiewet ......................................................................................... 65
9.2.1 Wat? ................................................................................................................................. 65
9.2.2 Voorwaarden .................................................................................................................... 66
9.2.3 Het stelsel van de wilsverklaring ...................................................................................... 67
9.2.4 Nieuwe regeling voor oordeelsbekwame minderjarigen ................................................. 68
9.2.5 Principiële bepalingen euthanasiewet .............................................................................. 68
9.2.6 Rapportering en controle na euthanasie .......................................................................... 68
9.3 Juridische gevolgen van het niet instellen of staken van een behandeling ............................. 70
10 Aansprakelijkheid in de gezondheidszorg .................................................................................... 72
10.1 Mogelijke fouten en nalatigheden ........................................................................................ 72
10.2 Drie vormen van aansprakelijkheid ....................................................................................... 72
10.3 Evolutie naar foutindifferente aansprakelijkheid .................................................................. 72
10.4 Twee sporenstelsel: Kern van beide systemen...................................................................... 73
10.5 Foutaansprakelijkheid toegepast in gezondheidszorg .......................................................... 73
10.5.1 Drie basisvoorwaarden voor aansprakelijkheid ............................................................. 73
10.5.2 Het foutbegrip ................................................................................................................ 73
10.6 aansprakelijkheid van ziekenhuis (als instelling) ................................................................... 74
10.7 Concretisering van het foutbegrip in ‘zorgvuldigheidsnormen’ ............................................ 75
10.8 Groeiend belang van informatie en toestemming ................................................................ 75
10.8.1 Principe ........................................................................................................................... 75
10.8.2 Omvang van informatieplicht ......................................................................................... 76
10.8.3 Vorm van toestemming .................................................................................................. 76
10.9 Procedures bij fout of onzorgvuldigheid ............................................................................... 76
10.9.1 Minnelijk ......................................................................................................................... 76
10.9.2 Strafrechtelijk ................................................................................................................. 76
10.9.3 Civielrechtelijk ................................................................................................................ 77
10.9.4 Tuchtrechtelijk ................................................................................................................ 77
10.10 Verzekering ......................................................................................................................... 77
4
organisatorische aspecten
gezondheidszorg
Inhoud
1 Inleiding ............................................................................................................................................ 6
1.1 Doelstellingen gezondheidszorgsysteem ß à financiële bedreigingen................................... 6
1.2 Economic sustainability ß à fiscal sustainability..................................................................... 6
1.3 Publieke uitgaven (aandeel & type) in ghz typeert gezondheidszorgsysteem .......................... 7
1.4 Manieren om publieke financiering gezondheidszorg te beheersen: ....................................... 7
1.4.1 Publieke inkomsten↑ ........................................................................................................ 7
1.4.2 Publieke verplichtingen↓ .................................................................................................. 8
1.4.3 Mogelijkheid om economische waarde te creëren versterken .......................................... 9
1.5 Belangrijkste uitdagingen: ....................................................................................................... 10
1.6 Evolutie uitgaven ..................................................................................................................... 10
1.7 Zorgaanbod .............................................................................................................................. 11
1.8 Gezondheidszorguitgaven: grafieken ...................................................................................... 12
1.9 Gezondheidszorg: resultaat: grafieken .................................................................................... 12
1.10 Organisatie van het Belgisch gezondheidszorgsysteem: een algemene introductie ............. 13
1.10.1 Historiek Belgisch gezondheidszorgsysteem .................................................................. 13
1.10.2 Algemeen beheer van de sociale zekerheid ................................................................... 13
1.10.3 Uitgangspunten financieringsmechanismen .................................................................. 14
1.11 Maximumfactuur ................................................................................................................... 14
1.12 Uitgaven per inkomstenen .................................................................................................... 15
1.13 Belgisch gezondheidszorgsysteem zeer gefragmenteerd...................................................... 16
1.13.1 Organisatie financiering: dekking ................................................................................... 17
1.13.2 Organisatie financiering: tussenkomst verstrekkingen .................................................. 17
1.13.3 Bevoegdheidsverdeling: impact Vlaanderen op economic/fiscal sustainability? ........... 18
2 Ziekenhuisfinanciering .................................................................................................................... 20
2.1 werkingsmiddelen ................................................................................................................... 20
2.2 Financiering niet-medische activiteit: ...................................................................................... 20
2.3 Relatie financieringssysteem en kwaliteit?.............................................................................. 21
3 Organieke wetgeving ...................................................................................................................... 24
1
, 3.1 financiële afspraken tussen artsen en ziekenhuizen ............................................................... 24
3.2 De toekomst? Harvard business review: model ...................................................................... 26
3.2.1 Organize into intgrated practice units .............................................................................. 26
3.2.2 Measure outcomes and costs for every patient ............................................................... 26
3.2.3 Move to bundled payments for care cycles ...................................................................... 27
3.2.4 Integrate care delivery acrsos separate facilities.............................................................. 28
3.2.5 Expand excellent services across geography .................................................................... 28
3.2.6 Build an enabling information technology........................................................................ 31
4 Patiëntenrechtenwet ...................................................................................................................... 32
4.1 Toepassingsgebied ................................................................................................................... 32
4.2 Nalevingsplicht en ‘medewerkingsplicht’ ................................................................................ 32
4.3 Overzicht gewaarborgde rechten: ........................................................................................... 33
4.3.1 Recht op kwaliteitsvolle dienstverstrekking (art. 5) ......................................................... 33
4.3.2 Recht op vrije keuze (art 6.) .............................................................................................. 33
4.3.3 Recht op informatie .......................................................................................................... 33
4.3.4 Recht op toestemming (art. 8) .......................................................................................... 35
4.3.5 Recht op inzage in dossier (art. 9) .................................................................................... 37
4.3.6 Recht op eerbiediging van persoonlijke levenssfeer (art. 10) .......................................... 38
4.3.7 Recht op klachtenbemiddeling ......................................................................................... 39
4.3.8 Recht op palliatieve zorg (art. 11 bis) ............................................................................... 39
4.4 vertegenwoordiging van de patiënt ........................................................................................ 39
4.4.1 Minderjarigen in patiëntenrechtenwet ............................................................................ 39
4.4.2 vertegenwoordiging van volwassen onbekwame patiënten ............................................ 41
4.4.3 Uitzonderingen op rechten van vertegenwoordigers ....................................................... 42
5 Regulering beroepsuitoefening in de gezondheidszorg ................................................................. 43
5.1 Mogelijke niveaus van normering van beroepsuitoefening .................................................... 43
5.2 (mogelijke) Vormen van regulering ......................................................................................... 43
5.3 Wet Uitoefening Gezondheidszorgberoepen .......................................................................... 43
5.4 Geregelde beroepen in huidige WUG ...................................................................................... 44
5.5 Uitoefening geneeskunde ........................................................................................................ 45
5.5.1 Voorwaarden tot uitoefening ........................................................................................... 45
5.5.2 Onwettige uitoefening van geneeskunde ......................................................................... 46
5.6 Niet conventionele geneeswijzen ............................................................................................ 46
5.7 De uitoefening van de tandheelkunde ..................................................................................... 46
5.8 Vroedvrouwkunde ................................................................................................................... 47
5.9 De ‘artsenijbereidkunde’ = apotheker ..................................................................................... 47
2
, 5.10 De kinesitherapie ................................................................................................................... 48
5.11 De verpleegkunde.................................................................................................................. 48
5.11.1 Drie klassen van prestaties ............................................................................................. 48
5.12 ‘verpleegkundig specialist’ .................................................................................................... 49
5.13 Mantelzorg ............................................................................................................................. 50
5.14 Zorgkundige .......................................................................................................................... 50
5.15 Ambulancier-hulpverlener ..................................................................................................... 50
5.16 Paramedische beroepen ....................................................................................................... 50
5.17 Geestelijke gezondheidszorgberoepen ................................................................................. 50
5.17.1 Klinisch psycholoog en klinisch orthopedagoog in WUG ................................................ 51
5.17.2 Uitoefening psychotherapie ............................................................................................ 51
6 De krachtlijnen van de kwaliteitswet .............................................................................................. 52
6.1 Situering kwaliteitswet ............................................................................................................ 52
6.2 Kwaliteitswet .......................................................................................................................... 52
6.3 (principieel) uniforme toepassing van de kwaliteitsvereisten ................................................. 52
6.4 Bekwaamheid en visum ........................................................................................................... 52
6.5 Beginsel van therapeutische vrijheid ....................................................................................... 53
6.6 Sanctionering van schending van therapeutische vrijheid ...................................................... 53
6.7 Voorbehouden prescriptierecht .............................................................................................. 53
6.8 De nieuwe karakterisatieverplichting ...................................................................................... 53
6.8.1 Mogelijke gevolgen van de karakterisatie......................................................................... 53
6.9 Drie types van voorschriften .................................................................................................... 54
6.10 permanentie .......................................................................................................................... 55
6.11 Praktijkinformatie .................................................................................................................. 55
6.12 Patiëntendossier .................................................................................................................... 55
6.13 Toegang tot gezondheidsgegevens ........................................................................................ 55
6.14 Nieuwe sancties ..................................................................................................................... 55
6.15 Toezicht .................................................................................................................................. 56
7 De wetgeving betreffende zwangerschapsafbreking ..................................................................... 57
7.1 Historiek ................................................................................................................................... 57
7.2 Voorwaarden voor niet-strafbare zwangerschapsafbreking ................................................... 57
7.2.1 (1) Aanvraag van vrouw ................................................................................................... 57
7.2.2 Tijdstip .............................................................................................................................. 57
7.2.3 Omstandigheden .............................................................................................................. 58
7.3 Wachttijd en bevestiging ......................................................................................................... 58
7.4 Uitzonderingsregeling .............................................................................................................. 58
3
, 7.5 Complexe discussie over zwangerschapsafbreking in derde trimester ................................... 59
7.6 Gewetensvrijheid en voorlichtingsplicht ................................................................................. 59
8 Medisch begeleide voortplanting ................................................................................................... 60
8.1 Overzicht technieken ............................................................................................................... 60
8.2 Ethische en juridische dilemma’s............................................................................................. 61
8.3 Actueel juridisch kader ............................................................................................................ 61
9 Medische beslissingen rond het levenseinde en de euthanasiewet .............................................. 65
9.1 Begrippen: Onderscheid tussen ............................................................................................... 65
9.2 Krachtlijnen van de euthanasiewet ......................................................................................... 65
9.2.1 Wat? ................................................................................................................................. 65
9.2.2 Voorwaarden .................................................................................................................... 66
9.2.3 Het stelsel van de wilsverklaring ...................................................................................... 67
9.2.4 Nieuwe regeling voor oordeelsbekwame minderjarigen ................................................. 68
9.2.5 Principiële bepalingen euthanasiewet .............................................................................. 68
9.2.6 Rapportering en controle na euthanasie .......................................................................... 68
9.3 Juridische gevolgen van het niet instellen of staken van een behandeling ............................. 70
10 Aansprakelijkheid in de gezondheidszorg .................................................................................... 72
10.1 Mogelijke fouten en nalatigheden ........................................................................................ 72
10.2 Drie vormen van aansprakelijkheid ....................................................................................... 72
10.3 Evolutie naar foutindifferente aansprakelijkheid .................................................................. 72
10.4 Twee sporenstelsel: Kern van beide systemen...................................................................... 73
10.5 Foutaansprakelijkheid toegepast in gezondheidszorg .......................................................... 73
10.5.1 Drie basisvoorwaarden voor aansprakelijkheid ............................................................. 73
10.5.2 Het foutbegrip ................................................................................................................ 73
10.6 aansprakelijkheid van ziekenhuis (als instelling) ................................................................... 74
10.7 Concretisering van het foutbegrip in ‘zorgvuldigheidsnormen’ ............................................ 75
10.8 Groeiend belang van informatie en toestemming ................................................................ 75
10.8.1 Principe ........................................................................................................................... 75
10.8.2 Omvang van informatieplicht ......................................................................................... 76
10.8.3 Vorm van toestemming .................................................................................................. 76
10.9 Procedures bij fout of onzorgvuldigheid ............................................................................... 76
10.9.1 Minnelijk ......................................................................................................................... 76
10.9.2 Strafrechtelijk ................................................................................................................. 76
10.9.3 Civielrechtelijk ................................................................................................................ 77
10.9.4 Tuchtrechtelijk ................................................................................................................ 77
10.10 Verzekering ......................................................................................................................... 77
4
