Samenvatting Financieel
Management in de Publieke
Sector
Bestuurskunde
Jaar 2
1
, Universiteit Leiden
Inhoud
College 1A - Inleiding.............................................................................................. 4
Publieke sector.................................................................................................... 4
Het verschil tussen markt en overheid.............................................................5
Financieel management van de publieke sector.................................................6
Praktische zaken voor een goede begroting....................................................7
New Public Management (NPM).......................................................................8
College 1B............................................................................................................ 10
Begrotingsfondsen............................................................................................ 10
Voordelen van begrotingsfondsen..................................................................11
Nadelen van begrotingsfondsen.....................................................................12
Stand van zaken in Nederland.......................................................................12
De casus van het FES..................................................................................... 13
Openeinderegelingen........................................................................................ 14
Voordelen en nadelen.................................................................................... 15
Garanties en verzekeringen.............................................................................. 15
College 2A – Budget en begroting........................................................................18
Wat is een begroting?........................................................................................ 18
Begrotingsstelsels............................................................................................. 20
Kasstelsel....................................................................................................... 20
Verplichtingenstelsel...................................................................................... 20
Stelsel van baten en lasten............................................................................ 21
Praktijk........................................................................................................... 21
Opstellen van een begroting............................................................................. 21
Begrotingsproces van het Rijk........................................................................22
Begrotingsnormen.......................................................................................... 23
Weerbarstigere praktijk.................................................................................. 25
College 2B............................................................................................................ 27
Europese begrotingsregels................................................................................ 27
Beoordeling Stabiliteits- en Groeipact............................................................31
Belastingfaciliteiten........................................................................................... 32
Wat zijn belastingfaciliteiten?.........................................................................32
Waar gaat het mis?........................................................................................ 32
Verantwoording van belastingfaciliteiten.......................................................34
2
, Verbeteringen................................................................................................ 35
Conclusie........................................................................................................ 36
College 3A – Kosten, baten en vermogen.............................................................37
Kosten en baten................................................................................................ 37
Vermogen.......................................................................................................... 39
College 3B............................................................................................................ 43
Baten en Lastenstelsel...................................................................................... 43
Waarom niet dit stelsel?................................................................................. 45
De staatsbalans................................................................................................. 48
3
, College 1A - Inleiding
Publieke sector
Financieel management = Planning en beheersing van financiële taken
en transacties
- Niet: Beleid (wat doen we; en waarom?)
- Maar: Beheer (hoe?)
- Hoe gaat de overheid aan de slag?
- Daar hoort wel een waaromvraag bij
- Waarom hebben we het op deze specifieke manier gedaan?
Had het
beter/efficiënter/effectiever gekund?
Insteek:
- Bedrijfseconomische instrumenten in de context van de publieke sector
- Gaat over de keuze of men wel of niet een machine aan gaat
schaffen, wat die
machine kost, hoe men die gaat financieren etc.
- Overheid wil geen winst maken -> Invloed op welk instrument men
kiest
- Algemene economie houdt belangrijke rol
- Voorbeeld: Kosten-batenanalyse
- Overheid maakt hier vaak gebruik van in de keuze om een project
wel of niet te
doen
Wat karakteriseert een non-profitorganisatie?
- Het gaat om het doel, niet op bedrijfseconomische winsten gericht (maar
het mag wel, bijv. bij ziekenhuizen)
- Maar wat is het doel dan wel?
- Complexe doelen als rechtvaardigheid, veiligheid etc.
- Dit wordt bereikt door diverse producten en organisatie
- Bekostiging is niet marktgeoriënteerd
- Aanzienlijke overheidsuitgaven (43% van het BBP in 2023)
Soorten non-profit:
1. Publiekgeoriënteerde organisaties = Traditionele overheid, vallen
onder het publiekrecht
2. Middenveld = Cliëntgerichte organisaties, zoals onderwijs, zorg
corporaties, openbaar vervoer, privaatrecht en publiekrecht, vallen onder
zowel het publiekrecht als het privaatrecht
- Privatiseringsgolf van de jaren 90 -> Veel meer organisaties in het
middenveld
3. Private organisaties = Gericht op leden, zoals kerken, vakbonden en
goede doelen, vallen onder het privaatrecht
4
Management in de Publieke
Sector
Bestuurskunde
Jaar 2
1
, Universiteit Leiden
Inhoud
College 1A - Inleiding.............................................................................................. 4
Publieke sector.................................................................................................... 4
Het verschil tussen markt en overheid.............................................................5
Financieel management van de publieke sector.................................................6
Praktische zaken voor een goede begroting....................................................7
New Public Management (NPM).......................................................................8
College 1B............................................................................................................ 10
Begrotingsfondsen............................................................................................ 10
Voordelen van begrotingsfondsen..................................................................11
Nadelen van begrotingsfondsen.....................................................................12
Stand van zaken in Nederland.......................................................................12
De casus van het FES..................................................................................... 13
Openeinderegelingen........................................................................................ 14
Voordelen en nadelen.................................................................................... 15
Garanties en verzekeringen.............................................................................. 15
College 2A – Budget en begroting........................................................................18
Wat is een begroting?........................................................................................ 18
Begrotingsstelsels............................................................................................. 20
Kasstelsel....................................................................................................... 20
Verplichtingenstelsel...................................................................................... 20
Stelsel van baten en lasten............................................................................ 21
Praktijk........................................................................................................... 21
Opstellen van een begroting............................................................................. 21
Begrotingsproces van het Rijk........................................................................22
Begrotingsnormen.......................................................................................... 23
Weerbarstigere praktijk.................................................................................. 25
College 2B............................................................................................................ 27
Europese begrotingsregels................................................................................ 27
Beoordeling Stabiliteits- en Groeipact............................................................31
Belastingfaciliteiten........................................................................................... 32
Wat zijn belastingfaciliteiten?.........................................................................32
Waar gaat het mis?........................................................................................ 32
Verantwoording van belastingfaciliteiten.......................................................34
2
, Verbeteringen................................................................................................ 35
Conclusie........................................................................................................ 36
College 3A – Kosten, baten en vermogen.............................................................37
Kosten en baten................................................................................................ 37
Vermogen.......................................................................................................... 39
College 3B............................................................................................................ 43
Baten en Lastenstelsel...................................................................................... 43
Waarom niet dit stelsel?................................................................................. 45
De staatsbalans................................................................................................. 48
3
, College 1A - Inleiding
Publieke sector
Financieel management = Planning en beheersing van financiële taken
en transacties
- Niet: Beleid (wat doen we; en waarom?)
- Maar: Beheer (hoe?)
- Hoe gaat de overheid aan de slag?
- Daar hoort wel een waaromvraag bij
- Waarom hebben we het op deze specifieke manier gedaan?
Had het
beter/efficiënter/effectiever gekund?
Insteek:
- Bedrijfseconomische instrumenten in de context van de publieke sector
- Gaat over de keuze of men wel of niet een machine aan gaat
schaffen, wat die
machine kost, hoe men die gaat financieren etc.
- Overheid wil geen winst maken -> Invloed op welk instrument men
kiest
- Algemene economie houdt belangrijke rol
- Voorbeeld: Kosten-batenanalyse
- Overheid maakt hier vaak gebruik van in de keuze om een project
wel of niet te
doen
Wat karakteriseert een non-profitorganisatie?
- Het gaat om het doel, niet op bedrijfseconomische winsten gericht (maar
het mag wel, bijv. bij ziekenhuizen)
- Maar wat is het doel dan wel?
- Complexe doelen als rechtvaardigheid, veiligheid etc.
- Dit wordt bereikt door diverse producten en organisatie
- Bekostiging is niet marktgeoriënteerd
- Aanzienlijke overheidsuitgaven (43% van het BBP in 2023)
Soorten non-profit:
1. Publiekgeoriënteerde organisaties = Traditionele overheid, vallen
onder het publiekrecht
2. Middenveld = Cliëntgerichte organisaties, zoals onderwijs, zorg
corporaties, openbaar vervoer, privaatrecht en publiekrecht, vallen onder
zowel het publiekrecht als het privaatrecht
- Privatiseringsgolf van de jaren 90 -> Veel meer organisaties in het
middenveld
3. Private organisaties = Gericht op leden, zoals kerken, vakbonden en
goede doelen, vallen onder het privaatrecht
4
