Basisinstrumentarium – Samenvatting
Literatuur:
Basisboek operatieve zorg en techniek: Hoofdstuk 2 paragraaf 2.1
2.1 Instrumentenleer
Het algemeen chirurgisch instrumentarium vormt de basis voor elke operatie. De kwaliteit en
kwantiteit van chirurgische procedures hangen sterk af van de kwaliteit van het instrumentarium en
de vaardigheden van de gebruikers.
2.1.1 Historische ontwikkeling
Er is origineel instrumentarium gevonden van de oude Romeinen. Dit lijkt op het hedendaagse
instrumentarium. De instrumenten waren redelijk primitief, maar toen de techniek werd gevonden
om de specifieke vormen van de instrumenten uit te slijpen, verbeterde de kwaliteit van het
instrumentarium en ook de kwaliteit van de chirurgische technieken. Vroeger was het materiaal het
meest gemaakt van brons. Voor zeer stevige instrumenten werd ijzer gebruikt. Instrumenten werden
vroeger niet gemaakt door gespecialiseerde vakmannen, maar door dezelfde vakmannen die schilden
en dergelijke produceerden. De chirurgie ontwikkelde zich tijdens het begin van de 18 e eeuw.
Frankrijk was de bakermat van de metaalindustrie (Eiffeltoren) en had op de medische faculteit een
eigen instrumentenmakerij. Hierdoor hadden de Fransen een leiden rol in de instrumentenindustrie.
Aan het eind van de negentiende eeuw verplaatste het toneel van de instrumentenbouw zich naar
Duitsland. De mechanische kennis van de koekoeksklokken werd gebruikt voor het fabriceren van
instrumenten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog volgde er in Groot-Brittannië een stormachtige
ontwikkeling in de plastische chirurgie. Oorlogsslachtoffers wilden mooi gezicht. Na de Tweede
Wereldoorlog namen de Verenigde Staten het voortouw bij de ontwikkeling van instrumenten. De
vraag om het corrosiebestendig instrumentarium leidde eerst naar het verchromen van staal, daarna
werd chroomstaal gebruikt en nu zijn chroomnikkelstaal (RVS) en ook titanium het metaal voor het
maken van instrumenten.
2.1.2 Benaming medisch instrumentarium
Een nieuw instrument werd vaak ontwikkeld door een arts die voor een specifieke toepassing binnen
zijn vakgebied geen passend instrument kon vinden. Artsen gaven aan die verschillende
instrumenten hun eigen naam. Hierdoor dragen verschillende instrumenten toch dezelfde naam.
Kocher: arterieklem volgens Kocher of een darmklem volgens Kocher.
Catalogusnaam: Door toename van de verschillende en de hoeveelheid ingrepen, is ook de productie
van het basisinstrumentarium toegenomen. Het huidige assortiment bestaat uit 30.000 verschillende
producten. De juiste benaming van een instrument is de naam zoals die is te vinden in de
productcatalogus. Hierin wordt het gebruikersdoel, de naam van de persoon die het instrument heeft
ontworpen en de vorm/lengte benoemd.
2.1.3 Onderdelen medisch instrumentarium
Er bestaan tientallen variaties van een instrument met minimale verschillen. Om deze verschillen
duidelijk aan te geven is het van belang om de afzonderlijke onderdelen van een instrument te
kunnen benoemen. De volgende onderdelen van een instrument worden benoemd:
Scalpel Pincet Schaar Klemmen/ Wondhaken Wondspreide
naaldvoerders r
Handvat Basis Ogen Ogen (ringen) Greep Ogen (ringen)
Heft/sleuf Benen Benen Crémaillère Hals/steel Crémaillère
Bek Slot Benen Blad Slot
Blad Slot Benen
, Bek Bek Blad
Slot: Is een scharnier op de plaats waar twee beweegbare delen samen komen.
A. Schroefslot (rechte schaar)
B. Doorlopend slot (klem)
C. Parallelslot (wondspreider)
D. Kruisend slot (draadkniptang)
Crémaillère: Dit is een tandreep aan het uiteinde
van het instrument waar de ogen zitten. De
crémaillère zorgt ervoor dat het bewuste
instrument gesloten kan worden en dat deze stand
gehandhaafd blijft. Instrumentarium dat een groot
bereik nodig heeft om te sluiten, heeft vaak een
crémaillère. (Repositieklemmen)
Bek: Afhankelijk van het doel van de klem of het
pincet kan de binnenkant van de bek verschillend
van vorm zijn, breed, smal of speciaal geprofileerd.
Het profiel van de bek mag de weefsels niet
schaden, maar moet wel voldoende grip hebben op de weefsels.
Blad:
- Schaar: Het blad van de schaar is het gedeelte van de bek wat een snijvlak creëert. Het blad
hoort scherp geslepen te zijn, zodat het doorsnijden van weefsels minimale schade aan de
weefsels geeft.
- Wondhaak: Het blad is in veel verschillende vormen en maten. Ook zijn er scherpe, ook wel
weefsel vattende en stompe, ook wel weefsel spreidende wondhaken.
2.1.4 Herkenningstekens / uiterlijke kenmerken
Vooral het leren doorgronden van de relatie tussen de functie en de vorm van het instrument maakt
het mogelijk om een variant, die op eigen operatieafdeling onder misschien een andere naam wordt
gebruikt, te herkennen, toe te passen en te hanteren. Dit levert een positieve bijdrage aan een
Literatuur:
Basisboek operatieve zorg en techniek: Hoofdstuk 2 paragraaf 2.1
2.1 Instrumentenleer
Het algemeen chirurgisch instrumentarium vormt de basis voor elke operatie. De kwaliteit en
kwantiteit van chirurgische procedures hangen sterk af van de kwaliteit van het instrumentarium en
de vaardigheden van de gebruikers.
2.1.1 Historische ontwikkeling
Er is origineel instrumentarium gevonden van de oude Romeinen. Dit lijkt op het hedendaagse
instrumentarium. De instrumenten waren redelijk primitief, maar toen de techniek werd gevonden
om de specifieke vormen van de instrumenten uit te slijpen, verbeterde de kwaliteit van het
instrumentarium en ook de kwaliteit van de chirurgische technieken. Vroeger was het materiaal het
meest gemaakt van brons. Voor zeer stevige instrumenten werd ijzer gebruikt. Instrumenten werden
vroeger niet gemaakt door gespecialiseerde vakmannen, maar door dezelfde vakmannen die schilden
en dergelijke produceerden. De chirurgie ontwikkelde zich tijdens het begin van de 18 e eeuw.
Frankrijk was de bakermat van de metaalindustrie (Eiffeltoren) en had op de medische faculteit een
eigen instrumentenmakerij. Hierdoor hadden de Fransen een leiden rol in de instrumentenindustrie.
Aan het eind van de negentiende eeuw verplaatste het toneel van de instrumentenbouw zich naar
Duitsland. De mechanische kennis van de koekoeksklokken werd gebruikt voor het fabriceren van
instrumenten. Tijdens de Tweede Wereldoorlog volgde er in Groot-Brittannië een stormachtige
ontwikkeling in de plastische chirurgie. Oorlogsslachtoffers wilden mooi gezicht. Na de Tweede
Wereldoorlog namen de Verenigde Staten het voortouw bij de ontwikkeling van instrumenten. De
vraag om het corrosiebestendig instrumentarium leidde eerst naar het verchromen van staal, daarna
werd chroomstaal gebruikt en nu zijn chroomnikkelstaal (RVS) en ook titanium het metaal voor het
maken van instrumenten.
2.1.2 Benaming medisch instrumentarium
Een nieuw instrument werd vaak ontwikkeld door een arts die voor een specifieke toepassing binnen
zijn vakgebied geen passend instrument kon vinden. Artsen gaven aan die verschillende
instrumenten hun eigen naam. Hierdoor dragen verschillende instrumenten toch dezelfde naam.
Kocher: arterieklem volgens Kocher of een darmklem volgens Kocher.
Catalogusnaam: Door toename van de verschillende en de hoeveelheid ingrepen, is ook de productie
van het basisinstrumentarium toegenomen. Het huidige assortiment bestaat uit 30.000 verschillende
producten. De juiste benaming van een instrument is de naam zoals die is te vinden in de
productcatalogus. Hierin wordt het gebruikersdoel, de naam van de persoon die het instrument heeft
ontworpen en de vorm/lengte benoemd.
2.1.3 Onderdelen medisch instrumentarium
Er bestaan tientallen variaties van een instrument met minimale verschillen. Om deze verschillen
duidelijk aan te geven is het van belang om de afzonderlijke onderdelen van een instrument te
kunnen benoemen. De volgende onderdelen van een instrument worden benoemd:
Scalpel Pincet Schaar Klemmen/ Wondhaken Wondspreide
naaldvoerders r
Handvat Basis Ogen Ogen (ringen) Greep Ogen (ringen)
Heft/sleuf Benen Benen Crémaillère Hals/steel Crémaillère
Bek Slot Benen Blad Slot
Blad Slot Benen
, Bek Bek Blad
Slot: Is een scharnier op de plaats waar twee beweegbare delen samen komen.
A. Schroefslot (rechte schaar)
B. Doorlopend slot (klem)
C. Parallelslot (wondspreider)
D. Kruisend slot (draadkniptang)
Crémaillère: Dit is een tandreep aan het uiteinde
van het instrument waar de ogen zitten. De
crémaillère zorgt ervoor dat het bewuste
instrument gesloten kan worden en dat deze stand
gehandhaafd blijft. Instrumentarium dat een groot
bereik nodig heeft om te sluiten, heeft vaak een
crémaillère. (Repositieklemmen)
Bek: Afhankelijk van het doel van de klem of het
pincet kan de binnenkant van de bek verschillend
van vorm zijn, breed, smal of speciaal geprofileerd.
Het profiel van de bek mag de weefsels niet
schaden, maar moet wel voldoende grip hebben op de weefsels.
Blad:
- Schaar: Het blad van de schaar is het gedeelte van de bek wat een snijvlak creëert. Het blad
hoort scherp geslepen te zijn, zodat het doorsnijden van weefsels minimale schade aan de
weefsels geeft.
- Wondhaak: Het blad is in veel verschillende vormen en maten. Ook zijn er scherpe, ook wel
weefsel vattende en stompe, ook wel weefsel spreidende wondhaken.
2.1.4 Herkenningstekens / uiterlijke kenmerken
Vooral het leren doorgronden van de relatie tussen de functie en de vorm van het instrument maakt
het mogelijk om een variant, die op eigen operatieafdeling onder misschien een andere naam wordt
gebruikt, te herkennen, toe te passen en te hanteren. Dit levert een positieve bijdrage aan een
