Hoorcolleges Voeding
Hoorcollege 1: Macro nutriënten
Voeding valt onder de chemische vorm van energie. Het vrijmaken van energie gebeurt door middel
van metabolisme. Belangrijkste vormen van metabolisme:
Anabolisme: Kleinere stoffen -> grotere stoffen. Hier is energie voor nodig.
Katabolisme: Grotere stoffen -> kleinere stoffen. Hier komt energie bij vrij.
Macro nutriënten: Koolhydraten, vetten, eiwitten.
Micro nutriënten: Vitaminen en mineralen.
De energie die we uit macro nutriënten halen kunnen we absoluut (in grammen) of relatief (in
energiepercentage) uitdrukken.
Hoeveel energie komt vrij per gram van een macro nutriënt?
1 kcal = 4,18 KJ.
Eiwitten: 4 kcal = 17 kJ.
Koolhydraten: 4 kcal = 17 kJ.
Vetten: 9 kcal = 38 kJ.
Alcohol: 7 kcal = 29 kJ.
De hoeveelheid energie per gram noemen we de energiedichtheid. Hierbij heeft het gehalte water en
vet het meeste invloed.
Koolhydraten:
Belangrijkste voedingsbronnen van totaal koolhydraten: Graanproducten (35%), suiker- en zoetwaren
(11%), melkproducten (11%), aardappelen (7%), fruit en noten (7%), vleesproducten (2%), groenten
(2%).
De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van koolhydraten is om 40-70% van je energie uit koolhydraten
te halen.
Monosachariden: Glucose, fructose, galactose.
Disachariden: 2 monosachariden.
Oligosachariden: Lange ketens van monosachariden (3-9 monosachariden).
Polysachariden: Lange ketens van monosachariden (>9 monosachariden). Bijvoorbeeld
glycogeen, zetmeel en vezels.
Condensatie: Anabool proces.
Hydrolyse: Katabool proces.
Koolhydraten uit voeding -> monosachariden (glucose) -> opslag in glycogeen (in lever, maar met
name in spieren).
De pancreas speelt een belangrijke rol bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel. Dit doet de
pancreas door de aanmaak van insuline en glucagon.
Insuline: Glucose wordt opgeslagen in glycogeen. Dit wordt gedaan als de bloedsuikerspiegel
hoog is.
Glucagon: Breekt glycogeen af, waardoor we glucose weer kunnen verbruiken. Dit wordt
gedaan als de bloedsuikerspiegel laag is.
,Meer glucose dan opgenomen kan worden in glycogeen -> koolhydraten opslaan in vet.
Diabetes:
- Type I: Pancreas maakt geen insuline aan.
- Type II: Pancreas maakt wel insuline aan, maar iemand is ongevoelig/resistent voor insuline.
De glycemische index (GI) is de snelheid waarmee koolhydraten afgebroken worden tot glucose.
Wanneer je een hoge GI hebt neemt de hoeveelheid glucose snel toe, maar ook weer snel af (soort
piek). GI is niet erg in gebruik, want wordt makkelijk beïnvloed (bereidingswijze, metabolisme van een
individu).
Monosachariden: Fructose is het meest zoet en zit met name in groente, fruit en honing. Galactose
zit met name in melkproducten.
POLYSACHARIDEN IN VOEDINGSMIDDELEN
Belangrijkste voedingsbronnen van mono- en disachariden: Niet-alcoholische dranken (22%), suiker
en zoetwaren (21%), zuivelproducten (20%), fruit (10%), graanproducten (6%).
Oligosachariden zitten vooral in peulvruchten, linzen, sojabonen. Ze worden niet verteerd in de
dunne darm (zoals ‘normale koolhydraten’), maar ze worden in de dikke darm verteerd door
bacteriën. Wordt ook wel prebiotica genoemd. Zitten veel in moedermelk. Oligosachariden verlagen
het LDL-cholesterol.
Glycogeen is sterk vertakt. Hierdoor zijn er veel plaatsen voor enzymatische omzetting wanneer er
glucose nodig is.
VEZELS (OPLOSBAAR EN ONOPLOSBAAR).
De aanbevolen hoeveelheid van vezels is 30-40 gram per dag.
De oligosachariden en de oplosbare vezels worden in de dikke darm omgezet in kortketenige vetzuren
en gassen (-> winderigheid).
,Hoorcollege 2: Fysiologie van het maagdarmkanaal
Het maagdarmkanaal (= tractus digestivus) is belangrijk voor de vertering en opname van
voedingsstoffen. Daarnaast is het maagdarmkanaal een barrière om te voorkomen dat potentieel
gevaarlijke stoffen (zoals toxines en micro-organismen) worden opgenomen.
Functies maagdarmkanaal:
Vertering/digestie/afbraak van voedingsstoffen.
Absorptie van voedingsstoffen en vocht (uit bloed en lymfe).
Excretie van afvalstoffen.
Een eiwit bestaat uit één of meerdere polypeptiden. Polypeptiden zijn ketens van aminozuren.
Essentiele aminozuren consumeren we via voedsel.
Vet bestaat uit 1 glycerol + 3 vetzuren. Onderscheid:
Verzadigd: Geen dubbele binding.
Enkelvoudig onverzadigd: 1 dubbele binding.
Meervoudig onverzadigd: Meer dan 1 dubbele binding. Dit zijn de essentiële vetzuren.
Bijvoorbeeld omega 3 en omega 6.
Anatomie van het maagdarmkanaal:
Orofarynx (mond- en keelholte).
Oesofagus (slokdarm).
Maag.
Lever en galwegen.
Pancreas (alvleesklier).
Duodenum (twaalfvingerige darm), jejunum (nuchtere darm), ileum (kronkeldarm).
Colon (dikke darm).
Orofarynx:
Onder de orofarynx valt het snijtand- en kiezensysteem. Ook de speekselklieren behoren tot de
orofarynx. Functies speeksel: Verdunnen, smaak, bescherming. Waar bestaat speeksel uit?
95% water.
Amylase: Breekt polysachariden af.
Immunoglobine A.
Na het doorslikken noemen we het voedsel een bolus.
Oesofagus:
De oesofagus is belangrijk voor de transport van voeding en vocht.
Het bevat verschillende spierlagen voor de peristaltiek:
Binnenste laag: Circulair lopende spieren.
Buitenste laag: Longitudinaal lopende spieren.
Peristaltiek is het voortstuwen van voedsel door relaxatie en
contracties.
De oesofagus bevat 2 sfincters (kringspieren).
, Reflux is het terugstromen van de maaginhoud in de slokdarm. Dit komt vooral voor bij baby’s.
Maag:
De functie van de maag is de opslag en het kneden van
voedsel. Onderverdeling:
Fundus.
Corpus.
Antrum.
Pylorus: Zorgt voor een geleidelijke afgifte van
voedsel naar de dunne darm (na 3 a 4 uur).
In de maag zorgt het hormoon gastrine ervoor dat de maagzuurproductie gestimuleerd wordt. Het
maagzuur heeft een pH van 1,5-3,5. Het zorgt ervoor dat de amylase activiteit uit het speeksel stopt.
Daarnaast doodt het bacteriën.
Hormonen die eetlust reguleren:
Ghreline: Wordt geproduceerd als de maag leeg is. Verhoogt de eetlust.
Leptine: Wordt geproduceerd wanneer de maag vol is. Geeft een gevoel van verzadiging.
Dunne darm:
= duodenum, jejunum, ileum.
De functie van de darmen is absorptie van voedingsstoffen. De
absorptie wordt gedaan door de villi en micro villi die samen
een groot oppervlakte vormen. Villi zijn de plooien in de wand
van de dunne darm.
Duodenum: Uitmonding in de galwegen en de pancreas.
Jejunum: Is betrokken bij het grootste deel van de
absorptie van macro- en micronutriënten (eiwitten,
vetten, koolhydraten, vitamine C, vitamine ADEK).
Ileum: Zorgt voor de (re)absorptie van vocht. Daarnaast
opname van B12, galzouten, overige vitamines en mineralen.
Lever en galwegen:
Functies:
Metabolisme: Synthese van aminozuren en eiwitten, metabolisme van koolhydraten
(citroenzuurcyclus), productie triglyceriden en cholesterol (LDL en HDL).
Ontgifting: Afbraak van medicatie, afbraak rode bloedcellen -> exit bilirubine via gal.
Generen en secretie: Stollingseiwitten, gal.
Opslag: Vitaminen (ADEK en B12), koper, ijzer, glycogeen, bloed.
Gal bestaat uit galzouten, cholesterol, fosfolipiden en afvalstoffen. Het wordt opgeslagen in de
galblaas. Gal is een emulgator (stof die helpt bij het mengen van 2 stoffen die normaal moeilijk
mengbaar zijn).
Enterohepatische kringloop:
Hoorcollege 1: Macro nutriënten
Voeding valt onder de chemische vorm van energie. Het vrijmaken van energie gebeurt door middel
van metabolisme. Belangrijkste vormen van metabolisme:
Anabolisme: Kleinere stoffen -> grotere stoffen. Hier is energie voor nodig.
Katabolisme: Grotere stoffen -> kleinere stoffen. Hier komt energie bij vrij.
Macro nutriënten: Koolhydraten, vetten, eiwitten.
Micro nutriënten: Vitaminen en mineralen.
De energie die we uit macro nutriënten halen kunnen we absoluut (in grammen) of relatief (in
energiepercentage) uitdrukken.
Hoeveel energie komt vrij per gram van een macro nutriënt?
1 kcal = 4,18 KJ.
Eiwitten: 4 kcal = 17 kJ.
Koolhydraten: 4 kcal = 17 kJ.
Vetten: 9 kcal = 38 kJ.
Alcohol: 7 kcal = 29 kJ.
De hoeveelheid energie per gram noemen we de energiedichtheid. Hierbij heeft het gehalte water en
vet het meeste invloed.
Koolhydraten:
Belangrijkste voedingsbronnen van totaal koolhydraten: Graanproducten (35%), suiker- en zoetwaren
(11%), melkproducten (11%), aardappelen (7%), fruit en noten (7%), vleesproducten (2%), groenten
(2%).
De aanbevolen dagelijkse hoeveelheid van koolhydraten is om 40-70% van je energie uit koolhydraten
te halen.
Monosachariden: Glucose, fructose, galactose.
Disachariden: 2 monosachariden.
Oligosachariden: Lange ketens van monosachariden (3-9 monosachariden).
Polysachariden: Lange ketens van monosachariden (>9 monosachariden). Bijvoorbeeld
glycogeen, zetmeel en vezels.
Condensatie: Anabool proces.
Hydrolyse: Katabool proces.
Koolhydraten uit voeding -> monosachariden (glucose) -> opslag in glycogeen (in lever, maar met
name in spieren).
De pancreas speelt een belangrijke rol bij het reguleren van de bloedsuikerspiegel. Dit doet de
pancreas door de aanmaak van insuline en glucagon.
Insuline: Glucose wordt opgeslagen in glycogeen. Dit wordt gedaan als de bloedsuikerspiegel
hoog is.
Glucagon: Breekt glycogeen af, waardoor we glucose weer kunnen verbruiken. Dit wordt
gedaan als de bloedsuikerspiegel laag is.
,Meer glucose dan opgenomen kan worden in glycogeen -> koolhydraten opslaan in vet.
Diabetes:
- Type I: Pancreas maakt geen insuline aan.
- Type II: Pancreas maakt wel insuline aan, maar iemand is ongevoelig/resistent voor insuline.
De glycemische index (GI) is de snelheid waarmee koolhydraten afgebroken worden tot glucose.
Wanneer je een hoge GI hebt neemt de hoeveelheid glucose snel toe, maar ook weer snel af (soort
piek). GI is niet erg in gebruik, want wordt makkelijk beïnvloed (bereidingswijze, metabolisme van een
individu).
Monosachariden: Fructose is het meest zoet en zit met name in groente, fruit en honing. Galactose
zit met name in melkproducten.
POLYSACHARIDEN IN VOEDINGSMIDDELEN
Belangrijkste voedingsbronnen van mono- en disachariden: Niet-alcoholische dranken (22%), suiker
en zoetwaren (21%), zuivelproducten (20%), fruit (10%), graanproducten (6%).
Oligosachariden zitten vooral in peulvruchten, linzen, sojabonen. Ze worden niet verteerd in de
dunne darm (zoals ‘normale koolhydraten’), maar ze worden in de dikke darm verteerd door
bacteriën. Wordt ook wel prebiotica genoemd. Zitten veel in moedermelk. Oligosachariden verlagen
het LDL-cholesterol.
Glycogeen is sterk vertakt. Hierdoor zijn er veel plaatsen voor enzymatische omzetting wanneer er
glucose nodig is.
VEZELS (OPLOSBAAR EN ONOPLOSBAAR).
De aanbevolen hoeveelheid van vezels is 30-40 gram per dag.
De oligosachariden en de oplosbare vezels worden in de dikke darm omgezet in kortketenige vetzuren
en gassen (-> winderigheid).
,Hoorcollege 2: Fysiologie van het maagdarmkanaal
Het maagdarmkanaal (= tractus digestivus) is belangrijk voor de vertering en opname van
voedingsstoffen. Daarnaast is het maagdarmkanaal een barrière om te voorkomen dat potentieel
gevaarlijke stoffen (zoals toxines en micro-organismen) worden opgenomen.
Functies maagdarmkanaal:
Vertering/digestie/afbraak van voedingsstoffen.
Absorptie van voedingsstoffen en vocht (uit bloed en lymfe).
Excretie van afvalstoffen.
Een eiwit bestaat uit één of meerdere polypeptiden. Polypeptiden zijn ketens van aminozuren.
Essentiele aminozuren consumeren we via voedsel.
Vet bestaat uit 1 glycerol + 3 vetzuren. Onderscheid:
Verzadigd: Geen dubbele binding.
Enkelvoudig onverzadigd: 1 dubbele binding.
Meervoudig onverzadigd: Meer dan 1 dubbele binding. Dit zijn de essentiële vetzuren.
Bijvoorbeeld omega 3 en omega 6.
Anatomie van het maagdarmkanaal:
Orofarynx (mond- en keelholte).
Oesofagus (slokdarm).
Maag.
Lever en galwegen.
Pancreas (alvleesklier).
Duodenum (twaalfvingerige darm), jejunum (nuchtere darm), ileum (kronkeldarm).
Colon (dikke darm).
Orofarynx:
Onder de orofarynx valt het snijtand- en kiezensysteem. Ook de speekselklieren behoren tot de
orofarynx. Functies speeksel: Verdunnen, smaak, bescherming. Waar bestaat speeksel uit?
95% water.
Amylase: Breekt polysachariden af.
Immunoglobine A.
Na het doorslikken noemen we het voedsel een bolus.
Oesofagus:
De oesofagus is belangrijk voor de transport van voeding en vocht.
Het bevat verschillende spierlagen voor de peristaltiek:
Binnenste laag: Circulair lopende spieren.
Buitenste laag: Longitudinaal lopende spieren.
Peristaltiek is het voortstuwen van voedsel door relaxatie en
contracties.
De oesofagus bevat 2 sfincters (kringspieren).
, Reflux is het terugstromen van de maaginhoud in de slokdarm. Dit komt vooral voor bij baby’s.
Maag:
De functie van de maag is de opslag en het kneden van
voedsel. Onderverdeling:
Fundus.
Corpus.
Antrum.
Pylorus: Zorgt voor een geleidelijke afgifte van
voedsel naar de dunne darm (na 3 a 4 uur).
In de maag zorgt het hormoon gastrine ervoor dat de maagzuurproductie gestimuleerd wordt. Het
maagzuur heeft een pH van 1,5-3,5. Het zorgt ervoor dat de amylase activiteit uit het speeksel stopt.
Daarnaast doodt het bacteriën.
Hormonen die eetlust reguleren:
Ghreline: Wordt geproduceerd als de maag leeg is. Verhoogt de eetlust.
Leptine: Wordt geproduceerd wanneer de maag vol is. Geeft een gevoel van verzadiging.
Dunne darm:
= duodenum, jejunum, ileum.
De functie van de darmen is absorptie van voedingsstoffen. De
absorptie wordt gedaan door de villi en micro villi die samen
een groot oppervlakte vormen. Villi zijn de plooien in de wand
van de dunne darm.
Duodenum: Uitmonding in de galwegen en de pancreas.
Jejunum: Is betrokken bij het grootste deel van de
absorptie van macro- en micronutriënten (eiwitten,
vetten, koolhydraten, vitamine C, vitamine ADEK).
Ileum: Zorgt voor de (re)absorptie van vocht. Daarnaast
opname van B12, galzouten, overige vitamines en mineralen.
Lever en galwegen:
Functies:
Metabolisme: Synthese van aminozuren en eiwitten, metabolisme van koolhydraten
(citroenzuurcyclus), productie triglyceriden en cholesterol (LDL en HDL).
Ontgifting: Afbraak van medicatie, afbraak rode bloedcellen -> exit bilirubine via gal.
Generen en secretie: Stollingseiwitten, gal.
Opslag: Vitaminen (ADEK en B12), koper, ijzer, glycogeen, bloed.
Gal bestaat uit galzouten, cholesterol, fosfolipiden en afvalstoffen. Het wordt opgeslagen in de
galblaas. Gal is een emulgator (stof die helpt bij het mengen van 2 stoffen die normaal moeilijk
mengbaar zijn).
Enterohepatische kringloop:
